Kültürel Miras Mevzuatı

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyetin ilk yıllarında restorasyon etkinliklerinin yeterli düzeyde olduğu söylenemez. Bunun nedenleri arasında yeni Cumhuriyetin parasal kaynaklarının çok kısıtlı olması ve uzman elemanların yok denecek kadar az olması sayılabilir. İlk onarımlar, yine bir Osmanlı kurumu olan Vakıflar Genel Müdürlüğünce gerçekleştirilmiştir. Ancak bu yapıların çok azının belli bir değer taşıyan anıtsal yapılar olduğu bilinmektedir. Bu süreçte ilk onarılan yapı Ayasofya'dır.

Yanıt Açıklaması: Hellenistik Dönem, şehirlerin yerleşme düzeni ile ilgili kurallarını, örnekler ve yazılı belgelerle belirtirken, yapı ve heykellerde ölçeği büyük tutmuştur. Güneybatı Anadolu’da bulunan Perge antik kenti buna güzel bir örnektir.

Yanıt Açıklaması: Kültürel Miras Listesinin kapsamının tanımlanması sırasında;CEO, UNESCO, ICOMOS tarafından tüzükler üretilmiştir.

Yanıt Açıklaması: A, B, D ve E seçeneklerinin soru kökünde verilen tanımla bir ilişkisi bulunmamaktadır. Tanımda kastedilen C seçeneğinde verilen “tanımlar” bölümüdür. Tanımlar bölümünde, Yorum, kültürel miras alanlarının daha iyi anlaşılmasını sağlama ve bu konuda kamu bilincini artırma amaçlı etkinlikler olarak; Sunum, kültürel mirasın yerinde yorumsal altyapının düzenlenmesi, fiziksel erişimin ve yorumlayıcı bilgilerin içeriğinin özenle planlandığı iletişim olarak tanımlanmıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 12. yüzyılda hazırlanmış ‘Mirabilia Urbis Romae’ (Roma Şehri Harikaları) adlı eser turistik rehber niteliğindedir. 1143 yılında Roma Bağımsız Cumhuriyeti’nin ilanı ile önlem alınmadan onarımlar yapılmaya başlanmış ve Roma herkese açık bir mermer ocağı gibi işlem görmüştür. Taşınabilir eserler ise, zafer hatırası olarak saklandığından devamlı yer ve el değiştirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Gustave Giovanni (1873–1947), Boito’nun esaslarını geliştirmiş ve modernleştirmiştir. Ona göre, “hangi devre ait olursa olsun tarihi değeri olan eser” korunmalıdır. Tarihi yapıda birden fazla döneme ait izler varsa bütün dönemlere ait izler korunmalıdır. Belli başlı ve en önemli yapıların tarihi değerlerinin yanı sıra, küçük yapıların ve yerleşmelerin bütün olarak mimari önemini belirtmiştir. Çalışmaları, ‘Carta Del Restauro Italiana’nın (İtalya Restorasyon Tüzüğü) (1931) kurallarının saptanmasında çok etkili olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1874 ve 1884 tarihlerinde düzenlenen asarı atika nizamnameleri doğrudan "eski eser"i konu alırlar. Bu düzenlemelerin ortak özellikleri şöyle sıralanabilir: • İlke olarak, eski eser devlet malıdır, • ‘Eski’ kavramı Osmanlı İmparatorluğu öncesi kültürlerin verileri ile sınırlıdır, • Özellikle taşınır eserler, onu bulanların malıdır. Bu nedenle, arkeolojik kazılarda bulunan eserler yurtdışına çıkartılabilmektedir, • Taşınmaz kültür varlıklarının korunması konusunda yeterli hükümler bulunmamaktadır. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Eshab- Kehf mitolojik değere sahiptir. . Bu değer, o yörede yaşayanların bir yapı ya da alanı bir efsaneye, bir söylenceye bağlamalarıyla oluşur. Eshab-ı Kehf tek tanrıya inanan 7 genç ve bir köpeğin hikayesidir.

Yanıt Açıklaması: 16. yüzyıl Roma’sı koruma konusunu benimsemiş olan düşünür ve sanatkar ile uygulayıcı arasındaki çelişkinin de görüldüğü bir yerdir. 1624’de Papa VIII. Urbanus, eserlerin yurtdışına çıkarılmasını yasaklayan bir buyruk yayınlar.

Yanıt Açıklaması: Kentlerin tarihsel sürekliliği ve bütünleşik gelişimine ilişkin yeraltı ve yerüstü değerlerinin korunarak geleceğinin tasarlanmasını amaçlayan “kent arkeolojisi” kavramı ise, 20. yüzyılın son çeyreğinde gelişmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1846 yılında, Tophane Müşiri Fethi Ahmet Paşa’nın Aya İrini’de uzun yıllardır toplanan eserlerin düzenlenmesi için görevlendirilmiş olması müzeciliğin ilk adımı sayılır. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 17. yüzyıl sonlarında sanatta etkisi olan politik gelişmelerden biri, papalığın gücünü yitirmesidir. Hıristiyanlık içinde beliren bazı din gruplarıyla, asil ve zenginler sanatkârlara çok iyi olanaklar sağlamaktadır. XIV. Louis’nin güç ve zenginliği ile sanat merkezi Fransa’ya doğru kaymaktadır. Fransa’nın Avrupa’da gelişen politik ve sosyal düzendeki hâkimiyeti sanatta da kendini gösterir. Tarihi eserler, Avrupalıların artan refah hızıyla eş bir şekilde Roma’dan dışarı akmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda sivil toplum örgütlerinin ve yerel yönetimlerin kültürel değerlerin korunmasına katkısı yok gibidir. Ulaşılabilen belgelere göre, İmparatorluk’ta, konuyla ilgilenen ilk kuruluş 1878 öncesinde kurulduğu anlaşılan “İzmir Kütüphane ve Müze Cemiyeti” dir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İngiltere’de 1944’te ve 1947’de yürürlüğe giren ‘Şehir ve Kır Planlama’ yasaları ile mimari ve tarihsel yönden önemi olan yapıların korunması için geniş kapsamlı listeler hazırlanması öngörülmüş, yapıların izinsiz değiştirilmesi ve yıkımı yasaklanmıştır. 1953 tarihli ‘Tarihi Binalar ve Eski Anıtlar Yasası’ ile ‘Tarihi Binalar Konseyi’ kurulmuş, korunması öngörülen yapıların bakımı ve onarımı için parasal yardım sağlanmıştır. Aynı şekilde 1962 tarihli ‘Yerel Yönetimler (Tarihi Yapılar) Yasası’ ile de tarihi eserlerin korunması için ilgili bakanlıkça parasal destekte bulunulmasına karar verilmiştir. 1967 yılında çıkarılan bir diğer yasa, yerel yönetimleri tarihi ve mimari değeri olan alanları saptayıp denetlemekle görevlendirmiş ve planlamaya ‘Koruma Alanı’ kavramını sokmuştur.

Yanıt Açıklaması: Taraf olduğumuz sözleşmelerden biri, 1989 yılında onaylanan “Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi”dir. 1985 yılında, Granada’da Avrupa Konseyine üye ülkeler tarafından kabul edilen ve 13.4.1989 gün ve 3534 sayılı yasayla yürürlüğe giren bu sözleşmeye göre, ülkeler, mimari mirasın korunması için yasal önlemler almayı ve bu önlemler çerçevesinde ve her ülkeye ve bölgeye özgü yöntemlerle, anıtları, bina gruplarını ve sitleri korumayı üstlenmiş bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Rönesans Avrupa’da başlayan bir harekettir.

Yanıt Açıklaması: Sanat eserleri yeni anlayış içinde el değiştirirken tahrip edilmekte ve çoğu kez kasıtlı bir şekilde ihmale uğramaktadır. Bizans İmparatoru Kayser Herakliyus, Venüs ve Roma tapınağının bronzdan yapılmış kiremitlerini St. Peter Katedraline koyması için Papa’ya hediye etmiş, II. Konstanz, Panteon dâhil, Roma Devri yapılarının bronz örtülerini söktürüp taşıtmıştır. Bu eserlerde tahribata yol açmıştır.

Yanıt Açıklaması: Kökeni çok eski devirlere dayanmakla birlikte, günümüzdeki anlamda koruma kavram ve uygulamaları 19. yüzyılda gelişmeye başlamış, bu süreçte sanat eserlerinin ve anıtsal yapıların korunmasından yerleşmelerin bir bütün halde korunmasına geçiş, yerleşmeleri oluşturan ögelerin tarihsel, biçimsel ve estetik değerlerinin anlaşılmasından sonra olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Dünya Miras Listesi belirlenmiş ölçütlere uygun, olağan dışı evrensel nitelikli kültürel ve doğal varlıklardan oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyetin ilk yıllarında restorasyon etkinliklerinin yeterli düzeyde olduğu söylenemez. Bunun nedenleri arasında yeni Cumhuriyetin parasal kaynaklarının çok kısıtlı olması ve uzman elemanların yok denecek kadar az olması sayılabilir. İlk onarımlar, yine bir Osmanlı kurumu olan Vakıflar Genel Müdürlüğünce gerçekleştirilmiştir. Ancak bu yapıların çok azının belli bir değer taşıyan anıtsal yapılar olduğu bilinmektedir. Bu süreçte ilk onarılan yapı Ayasofya'dır.