Kültürel Miras Mevzuatı

Yanıt Açıklaması: ICCROM 1959 yılında Roma’da kuruldu. Taşınır ve taşınmaz mirasın korunmasıyla ilgili eğitim veren ve uzmanlarıyla uygulama yapan bir kuruluştur.

Yanıt Açıklaması: Kültürel Amaçlı’ korumayı öngören ilk savunu olarak nitelendirilen, İdeal şehri tanımlarken; “eğer yerleşmede bir Roma yapı kalıntısı bulunuyorsa korunmalıdır” görüşü Albertinindir.

Yanıt Açıklaması: Ekonomik değer, parasal karşılığı olan, yapının kültür varlığı olmasından ya da koruma eylemine konu olmasından kaynaklanana değerdir. işlevsel değer, özgün işlevinin devamının öngörülebildiği, yeni bir kullanıma uyarlanabilmesinin düşünüldüğü değerdir. Geleneksel değer, yapıyı oluşturan toplumun yerleşmiş gelenekleri, yaşam biçimleri ve inanışlarıdır. Mitolojik değer, ö yörede yaşayanların bir yapı ya da bir alanı bir efsaneye bir söylenceye bağlamalarıyla oluşan değerdir.   Bu değer, yapının türü, mimari üslubu, yapıldığı dönem, tasarımcısı ve içinde bulunduğu bölge gibi değişik belirleyicilere bağlı olarak oluşur. Bu belirleyicilerin birden fazlasının bir araya gelmesi, örneğin aynı dönemde, aynı tasarımcı tarafından inşa edilmiş ve aynı tasarım ilkelerine bağlı kalınarak yapılmış yapı grubu olması halinde değer daha da artacaktır.

Yanıt Açıklaması: Leone Battista Alberti, geçmiş çağların kalıntılarındaki güce uyarak, bunları kopyacılık yoluyla değil, planlamada, yapıda, bezemede ve biçimde fikir ve görüş kaynağı olarak kullanmıştır. 1485’de Floransa’da yayınlanmış ‘Mimarlık Hakkında On Kitap’ adlı eserinde, Alberti, amaca uygun, faydaları ve göze güzel görünme anlayışını, devrimci olarak değil, yenileyici ve bağdaştırıcı bir tutumla yerine getirmek istediğini belirtir.

Yanıt Açıklaması: ICOMOS dünyanın tarihi anıt ve sitlerinin korunması için UNESCO bünyesinde 1965 yılında kurulmuş, uluslararası nitelikte hükümetler dışı bir örgüttür. Bugün 100’den fazla ülkede ulusal komitelerle temsil edilmektedir. ICOMOS bu kimliğiyle doğal ve kültürel değerlerin korunmasında UNESCO’nun baş danışmanıdır. Dünya Miras Listesinde yer alacak kültürel varlıkların adaylık başvurularının ön incelemesi ICOMOS tarafından yapılmakta ve UNESCO’ya öneriler götürülmektedir. ICOMOS, 28 adet uluslararası bilimsel komitesiyle kültürel çevrenin korunması, onarımı ve yönetimi konularında uluslararası standartlar oluşturmaktadır. Bu standartların bir bölümü Genel Kurul Toplantılarında tartışılarak, “karta” adı altında uluslararası tüzüklere ya da ICOMOS İlkeleri'ne dönüştürülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kültür varlıkları ve bu varlıkların korunmasına yönelik yaklaşım ve programların kurallara bağlanması ilk kez 19. yüzyılın ortalarında Tanzimat sonrasında izlenmektedir. Tanzimat’ın en önemli iki ögesinden biri olan yasalaştırma yeni kurallar getirerek koruma alanında da etkisini göstermiştir.

Yanıt Açıklaması: Bu değer, o yörede yaşayanların, bir yapı ya da alanı bir efsaneye, bir söylenceye bağlamaları ile oluşur. Anadolu’nun birçok noktasında bir hikâyeye bir söylenceye bağlanan alanlar ve yapılar bulunmaktadır. Anadolu’da 3 değişik yerde bulunan Eshab-ı Kehf Mağaraları, mitolojinin mekana yansımasının tipik örnekleridir. Mitolojiye göre tek tanrıya inandıkları için eziyet edilmekten kaçan Hıristiyan dinine mensup Yemliha, Mekseline, Mislina, Mernuş, Sazenuş, Tebernuş ve Kefeştetayuş adında yedi genç, Putperestliğe dönmeyi kabul etmediklerinden Rum Hükümdar Dakyanus'un huzuruna çıkarılmışlar. Bu hükümdar, Putperestlik dinine bağlı kalmalarını, aksi takdirde kendilerini öldürteceğini söyleyerek birkaç günlük zaman vermiş. Yedi genç köpekleri Kıtmir ile ölümden kurtulmak için verilen süreden faydalanarak kaçmışlar ve bu mağaraya sığınmışlar ve 300 yıl uyumuşlardır.

Yanıt Açıklaması: Bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen evrensel değerlere sahip kültürel ve doğal sitleri dünyaya tanıtmak, toplumda söz konusu evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci oluşturmak ve çeşitli sebeplerle bozulan, yok olan kültürel ve doğal değerlerin yaşatılması için gerekli işbirliğini sağlamak amacıyla UNESCO’nun 17 Ekim – 21 Kasım 1972 tarihleri arasında Paris’te toplanan 16. Genel Konferansında sorunun uluslararası bir sözleşme konusu yapılmasına karar verilmiş ve 16 Kasım 1972’de Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Batılılaşmanın doğası gereği oluşturulmaya başlanan yasal düzenlemeler 2 ana başlık altında toplanabilir. Bunlardan ilki dolaylı düzenlemelerdir ve ilk dolaylı düzenleme olarak 1840 tarihli “Ceza Kanunu” gösterilebilir. Bu yasanın 133. maddesi, özellikle cami, mescit ve türbe gibi İslami yapılar başta olmak üzere, kentin önemli yapılarını tahrip eden veya yıkanların cezalandırılacağını belirtmektedir.

Yanıt Açıklaması: İtalya’da koruma uygulamasının en önemli iki dayanağı; 1939 yılında ‘Artistik ve Tarihi Değeri Olan Varlıkların Korunması’ ve ‘Doğal Güzelliklerin Korunması’ amacıyla çıkarılan yasalardır. Birinci yasa; tarihi, arkeolojik ve etnografik değeri olan eşyalar, paralar, yazmalar, pullar, kitaplar, mühürler’ gibi taşınır objelerle politik, askeri, tarihi, sanat ve kültür değeri olan taşınmaz objeleri; ikinci yasa ise doğal güzellikleri olan alanların korunmasını kapsar.

Yanıt Açıklaması: Kurtuluş Savaşının hemen sonunda izlenen ilk çaba, Gazi Mustafa Kemal'in buyruğu ile "Müzeler ve Asar-ı Atika Hakkında Talimat" başlığı altında 5 Kasım 1922'de valiliklere gönderilen genelgedir. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Osman Hamdi Bey’in en önemli arkeolojik çalışması 1877-1878 yılları arasında yapılan, 21 lahtin ortaya çıkarıldığı Sayda (Sidon, Lübnan) kral mezarlığı kazılarıdır. Bu lahitlerin arasında İskender Lahdi olduğu söylenen ünlü Lahtin de bulunması Osman Hamdi Bey’e uluslararası ün kazandırmış; bu kazılarla ilgili olarak bir Fransız araştırmacı ile beraber yazdığı kitap “Sayda Kral Mezarlığı” adıyla Fransızca olarak 1892’de Paris’te yayınlanmıştır.  (doğru cevap A)

Yanıt Açıklaması: A, B, D ve E seçeneklerinde yer alan sözleşmelerin içeriği, soru kökünde verilen tanımla uyuşmamaktadır. C seçeneğinde verilen “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi” soruda bahsedilen sözleşmeyi ifade etmektedir. Bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen evrensel değerlere sahip kültürel ve doğal sitleri dünyaya tanıtmak, toplumda söz konusu evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci oluşturmak ve çeşitli sebeplerle bozulan, yok olan kültürel ve doğal değerlerin yaşatılması için gerekli işbirliğini sağlamak amacıyla UNESCO’nun 17 Ekim – 21 Kasım 1972 tarihleri arasında Paris’te toplanan 16. Genel Konferansında sorunun uluslararası bir sözleşme konusu yapılmasına karar verilmiş ve 16 Kasım 1972’de Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kabul edilmiştir. Bu sözleşme Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 14.4.1982 gün ve 2658 sayılı kanunla kabul edilmiş ve bir iç hukuk belgesi haline gelmiştir. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir

Yanıt Açıklaması: III. Paulus zamanında, 1542’de ‘Vitruvius Akademisi’ kurulmuştur. Bu okul; M.Ö. 1. yüzyılda yaşamış olan ünlü mimarlık tarihçisi Vitruvius’un eserlerini yeniden düzenlemiş; Roma’daki bütün anıt, heykel vb eserleri toplayarak belgelemiş ve yayınlamış; ayrıca kent planlamasındaki temel uygulamalara örnek olacak çalışmalar yapmıştır.

Yanıt Açıklaması: Tarihin başlangıcından günümüze kadar binlerce yıllık uygarlık tarihi içinde insanın doğrudan ya da doğa ile birlikte yarattığı değerler, bugün ‘KÜLTÜREL MİRAS’ olarak adlandırılır. Bu değerlerin korunması, çağımızda insanlığın ortak sorumluluğudur ve üzerinde önemle durulması gereken bir konudur. Bu aşamaya gelinceye kadar özellikle Avrupa’da yüzyıllar süren uzmanlıklar oluşmaya, ilgili ölçütler belirlenmeye başlanmış, yasal düzenlemeler yapılmış, yeni örgütlenmelere gidilmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1882 yılında kurulan Sanayi-i Nefise Mektebi, İmparatorluğun ilk tasarım ve güzel sanatlar okuludur. Bu kurum daha sonra Devlet Güzel Sanatlar Akademisi ve son olarak da Mimar Sinan Üniversitesi adını alacaktır. (doğru cevap A)

Yanıt Açıklaması: Eugene Emmanuel Viollet-le-Duc (1814–1879) Orta C¸ağ yapılarının onarımı konusunda uzman; özellikle, Gotik mimariye ilişkin yapısal işlevselciliği yorumlaması açısından sık sık eleştiriye uğrayan, çok etkili bir kuramcı; sayıları pek çok olmayan binaların yapımcısıdır. 1840'tan 1870'e kadar Fransız mimarisine egemen olan Viollet-le-Duc günümüzde bile arkeologlarla sanat tarihçilerinin büyük ilgisini çekmektedir. Mimarlık, mühendislik, sanat tarihi, eğitim, jeoloji, etnografya, dekorasyon gibi pek çok alanda söz sahibi olan Viollet-le-Duc restorasyonda ise önemli teorik çalışmalarıyla tanınır. Antik mimarinin hükmetmemesi, sadece ilham vermesi gerektiği fikrini ileri sürmüştür. Geçmişe ait eserlerin analizinin yapılmasına ve mimarın çağının malzemesini kullanarak, koşul ve olanaklardan yararlanarak kendi sentezini yapabilmesini savunmuştur. Yapılardaki değişmeleri gösteren her türlü iz ve belgenin korunmasını, asla kaybedilmemesini savunmuştur.

Yanıt Açıklaması: Mimarlık, mühendislik, sanat tarihi, eğitim, jeoloji, etnografya, dekorasyon gibi pek çok alanda söz sahibi olan Viollet-le-Duc restorasyonda ise önemli teorik çalışmalarıyla tanınır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Ressam, şair, dil bilimci, filozof, müzisyen ve mimar olan Alberti Rönesans hareketinin öncülerindendir. Ve Rönesans sanat anlayışını dile getiren asıl kişidir.

Yanıt Açıklaması: Kentlerin tarihsel sürekliliği ve bütünleşik gelişimine ilişkin yeraltı ve yerüstü değerlerinin korunarak geleceğinin tasarlanmasını amaçlayan “kent arkeolojisi” kavramı 20. yüzyılın son çeyreğinde gelişmiştir.