Kültürel Miras Mevzuatı

Yanıt Açıklaması: İmparatorluğun doğrudan eski eserle ilgili ilk yasa düzenlemesi olan 13 Kasım 1869 tarihli Asarı Atika Nizamnamesi 8 maddeden oluşmaktadır. Nizamnamenin ilk maddesi Osmanlı topraklarında eski eser aramak isteyenlerin Maarif Nezaretinden (Eğitim Bakanlığından) izin alması koşulunu getirmiştir. Doğru seçenek B'dir.

Yanıt Açıklaması: "Sanat Dostları Cemiyeti", Osman Hamdi Bey tarafından kurulmuş ve korumaya dolaylı katkıları olmuştur. Örneğin, Çemberlitaş, bu cemiyet üyelerinin verdikleri paralarla onarılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1375’te Padualı teknisyen giovanni Dordini Roma’ya gelerek tapınak ve zafer anıtlarındaki kitabeleri kopya etmiştir. B şıkkındaki görüş, Albertiye aittir. Bugünkü Vatikan müzesinin kurulmasını sağlayan kişi Papa VI. Pius’tur. Michelangelo Papaya mimarlık yapmıştır. Papalık değil. Papa II. Pius, Avrupa’daki birlik amacını doğuya da aktarmak istiyordu. 1462’de Roma ve civarındaki tarihi anıtların yıkılmasını ve zarar görmesini yasaklamış, bu buyruğu ile eski anıtların korunmasında genel tedbirler alan ilk Papa olarak tanınmıştır. Papa IV. Sixtus (1471–1484), bugünkü Capitol Müzesinin kurulmasını sağlamıştır. 1480 yılında, “Yolları ve Anıtları Denetleme Örgütü” nü yeniden düzenlemiştir. 14. yüzyıl Orta Çağ Roma’sı 15. yüzyıl sonlarında modern bir görünüme kavuşmuştur.

Yanıt Açıklaması: Devlet yönetiminin yenilenmesi olarak da anılabilecek ve tarih yazımında ‘Tanzimat’ olarak anılacak bu dönem, ilk müzenin kuruluşu, kentleşme ve koruma alanında ilk mevzuatın oluşumu, ilk Türk kazılarının başlaması, imar/koruma arasındaki ilişkilerin tanımlanması gibi özellikler içermektedir.

Yanıt Açıklaması: Mimari eserlerin imar planları yoluyla korunması bilincinin yaygınlaşmasından sonra kent planlama ilkeleri içinde tarihsel ve doğal değerlere saygılı olmak düşüncesi de önem kazanmıştır. Türkiye’de kentsel koruma konusunda ilk anlamlı yaklaşım, 23 Temmuz 1932’de onaylanan, Alman şehir plancısı H. Jansen’in hazırladığı Ankara İmar Planında görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tüzüğün tanımlar bölümünde, yer, kültürel doku, kültürel önem / değerlilik kavramları ele alınmakta ve kavramların önemlerine dikkat çekilmektedir. Kültürel değerlerin yaşanmışlıklarla değişebildiği, kültürel değer anlayışının ise yeni bilgiler eklemlendikçe değişebileceği ifade edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Papa Vigiluis’un 537 yılında yaptığı onarımlar anıtlara karşı kamunun yaklaşımını gösteren birer örnektir. Bu dönemde Roma Devri anıtları Hıristiyan kiliselerine dönüştürülmüştür. Bunun önde gelen örneklerinden birisi ünlü Panteon tapınağıdır

Yanıt Açıklaması: Dünya Miras Listesinde Pamukkale-Hierapolis (Denizli) vardır.

Yanıt Açıklaması: Dünya Kültür ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesine bağlı olarak düzenlenen ve 7 Ekim 1988 gün ve 88/13151 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla kabul edilen Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Protokol, sadece doğal değerlerin değil, kentsel ve arkeolojik değerlerin de ele alındığı, bu nedenle ayrıntılı incelenmesi gereken bir belgedir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: B şıkkındaki yasa, Polonya’da, C, D ve E şıkkındaki yasalar İngiltere’de ortaya çıkmıştır. Norveç'te ise, 1965 yılında tarihsel kent alanlarının korunmasını kolaylaştıran ‘Kent Planlama Yasasıdır.

Yanıt Açıklaması: İmparatorlukta ‘obje’ saklamak için sürekli olarak tahsis edilen ilk mekanlardan bir tanesi İstanbul'da Aya İrini kilisesi olmuş ve 16. yüzyıldan itibaren Sarayın silah deposu olarak kullanılmıştır. Kilise, III. Ahmet döneminde, Batıdaki örneklerine uygun olarak ‘Dar-ül Esliha’ (Silah Müzesi) adıyla halka açılmış, ancak 1808 yılındaki yeniçeri isyanında yağmalanınca tümüyle kapatılmıştır. (doğru cevap A)

Yanıt Açıklaması: 1936 yılında Cumhuriyet tarihinin ilk “Vakıflar Kanunu” çıkmıştır. 24 Kasım 1934 tarihli bir Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile Ayasofya müze haline getirilmiştir. 12 Nisan 1931 tarihinde Atatürk tarafından Türk Tarih ve Medeniyetini bilimsel şekilde incelemek, Türk tarihinin kaynaklarını araştırmakla görevlendirilen ‘Türk Tarih Kurumu’ kurulmuştur. Türkiye’de kentsel koruma konusunda ilk anlamlı yaklaşım, 23 Temmuz 1932’de onaylanan, Alman şehir plancısı H. Jansen’in hazırladığı Ankara İmar Planında görülmektedir. 1944 yılında ‘Eski Eserler ve Müzeler Umum Müdürlüğü’ adı altında bir birim kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Ressam, şair, dilbilimci, filozof, müzisyen ve mimar olan Alberti Rönesans hareketinin öncülerindendir. İdeal şehri tanımlarken; “eğer yerleşmede bir Roma yapı kalıntısı bulunuyorsa korunmalıdır” görüşü onundur. Bu tanım ‘Kültürel Amaçlı’ korumayı öngören ilk savunu olarak nitelendirilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Atatürk'ün 19.2.1931 tarihinde Konya'daki gezisi sırasında dönemin Başbakanı İsmet İnönü'ye gönderdiği bir telgrafı, koruma etkinliklerine büyük ivme kazandıran önemli bir belge olarak değerlendirir. Bunlardan bilhassa Karatay Medresesi, Alaaddin Camii, Sırçalı Mescid ve İnce Minare, derhal ve müstacelen tamire muhtaç bir haldedir.

Yanıt Açıklaması: ICOMOS dünyanın tarihi anıt ve sitlerinin korunması için UNESCO bünyesinde 1965 yılında kurulmuş, uluslararası nitelikte hükümetler dışı bir örgüttür. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Danimarka’da 1966 yasası ile yıpranmış tarihsel yapıları satın alma, restore etme, tekrar satma olanağı sağlayan ‘Bina Koruma Fonu’ kurulmuştur. İsveç’te 1960 ‘Eski Eserler Yasası’ ile tüm tarihsel eserlere sıkı koruma koşulları önerilmiştir. İsviçre’de ise 1966 yılında kabul edilen ‘Federal Yasa’ ile devlete doğal ve tarihi sitlerin korunmasına yardım etmek için yetki verilmiştir. Almanya’da 1902 yılında Fransız ve İtalyan yasal sistemlerinin birleştirilmesiyle ‘Eski Eserlerin Korunması Hakkında Yasa’ yürürlüğe girmiştir. Polonya’da tarihi anıt ve çevre koruması 1928’de ‘Milli Varlık Sayılan Anıtlar ve Çevrelerinin Korunması Yasası’nın çıkarılmasıyla başlamıştır .

Yanıt Açıklaması: İngiltere'de 1882 yılında koruma ile ilgili ilk yasa olan ‘Eski Anıtları Koruma Yasası’ çıkarılmış ve kullanılmayan eski yapıların ve tarihsel kalıntıların devlet mülkiyetine alınması öngörülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Kültürel Miras ve Turizm Tüzüğünde yapılan korum:  turizm planlarına katkıda bulunmalıdır.

Yanıt Açıklaması: İmparatorluğun doğrudan eski eserle ilgili ilk yasa düzenlemesi olan 13 Kasım 1869 tarihli Asarı Atika Nizamnamesi 8 maddeden oluşmaktadır.  (doğru cevap A)

Yanıt Açıklaması: Ender olmak, az bulunmak her obje için değer arttırıcı bir kriterdir. Belli bir yapı türünün az rastlanan bir örneği olmak, sadece bir coğrafi ya da kültürel bölgeye özgü olmak, yapıldığı dönemden günümüze kadar yaşamını sürdürebilen az sayıda yapı arasında olmak enderlik değerinin girdileri arasındadır. Bu değer teklik değeri ile de bütünleştirilebilir. ‘Serender’ içinde tahıl saklanan ve evin yakınında, bahçe ya da avlunun bir köşesinde konumlanan iki katlı bir depo yapısıdır. Hemen tüm örnekleri Doğu Karadeniz’de bulunan serender, en az dört ahşap ayak üzerinde yer alan, yine köşeleri geçmeli olarak inşa edilen ahşap bir kapalı kitleden oluşur. Aynı zamanda her tasarım ürünü, dönemine özgü yapım teknolojilerinin, strüktürel kurguların ve malzeme kullanımının somut belgeleri olarak teknik ya da teknolojik değer taşır. Bu bağlamda, nitelikli yapım tekniğine ve strüktür düzenine sahip olmak; özenli bir işçilikle yapılmış olmak; özgün tasarımı günümüze değin korumak bu değeri zenginleştiren öğelerdir. Bu bağlamda, serender yapısı hem teknik değeri hem de enderlik değeri açısından korunması gerekli kültür varlığı statüsündedir.