Ortaçağdan Günümüze Anadolu Uygarlıkları

Yanıt Açıklaması: Erken Dönem Türk Beyliklerinin günümüze gelebilen yapıları içerisinde, ilk sırayı cami ve mescitler almaktadır. Büyük Selçukluların inşa ettirdikleri Diyarbakır Ulu (1091-1092) ve Siirt Ulu (1129 onarım) Camii, Anadolu Türk döneminin en erken tarihli cami yapılarını oluştururlar.

Yanıt Açıklaması: A, C, D ve E seçenekleri yanlış bilgiler içermektedir. Latin Beylikleri 13. yüzyıldan itibaren Bizans Devletine ait topraklarda, Batılı Üslupta birçok şato, manastır ve kilise yapılmasına neden olmuştur. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sanatçılarının çoğunu Uygurlu Türklerin oluşturduğu ilk İslam minyatür okulu Büyük Selçuklular tarafından Irak'ta değil; Bağdat'ta kurulmuştur. Anadolu Selçuklulardan günümüze ancak 2 tane minyatürlü yazma gelebilmiştir. Varka ve Gülşah isimli minyatürlü yazmaların dili ise Arapça değil; Farsça'dır. Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D seçeneğidir. Roma Katolik Kilisesi ile Doğu Ortodoks Kilisesi 1054 yılında tamamen bağımsız kiliseler haline gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: İbn-i Sina’nın etkisinde kalarak, kozmosun yapısını çift anlam ve yönler sembolizmi üzerine oturtan ve İşraki felsefesini temellendiren İslâm dünyasının yetiştirdiği büyük düşünürlerden maktûl Suhreverdi (1153-1191), Selçuklu Dönemi’nde Anadolu’ya gelmiş, Artuklu ve Selçuklu saraylarında kabul görmüştür.

Yanıt Açıklaması: Erken Dönem Türk Beylikleri’nden Danişmendli, Saltuklu, Mengücekli ve Selçuklular, mezar taşlarından başka, Orta Asya’dan getirdikleri mumyalama geleneğini koruyarak Anadolu coğrafyasının imkanlarına bağlı olarak değişen özelliklerle Karahanlı ve Büyük Selçuklu türbe ve kümbetleri tarzında mezar yapıları inşa etmişlerdir. Kare, sekizgen, çok gen, daire planlı ya da eyvan biçimli olabilen bu yapılar genellikle iki katlıdır. Altta cesedin gömüldüğü mumyalık ya da cenazelik katı, üstte genellikle temsili bir sandukanın ve mihrap nişinin yer aldığı mescit katı yer alır. Mescit katları, genellikle dışarıdan konik, ya da çok cepheli piramidal külâhlar içerisine alınmış kubbelerle örtülüdür.

Yanıt Açıklaması: 1448 yılında Bizans İmparatorluğu tahtına XI. Konstantinos Palaeologos çıktı.

Yanıt Açıklaması: Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan, Bizans ordusunu 1071 yılında Malazgirt’te yendikten sonra Artuk Bey’in komutasındaki bir orduyu Anadolu’nun fethiyle görevlendirdi ve emirleri ile komutanlarına fethettikleri toprakların kendilerine ve oğullarına bırakılacağını bildirerek Oğuz boylarına Anadolu’nun yolunu açtı.

Yanıt Açıklaması: Orta Bizans Dönemi için önemli olaylardan olan İkonaklast Dönem Sonu 843 yılında gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Mistra tipi yapılar iki katlıdır. Alt kat bazilika, üst kat kapalı yuna haçı planlı olan bu tip, ilk kez Mistra’da görüldüğü için bu isimle adlandırılmaktadır. Anadolu’da tek örneği, Kırklareli Vize İlçesinde bulunan ve yaygın olarak Vize Ayasofya’sı (H. Sophia) diye bilinen camidir. Demre Aziz Nikoalos Kilisesi ve Konstantinopolis Hagia Eirene Kilisesi ise Kubbeli bazilikalardandır. Karaman Binbirkilise, 1. No.lu Bazilika ise Tonoz Örtülü Bazilika grubuna girmektedir. Efes, Selçuk Ayasuluk tepesinde yer alan Aziz Ioannes Bazilikası ise Transeptli Bazilikalardandır.

Yanıt Açıklaması: Bizans İmparatorluğunda Themaların başında görev yapanlara strategos denmektedir. Dolayısıyla cevap şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: M.S. 845-1204 yılları arası doğru cevaptır. M.S. 845-1204 yılları arası, genellikle Erken Bizans Dönemi sonrasından 1204 Latin İstilasına kadar olan dönem, "Orta Bizans Dönemi" diye anılır.

Yanıt Açıklaması: Mikleb ve Sertab cilt sanatına aittir. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yine başkentte inşa edilmiş “tek nef­li yapı” lar olarak; İs Kapı Mescidi, Kariye Camii güney şapeli, Boğdan Sarayı, Sinan Paşa Mescidi’ni sayabiliriz.

Yanıt Açıklaması: Başkentin Palaiologoslar Dönemi’ne ait en çarpıcı örnekleri Chora Manastırı Kilisesi’nde (Kariye Camii), 1315-21 yılları arasında İmparator II. Andronikos’un bürokratı olan Theodoros Metokhites’in tarafından yaptırılan sahneler, günümüze ulaştığı şekliyle yapının iç ve dış nartekslerinde yer alır. Priskos, Psellos Skylitsez, Pakhymeres ve Niketas Khoniates ise tarih yazarlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Bizans tarihinde her tür dinsel tasvirin kaldırılması için girişilen çatışmalarla geçen dönem İkonaklazma dönemidir. Diğer şıklar farklı gelişmelerin yaşandığı dönemlerdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Selanik, Aziz Georgios Kilisesi, Rotonda (Daire Planlı) olarak inşa edilmiştir. Konstantinopolis Hagios Polyeuktos Bazilikası, Demre Aziz Nikoalos Kilisesi, Konstantinopolis Hagia Sophia Kilisesi ve Alahan Doğu Bazilikası ise kubbeli bazilika plan tipinde inşa edilmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Diyarbakır Şafiler Camii (1140-1141), Diyarbakır (Hz. Ömer) Şeddad (1145- 1155) ve Diyarbakır Kale Camii (1160-1163) İnaloğullarına aittir.

Yanıt Açıklaması: Bizans resim sanatının önemli bir parçası da ikonadır. Etimolojik olarak Yunanca eiko fiilinden türetilen, ‘tasvir, suret’ anlamına gelen ikona, boya ile ahşap panel üzerine yapılan ve ibadet amacı da taşıyan dini konulu resimlerdir. Diptikon ise birbirine menteşe ile bağlı iki levhadan oluşan, Konsüller başa geçtiği zaman, diğer meslektaşlarına yeni görevine başladığını haber vermek için üretilen hediyedir. Ampulla ise içine kutsal yağın konduğu kaplara verilen isimdir. Ökaristinin kelime anlamı şükran demektir. Hıristiyan liturjisinin ana ayinidir. Röliker ise önemli dini kişilerin kemiklerinin muhafaza edildiği kutulardır.

Yanıt Açıklaması: Başkent Konstantinopolis’te Geç Bizans döneminde “Dehlizli Tip, Kapalı Yunan Haçı Planlı, Tek Nefli, Yonca Planlı” dini yapı tipleri görülmektedir. Sekiz destekli Tip, Orta Bizans Makedonya Sülalesi Dönemi’nde (856-1056) özellikle Yunanistan ve Kıbrıs’ta tercih edilmiş bir kilise tipidir.