Kültürel Miras Mevzuatı

Yanıt Açıklaması: Ünlü Fransız mimar ve kuramcı Viollet-le-Duc’ün asistanı Leon Parvillé (1830-1885), 1855’teki depremden hasar gören Bursa’nın ünlü yapılarını onarmıştır.

Yanıt Açıklaması: Europa Nostra (Bizim Avrupamız), koruma konusunda 200’den fazla sivil toplum örgütünü, 100 yerel yönetimi ve 35 Avrupa ülkesinden 1000 kişisel üyeyi çatısı altında toplayan, kâr amaçlamayan bir sivil toplum örgütüdür

Yanıt Açıklaması: İstanbul’da 1922 yılında Mimar Kemalettin Bey’in tasarımı ile inşa edilen Harikzedegan (Yangınzedeler) apartmanları Türkiye'nin ilk betonarme yapısı olarak tarihsel bir değere sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Ayasofya, ayrıca 19. yüzyılda kapsamlı bir onarıma konu olmuştur. Onarımı yürüten Gaspar Fossati, İsviçre asıllı bir İtalyandır. 1809 – 1883 yılları arasında yaşamıştır. Milano Brera Akademisi'nde mimarlık eğitimi almış, İtalya'da çeşitli arkeolojik kazılara katılmıştır. 1833 yılında Rusya'ya gitmiş ve 1836 yılında saray mimarı ünvanını almıştır. 1837 yılında İstanbul Rus Elçiliği binasını inşa eden sanatçı, binanın çok beğenilmesi üzerine İstanbul'da çok sayıda anıtsal proje siparişi almıştır. Doğru seçenek A'dır.

Yanıt Açıklaması: Osman Hamdi Bey döneminde gerçekleştirilen son yasal düzenleme ise 1906 tarihli Asar-ı Atika Nizamnamesi'dir. Buna göre doğru Cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Fransa; ‘1887 Koruma Kanunu’ ile korumada etkin olmuştur. 18. yüzyıl sonunda ‘Anıtlar Komisyonu’ kurulmuştur. Anıtlar Komisyonu’nun çalışmaları ‘Halk Müzesi’, ‘Milli Anıt’ terimlerinin yerleşmesini sağlamış, Fransa’nın birçok yerinde kamulaştırılan eserlerin toplandığı Louvre ve Fransız Anıtları Müzesi gibi müzeler kurulmaya başlanmıştır. 1854-1879 yılları arasında kamuya ve şahıslara ait çok sayıda tarihi yapı onarılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Arkeolojik Mirasın Korunması ve Yönetimi Tüzüğü Tüzükte, özellikle ulaşım ve altyapı projelerinin arkeolojik mirasın korunmasında büyük tehdit oluşturduğu vurgulanarak, proje uygulamaları öncesi arkeolojik araştırmaların yapılmasının zorunluluk haline getirilmesi ve “planlamanın mirasa en az zarar verecek şekilde” yapılmasının temel ilkelerden biri olması önerilmektedir.

Yanıt Açıklaması: 1964 yılında bir grup Avrupalı uzmanın kamuoyuna sundukları; korumanın ilkelerine ilişkin olarak hazırlanan Venedik Tüzüğü kültürel mirasın korunmasında uluslararası kurumsallaşma ve mevzuat oluşturmanın ilk hareketi olarak değerlendirilebil

Yanıt Açıklaması: Her toplumun geçmişteki olaylarla ilgili anıları vardır. Bu anılar kimi hallerde bir yapıyla özdeşleşir. Örneğin, bir kişinin doğup büyüdüğü yapı o kişi için önemli bir değer taşıyabilir. Bazı yapı ya da yapı grupları da tarihteki bir olayın canlı tanıkları olduğu için o yöre ya da tüm ülke halkı tarafından ‘o olaylarla’ birlikte anılırlar. Bu durum, yapıların anı değerini ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Gerek tahribat gerekse onarımla ilgili çeşitli davranışlar, Osmanlının yapıya bir “kültür varlığı” olarak değil, bir “obje” olarak baktığını doğrular. Buna göre doğru Cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İtalya’da en etkili koruma yöntemlerinden biri ‘Özel Şehirler İçin Özel Koruma Yasaları’ dır. Bergamo, Bari,Assisi, Venedik, Amona ve bir çok tipik İtalyan şehri özel yasalarla korunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisinin oluşumundan sonra kurulan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak Türk Asar-ı Atikası Müdürlüğü (Türk Eski Eserler Müdürlüğü) kurulmuştur. Kurtuluş Savaşının hemen sonunda izlenen ilk çaba ise, Gazi Mustafa Kemal'in buyruğu ile "Müzeler ve Asar-ı Atika Hakkında Talimat" başlığı altında 5 Kasım 1922'de valiliklere gönderilen genelgedir. Genelgede, illerde Milli Eğitim Müdürlüklerinin, eski eserlerle ilgili tüm işlemlerin yürütülmesinden sorumlu olduğu belirtilmektedir. 1924 yılında hükümet, Osmanlı Devleti döneminde kurulan “Eski Eserler Sürekli Kurulu” nun bu dönemde de çalışmalarına devam etmesini kararlaştırmıştır. Buna göre Kurul’un görevi İstanbul'da ve İstanbul il sınırları içerisinde bulunan eski eserleri ve anıtları belgelemek, bu yapılarla ilgili yayınları hazırlamak, eski eserlerin, onarımı, taşınması ve yıkılması konularında karar vermektir.

Yanıt Açıklaması: Sözleşmede “somut olmayan kültürel miras”, toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel mekanlar anlamına gelir. Bu sözleşme bireyleri de kapsar. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: İtalya’da koruma uygulamasının en önemli iki dayanağı; 1939 yılında ‘Artistik ve Tarihi Değeri Olan Varlıkların Korunması’ ve ‘Doğal Güzelliklerin Korunması’ amacıyla çıkarılan yasalardır. 1870 yılında İtalya’da birliğin kurulmasından kısa bir süre sonra başkent olan Roma’nın, bu göreve uygun bir hale getirilmesi için yeniden planlanması gerekmiştir. Şehrin çevre düzeni çalışmaları sırasında, Antik Roma’nın büyük bir kısmı modern yerleşme altında kalmıştır. 1873 ve 1906 nazım planları birer trafik planı olarak tanınmaktadır. Gustave Giovanni (1873–1947), Boito’nun esaslarını geliştirmiş ve modernleştirmiştir. Ona göre, “hangi devre ait olursa olsun tarihi değeri olan eser” korunmalıdır. Romalı Camillo Boito (1836–1914), tarihi yapıların sadece mimari özelliklerine bakılarak değerlendirilmesine karşı çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Viollet-le-Duc, Antik Dönem mimarlığının çok baskıcı, yönlendirici olmaması, sadece ilham vermesi gerektiğini savunmuştur. Buna karşılık Gotik mimarlık anıtlarının da titizlikle değerlendirilmesini işaret etmiştir. Petrark öncelikle Romalıların kendi tarihlerine saygısız ve ilgisiz davranşlarına karşı tavır almıştır. Petrark Antik Döneme olan ilgiyi artırmış, Roma’daki Antik Dönem yapılarının önemine dikkat çekmiştir. Bu bağlamda Petrark, Cola di Rienzo ile birlikte Roma kentinin tarihini incelemiş ve anıtları kent haritasına işlemiştir. Petrark ve arkadaşları, tarihi yapıların kitabelerini okumuşlar ve Antik Dönemin incelenmesi için gerekli temelleri atmışlardır. Petrark, Trajan Sütunu, Colosseum ve Panteon gibi tarihi yapıların ölçülerini alıp, mimari çizimlerini yapmıştır.

Yanıt Açıklaması: 16 Kasım 1972’de Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kabul edilmiştir. Bu sözleşme Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 14.4.1982 gün ve 2658 sayılı kanunla kabul edilmiş ve bir iç hukuk belgesi haline gelmiştir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Taraf olduğumuz ikinci sözleşme ise, 1989 yılında onaylanan “Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi”dir. Sözleşmenin ortaya koyduğu evrensel ilke “Mimari mirasın korunması, bunun teşviki ve yaygınlaştırılmasını, kültürel ve çevresel planlama politikalarının başlıca unsuru olarak kabul etmek”tir.

Yanıt Açıklaması: 1975 yılı, Türkiye’de ilk programlı, belli amaçlara yönelik ve kuralları konmuş bir envanter çalışmasının başlangıç yılı olarak kabul edilebilir. Doğru seçenek C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu listede, Türkiye’den, İstanbul’un Tarihi Alanları, Safranbolu şehri (Karabük), Hattuşaş (Boğazköy)-Hitit Başkenti (Çorum), Nemrut Dağı (Adıyaman-Kahta), Ksantos-Letoon antik kenti (Antalya-Muğla), Divriği Ulu Camisi ve Darüşşifası (Sivas), Truva antik kenti (Çanakkale), Selimiye Camisi ve Külliyesi (Edirne) kültürel miras olarak; Pamukkale-Hierapolis (Denizli), Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) hem kültürel, hem doğal miras olarak listeye alınmıştır

Yanıt Açıklaması: 1860’ların sonundan itibaren gündeme getirilecek ‘ asarı atika mevzuatı ’ (eski eserler hukuku), Devletin giderek arsızlaşan Avrupa kökenli ‘kültürel talan’a karşı kendini korumayı amaçlayan ve içgüdüsel olarak aldığı tavırların ve “meşru müdafaa” nın sonucudur. Bu müdafaa ise arkeolojik kazı konusunda biçimlenmeye başlamıştır. Aslında İmparatorluğun yasal olarak haberli olduğu kazı i şlemleri sonucunda bulunan eserlerin ülke dışına çıkmasına engel olamayışını, sadece yabancıların yasadışı davranışlarında aramaya çalışmak da çok safça bir yaklaşım olacaktır. İmparatorluğun doğrudan eski eserle ilgili ilk yasa düzenlemesi olan 13 Kasım 1869 tarihli Asarı Atika Nizamnames i 8 maddeden oluşmaktadır.