Kültürel Miras Mevzuatı

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyetin ilk yıllarında restorasyon etkinliklerinin yeterli düzeyde olduğu söylenemez. Bunun nedenleri arasında yeni Cumhuriyetin parasal kaynaklarının çok kısıtlı olması ve uzman elemanların yok denecek kadar az olması sayılabilir. Buna rağmen sınırlar içerisindeki kültürel mirasların tespiti, onarımı ve korunması titizlikle sürdürülmüştür. Bu süreç içinde ilk olarak Ayasofya onarılmış, devamında Anıtlar Koruma Komisyonunun oluşturulmuş, Türk Tarih Kurumunun kurulmuş ve Cumhuriyetin ilk Vakıflar Kanunu çıkarılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1973 yılında 1710 sayılı yasanın ‘sit’ tanımını getirmesi, Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü bünyesinde, ‘Tespit ve Tescil’ ve ‘Koruma Planlaması’ birimlerinin kurulması, 1980’li yıllardan sonra, belgeleme çalışmalarına ağırlık verilmesi Cumhuriyet döneminin belli zaman dilimleri arasındaki korumaya, mevzuata ve uygulamaya yönelik gelişme ve değişimler olduğunu gösterir.

Yanıt Açıklaması: En önemli arkeolojik çalışması 1877-1878 yılları arasında yapılan, 21 lahtin ortaya çıkarıldığı Sayda (Sidon, Lübnan) kral mezarlığı kazılarıdır. Bu lahitlerin arasında İskender Lahdi olduğu söylenen ünlü Lahtin de bulunması Osman Hamdi Bey’e uluslararası ün kazandırmış; bu kazılarla ilgili olarak bir Fransız araştırmacı ile beraber yazdığı kitap “Sayda Kral Mezarlığı” adıyla Fransızca olarak 1892’de Paris’te yayınlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Dünya Kültür ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesine bağlı olarak düzenlenen ve 7 Ekim 1988 gün ve 88/13151 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla kabul edilen Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Protokol, sadece doğal değerlerin değil, kentsel ve arkeolojik değerlerin de ele alındığı, bu nedenle ayrıntılı incelenmesi gereken bir belgedir.

Yanıt Açıklaması: Sefalet, korku, temel sosyal düzeni olduğu gibi fiziki ortamı da etkilemektedir. Güvensizlik, yapılarda ve süslemelerde de kendini göstermektedir. Tecrit, ilişkiyi koparma, ilk anda düzende bozukluğa ve gerilemeye neden olmuştur. Orta Çağda en çok gelişen askeri mimaridir, surlar ve kaleler ustalıkla yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: İlk onarımlar, yine bir Osmanlı kurumu olan Vakıflar Genel Müdürlüğünce gerçekleştirilmiştir. Ancak bu yapıların çok azının belli bir değer taşıyan anıtsal yapılar olduğu bilinmektedir. Bu süreçte ilk onarılan yapı Ayasofya'dır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Ender olmak, az bulunmak her obje için değer arttırıcı bir kriterdir. Belli bir yapı türünün az rastlanan bir örneği olmak, sadece bir coğrafi ya da kültürel bölgeye özgü olmak, yapıldığı dönemden günümüze kadar yaşamını sürdürebilen az sayıda yapı arasında olmak enderlik değerinin girdileri arasındadır. Bu değer teklik değeri ile de bütünleştirilebilir. ‘Serender’ içinde tahıl saklanan ve evin yakınında, bahçe ya da avlunun bir köşesinde konumlanan iki katlı bir depo yapısıdır. Hemen tüm örnekleri Doğu Karadeniz’de bulunan serender, en az dört ahşap ayak üzerinde yer alan, yine köşeleri geçmeli olarak inşa edilen ahşap bir kapalı kitleden oluşur. Bu kitlenin içerisinde değişik tahıl , kurutulmuş sebze ya da meyvelerin konduğu dolaplar sıralanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ünlü Fransız mimar ve kuramcı Viollet-le-Duc’ün asistanı Leon Parvillé (1830-1885), 1855’teki depremden hasar gören Bursa’nın ünlü yapılarını onarmıştır. Ünlü devlet adamlarından Ahmet Vefik Paşa’nın Bursa valisi olduğu dönemde Parvillé, Yeşil Cami, Orhan Bey Camisi, Ulu Cami, Muradiye Camisi ile Yeşil Türbe’yi restore etmiştir. ­  (doğru cevap A)

Yanıt Açıklaması: Bu değer, ekonomik değerle yakından ilgilidir. Yapı ya da alanın özgün işlevinin devamı öngörülebildiği gibi, yeni bir kullanıma uyarlanması da düşünülebilir. Kimi yapılar bugün özgün işlevlerini yitirmiş olarak görülebilir. Örneğin, ülkemizin yeni eğitim sisteminde, Osmanlı döneminin eğitim kurumları olan medreselerin artık yeri yoktur. Bu bağlamda bu yapıların işlevsel değerleri kalmamıştır. Ancak günümüzde birçok Selçuklu ve Osmanlı dönemi medresesi kamu yararına olmak üzere, sosyal ve kültürel işlevlerle yeniden kullanılmışlardır. Böylece hem toplumun bir gereksinmesi karşılanmakta, hem de bir kültür varlığı işlevsel değeri nedeniyle kullanılarak korunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Petrark ile Cola di Rienzo, Roma’nın tarihsel bir incelemesini yapmış, anıtları şehrin haritasına işlemişlerdir. Anıtlardaki kitabeleri toplayıp okumuşlar ve Antik Devrin incelenmesi için gerekli temelleri atmışlardır. 1375’de Padua’lı teknisyen Giovanni Dordini, Roma’ya gelerek tapınak ve zafer anıtlarındaki kitabeleri kopya etmiştir. Trajan Sütununun, Colosseum’un, Panteon’un, Vatikan Obeliskleriyle, St. Peter ve St. Paul Bazilikalarının ölçülerini alıp çizmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1929 yılına kadar süren yavaş gelişmeyi, Mussollini, Roma şehrini 20. yüzyıla uygun olarak geliştirmek düşüncesiyle hızlandırarak antik Roma’nın pek çok yapısının yok olmasına neden olmuştur

Yanıt Açıklaması: Osmanlı İmparatorluğunun kuruluş, gelişme ve bu inceleme kapsamında ele alınan döneminde, yeni yapı üretimi ile onarım mekanizmalarının karşılaştırılması da ilginç sonuçlar vermektedir. Bunlardan ilki, her iki olgunun karar mekanizmasındaki farklılaşmadır. Yeni yapılaşma hareketi “bireyci”dir. Vakfa bağlanan bir yapının parasal kaynağının onu yaptıranın olması, girişimin kişiden gelmesi, vakfın özel koşullarını tamamen kişinin saptaması, vakfı yaşatacak gelir kaynaklarının yine kişinin malı olarak görülen kaynaklardan oluşması, o yapıyı yaratan süreci bireysel yapar. Oysa, yapı tamamlanıp, vakfiyesi düzenlenince kişi-bina ilişkisi kalmaz. Ana yapı ile ona vakfedilen tüm taşınmazların maliki Allah’tır; yapıların devamlılığı kamu yararının bir gereğidir, işlemler sonsuza kadar sürecektir. Yaptıran kişi, artık o yapının çalıştırılması ve yaşatılması yönünde olumlu veya olumsuz bir çaba içine giremeyecek, parasal ve düşünsel bir emek harcamayacaktır. Tüm bu nedenlerle, yeni yapılanmadaki bireyciliğe karşın, onarım alanında bunun aksine bir “kurumsallaşma” ve “kollektif” hareket etme egemendir.

Yanıt Açıklaması: 17. yüzyıl sonlarında sanatta etkili olan politik gelişmelerden biri, papalığın gücünü yitirmesidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: İmparatorlukta ‘obje’ saklamak için sürekli olarak tahsis edilen ilk mekânlardan bir tanesi İstanbul'da Aya İrini kilisesi olmuş ve 16. yüzyıldan itibaren Sarayın silah deposu olarak kullanılmıştır. Kilise, III. Ahmet döneminde, Batıdaki örneklerine uygun olarak ‘Dar-ül Esliha’ (Silah Müzesi) adıyla halka açılmış, ancak 1808 yılındaki yeniçeri isyanında yağmalanınca tümüyle kapatılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Kültür varlıkları ve bu varlıkların korunmasına yönelik yaklaşım ve programların kurallara bağlanması ilk kez 19. yüzyılın ortalarında Tanzimat sonrasında izlenmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1882 yılında kurulan Sanayi-i Nefise Mektebi, İmparatorluğun ilk tasarım ve güzel sanatlar okuludur. Bu kurum daha sonra Devlet Güzel Sanatlar Akademisi ve son olarak da Mimar Sinan Üniversitesi adını alacaktır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Venedik Tüzüğü tarihi yapıların korunması ve restorasyonu hakkında uluslararası bir çerçeve belirleyen ilk antlaşmalardan biridir. Çağdaş restorasyon ilkelerinin geliştirilmesi bakımından değerli olan Venedik Tüzüğü, özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrası tarihi doku ve kentlerin korunması ve yenilenmesi konularının gündeme gelmesiyle daha da önem kazanmıştır. 1964 Venedik Kongresi’nin ardından ve 1965 yılında Anıtlar ve Sitler Konseyi’nin (ICOMOS) kurulmasının hemen sonrasında, ülkemiz de Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun (GEEAYK) 24 Eylül 1967 tarih ve 3674 sayılı kararı ile Venedik Tüzüğü’nü benimsemiştir.

Yanıt Açıklaması: Üç değer de Kültür Varlıklarının Değerleri arasında sayılmaktadır .

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyetin ilk yıllarında restorasyon etkinliklerinin yeterli düzeyde olduğu söylenemez. Bunun nedenleri arasında yeni Cumhuriyetin parasal kaynaklarının çok kısıtlı olması ve uzman elemanların yok denecek kadar az olması sayılabilir. İlk onarımlar, yine bir Osmanlı kurumu olan Vakıflar Genel Müdürlüğünce gerçekleştirilmiştir. Ancak bu yapıların çok azının belli bir değer taşıyan anıtsal yapılar olduğu bilinmektedir. Bu süreçte ilk onarılan yapı Ayasofya'dır. Doğru seçenek E'dir.

Yanıt Açıklaması: Turizm geleneksel yapı stokunun yeni yaşam biçimlerine uyarlanmasında, belde sakinlerinin sosyal ve ekonomik yaşam düzeylerinin yükselmesinde bir gelişme faktörü olacaktır. Bu madde turizm / kültürel miras / koruma arasındaki olumlu ilişkiler arasında söz edebileceğimiz bir durumdur. diğer dört madde  turizm / kültürel miras / koruma arasındaki olumsuz ilişki için kullanabileceğimiz konulardır.