Ortaçağdan Günümüze Anadolu Uygarlıkları

Yanıt Açıklaması: 843 İkonaklast Döneminin sonudur. 1071 yılında Malazgirt Savaşı olmuş, 1096'da I. Haçlı Seferi ortaya çıkmış ve 1204-1261 yılları arasında Latin istilası gerçekleştirilmiştir. Doğru vevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Her beyti başlı başına kafiyeli ve başından sonuna kadar aynı vezinde olan manzumelere mesnevi denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: 14. yüzyılda eser veren Erzurumlu Kadı Da^rir, Azeri Türkçesine yakın olmakla birlikte Mısır Memlüklü Sultanlarına ithaf ettiği eserlerinde Memlük Oğuzcasının temsilcisi olarak görülmüştür.

Yanıt Açıklaması: I. Mahmut tarafından yapımında başlatılan Nuruosmaniye Cami 1755 yılında tamamlanmıştır. XVIII. Yüzyılın en güçlü Barok etkileri taşıyan camisidir. Topografik sorunu ve çevrenin yoğun ticari dokusu nedeniyle değişik kot seviyelerinde yapı çözümlenmiştir. Barok etkinin en yoğun hissedildiği yer mukarnasın yerini almış kavsara dolgusudur.

Yanıt Açıklaması: Birbirine paralel kemer sıraları arasında kalan üstü örtülü geniş mekân birimlerine sahın denilmektedir. Şapel, küçük kilise yapılarına denir. Martyrium bir Erken Hıristiyan yapısıdır. Manastır, Hıristiyan din adamlarının yaşaması için, genellikle kırsal alanda yapılmış yapı ya da yapı topluluğudur. Baptisterium, yine Hıristiyanlar için, içinde vaftiz töreni yapılan dinsel yapılardır.

Yanıt Açıklaması: Genellikle Beylikler döneminde görülen, bir vilayet ya da eyaletin bütün taşınmaz mal ve gelirleriyle birlikte bir komutan ya da valiye verilmesine ıktâ denilmektedir. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E seçeneğidir. Thema Teşkilatı: Bizans İmparatorluğunda savunma ve üretimin devam edebilmesi önceliklerine dayanan askeri (toprak düzeni) kuruluş.

Yanıt Açıklaması: Mevlânâ Celâleddin Rumî , tasavvufî anlayışını ve düşüncelerini ortaya koyan Mesnevi , Divan-ı Kebir, Fihi mâ Fîh ve Rubaiyat gibi eserlerini Farsça yazmış olmakla beraber, fikirleri, her dinden ve her dilden halk üzerinde etkili olmuştur. Türkçe yazıldığı bilinen ilk şiir “olısar”, Evhadüddin Kirmânî tarafından redif­li gazel olarak kaleme alınmıştır. Evhaüddin-i Kirmanî’nin müridi olan İslam hukukçusu Ahmed Fakih, Oğuz Türkçesi ile eser veren ilk şairlerdendir. Çarhnâme adıyla anılan, Türkçe kasidesinde, dünyanın faniliğinden bahsederek öğütler vermektedir. I. Alâeddin Keykubad Dönemi’nin ünlü tarihçisi İbni Bibi , kaleme aldığı el-Evamirü’l- Ala’iye Fi’l-Umuri’l- Ala’iye adlı eserinde, döneminin tarihi olaylarına geniş yer vermiştir. Gülşehri , 1301 yılında Kırşehir’de gökbilim esaslarını açıkladığı Farsça manzum Felek-nâme adlı eserini yazmıştır.

Yanıt Açıklaması: Evvelce Büyük Selçuklulara tabi olan Anadolu Selçukluları Sultan I. Mesud Dönemi’nde (öl.1155) tam bağımsızlıklarını elde etmişlerdir. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İlhanlı valileri ve ileri gelenleri, Selçukluların çöküşe geçtiği, Anadolu’nun iyice fakirleştiği dönemde Erzurum, Sivas ve Amasya’da yapılar yaptırmışlardır. Bunlardan Erzurum Ahmediye, Erzurum Yakutiye, Sivas Çif­te Minareli Medreseleri ve Amasya Bimarhanesi özgün özellikler taşıyan büyük ölçekli yapılarıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Selçuklu Devleti’nin son günlerinde Yunus Emre’nin parladığı görülür. Yunus Emre, 14. yüzyıl Türkçesi ile yazılmış, dini ve tasavvufi içerikli şiirleriyle meşhurdur. Yunus Emre’nin çağdaşı ve Türk divan edebiyatının ilk şairlerinden Gülşehri, 1301 yılında Kırşehir’de gökbilim esaslarını açıkladığı Farsça manzum Felek-nâme adlı eserini yazmıştır

Yanıt Açıklaması: Erken Osmanlı mimarisinin özelliği olan Kanatlı, Zaviyeli, Ters T; Tabhaneli gibi işlevlerine göre isimlendirilen mimari biçimlenmeyi yaratacaktır. Bu yapı formunda, tek yapının bünyesindeki her bölüm kubbe, tonoz, düz çatı gibi değişik örtü elemanlarına sahip olabilir, ancak Osmanlı mimarisinde tercih edilen örtü sistemi kubbedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Gevher Nesibe Darüşşifası, Anadolu Selçukluları zamanında yapılmış bir yapıdır.

Yanıt Açıklaması: II. Mahmut döneminde kentin ilk imar planı Moltke tarafından hazırlanmıştır (1837)Selimiye kışlası ve çevresindeki yapılarla bu bölgenin imara açılması söz konusudur.İlk buharlı geminin alınması (1829) Tünel inşası (1871-1874), Karaköy Köprüsü geleneksel Osmanlı mimarlığından farklı ulaşım hizmetlerine bağlı gelişen mimarlık örnekleri olarak görülür. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Keşfu’l-Akabe: Malatya’nın fethinden (1101) sonra, Danişmendli Gümüştekin Ahmet Gazi’nin (öl.1105) vefatından önce 1101-1105 yılları arasında yazılmıştır. Bilinen tek nüshası İstanbul Süleymaniye Kütüphanesinde bulunan eserin ön sözünde, yazarının, Malatya’nın fethinde ve Amasya’da haçlıların yenildiği savaşlar sırasında yaşanan olaylara yer verdiği bir başka eserinin daha bulunduğu belirtilmektedir. Dört makaleden oluşan Keşfu’l-Akabe’nin ilk makalesinde dünya ve kâinatın küre biçiminde olduğu ve dünyanın kâinatın merkezinde yer aldığı, dünyanın dörtte üçünün sularla kaplı olduğu belirtilmekte ve dünyanın çapı ile iki meridyen arasındaki mesafe hesaplanmaktadır. İkinci makalede cennet ve cehennem, üçüncü ve dördüncü makalelerde insan ruhunun yapısı ile sıkıntı ve mutluluk konuları işlenmektedir. Danişmendlilerin erken devrine ışık tutan eserin, Anadolu’da yazılmış en erken tarihli kaynak olduğu kabul edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bu dönem minyatür eserlerde iki önemli sanatçı ön plana çıkmaktadır. Birincisi, gerçek ismi Abdülcelil Çelebi olan Levnî’dir. Surnâme-i Vehbi isimli eserde Sultan III. Ahmed’in oğullarının sünnet törenini, geçit törenlerini resmetmiştir (1720).

Yanıt Açıklaması: İlk külliye dediği için cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kubbe, haç ya da çapraz tonoz örtülü, kare, çokgen ya da yuvarlak planlı olabilen, sütun ya da payelere atılmış kemerlerle oluşturulan dışarıya açık mimari kuruluşlara baldaken denmektedir. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Altta cenazelik, üstte mescit katı bulunan, mescit katlarının örtüsü ayrıca dışarıdan konik ya da piramidal külâh içine alınan mezar yapılarına kümbet denir.

Yanıt Açıklaması: Bakır, gümüş, tunç gibi malzeme üzerine altınlama tekniği olan ve cami kandilleri, ibrikler, şamdan, buhurdanlık, kapı plakaları gibi eserlerde örneklerinin görüldüğü tekniğe tombak denir. Doğru cevap D'dir.