Ortaçağdan Günümüze Anadolu Uygarlıkları

Yanıt Açıklaması: Kutalmış oğlu I. Rükneddin Süleymanşah 1075 yılında İznik’i fethederek Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurmuştur. 1080 yılında, Danişmend Taylu’nun oğlu Gümüştekin Ahmet Gazi Sivas’ı fethederek Danişmendli Beyliği’ni, 1081yılında Çaka Bey, İzmir ve çevresinde Çakalılar Beyliği’ni, 1097 yılında İnal Bey Diyarbakır ve çevresinde İnaloğulları Beyliği’ni kurmuştur. 1099/1100 yılında ise, Ahlat halkının, Mervanoğullarının zulmünden bıkarak Sökmen el-Kutbî’ye Ahlat’ı teslim etmeleriyle Ahlatşahlar ya da Sökmenliler (1100-1204) adıyla anılan bir diğer Türk Beyliği kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Büyük Selçuklulardan Danişmend Taylu’nun oğlu Gümüştekin Ahmet Gazi, 1080 yılında Sivas’ı fethederek Danişmendli Beyliği’ni (1080-1178), 11. yüzyılın son çeyreğinde Ebû’l-Kâsım, Erzu-rum’u fethederek Saltuklu Beyliği’ni (11.yy son çeyrek-1202), emir Mengücek Ga-zi ise, Erzincan, Kemah ve Şebinkarahisar’ı fethederek Mengücekli Beyliği’ni (11.yy son çeyrek-13.yy son çeyrek), Çaka Bey, 1081 yılında fethettiği İzmir ve çevresin-de Çakalılar Beyliği’ni (1081-1093), aynı tarihlerde Efes’i fetheden Tanrıbermiş Bey, kendi adını taşıyan Tanrıbermişler Beyliği’ni kurdu. Diyarbakır ve çevresinde İnaloğulları Beyliği kuruldu (1097-1183).  Artuk Bey’in oğullarından Muinûddin Sokman, 1101 senesinde Hasankeyf’e yerleşerek, Hasankeyf Artuklu Beyliği’ni kurdu (1101-1231). Artuklu Necmeddin İl-gazi, 1108 yılında Mardin’i alarak Mardin Artuklu Beyliği’ni (1108-1409), 1113 yılında Harput ve Palu taraşarını fetheden Artuklu Belek ise, Harput Artuklu Beyliği’ni kurdu (1113-1234) Çakalılar Beyliği  batıda (Ege de) kurulan ilk türk beyliğidir.

Yanıt Açıklaması: Arif Hikmet Koyunoğlu’nun 1927 yılında tamamlanan Hariciye Vekâleti Binası, 1938 yılında Atatürk’ün naaşının Anıtkabir’in tamamlanmasına kadar konulduğu yapı olan Etnografya Müzesi ve Türk Ocağı Binası, Birinci Ulusal Mimarlık döneminin sembolü olmuş yapılardır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bursa Ulu Camii Erken dönem Osmanlı Mimarisinin en anıtsal yapısıdır. İnşaatına I. Murad Hü­davendigar tarafından başlanmış olup, 1399’da Yıldırım Bayezid döneminde tamamlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bakır, gümüş, tunç gibi malzeme üzerine altınlama tekniğinin mimari adı Tombak’tır. Cami kandilleri, ibrikler, şamdan, buhurdanlık, kapı plakaları gibi eserlerde örnekler görülür. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Erken Osmanlı Dönemi’ne ait çoğunlukla kandil, tas, leğen, mangal gibi günlük kullanım eşyası olan madeni eserler, döküm ve dövme tekniği ile pirinç, bronz ve demir malzemelerinden kazıma desenli olarak üretilmiştir. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Zaviyeli Cami: İbadet, eğitim ve barınma işlevlerinin bir arada toplandığı camilere zaviyeli cami denilmektedir. Ortadaki kapalı avlularına üç yandan eyvan ya da kapalı mekânlar açılır. Bu mekânlardan en büyüğü mescit bölümüdür. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Ahşap Direkli Camiler içinde kuzeydoğu köşesinden üçgen biçimli büyükçe bir parçası çıkarılmış kuzey güney doğrultusunda dikdörtgen biçimli bir alana inşa edilen Eşrefoğlu Süleyman Bey’in, 1296 yılında Beyşehir’de yaptırdığı Ulu Camii en abidevi olanıdır.

Yanıt Açıklaması: Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü ve Türkiye İş Bankası Birinci Ulusal Mimarlık dönemi, Türkiye Büyük Millet Meclisi modern mimari, Anıtkabir ve Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü İkinci Ulusal Mimarlık dönemi eserleridir. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kubbe, haç ya da çapraz tonoz örtülü, kare, çokgen ya da yuvarlak planlı olabilen, sütun ya da payelere atılmış  kemerlerle oluşturulan dışarıya  açık mimari kuruluşlara Baldeken  denir.

Yanıt Açıklaması: Laskarisa adının anıldığı kitabeli örneklere daha çok Kapadokya bölgesinde karşımıza çıkar. Suvasa Oktagonu (1222-54), Gülşehir Karşı Kilise (1212) ve Kırşehir Kırk Martyrler (1216-17) Kiliseslerinin fresko kitabelerinde Teheodoros Laskaris adı geçer.

Yanıt Açıklaması: Kurucu beylerinin soy adlarıyla anılan ve genel olarak beylikler adı altında toplanan bu küçük devletlerden ilkinin, I. Alâeddin Keykubad’ın Kırım seferini başarıyla yerine getiren ve Suğdak’ı fetheden Melikü’l-ümera Hüsameddin Çoban’a, 1227 yılında ıktâ olarak verdiği Kastamonu ve çevresinde, Selçuklu hakimiyetinde kurulan Çobanoğulları Beyliği (1227-1309) olduğu kabul edilmektedir. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Erken Osmanlı mimarisinde kubbeden duvarlara geçiş dışarıdan bitiştirilen kasnaklar ile yapılmıştır. Bu kasnaklar nedeniyle camilerin tepeden görünüşleri kare değil ; daireye yakın çokgen biçimini almıştır. Diğer şıklardaki özellikler, erken dönem mimarilerinde sıklıkla görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Karamanoğullarına ait köprüleri, iki kemer gözlü Ermenak yakınlarında Göksu nehri üzerinde yer alan 1306 tarihli Ala Köprü, dört kemer gözlü Karaman-Ermenak yolunda Göksu üzerinde yer alan Bıçakçı Köprüsü, tek kemer gözlü Karaman yolundaki Yeşildere üzerine kurulmuş Yeşildere Köprüsü, iki kemer gözlü Konya Afyon yolu üzerinde 1437 tarihli Argıthanı Köprüsü, iki kemer gözlü Konya Ereğli-Ayrancı Köprüsü, üç kemer gözlü Konya Ereğli İlçesi Divle Köprüsü, tek kemer gözlü Karaman Gazalpa Köprüsü, dört kemer gözlü diğer Gazalpa Köprüsü, beş kemer gözlü Mut Karaman yolu üzerindeki Gıravga Köprüsü, Göksu üzerindeki Mut Hocantı Köprüsü, tek kemer gözlü Konya Yeşildere bucağı Kızıllar Köprüsü, Konya Ereğli Musa Köyü Köprüsü, beş kemer gözlü Konya Ereğli İvriz suyu üzerindeki Hortu Köprüsü, aynı su üzerinde yer alan tek kemer gözlü İvriz Köprüsü ve Anamur Köprüleri temsil ederler. Bitlis Ahlat-Tatvan yolu üzerindeki 1481 öncesine tarihlenen tek kemerli Bayındır Köprüsü Akkoyunlu eseridir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sivas, Gaziantep, Erzurum, Diyarbakır gibi illerde geleneksel maden eser üretimi, günlük kullanım eşyası olarak günümüzde devam etmektedir.

Yanıt Açıklaması: 1835 yılında İngiltere’ye gönderilen askerî okul öğrencileri, ressam sınıfı oluşturmak üzere resim eğitimi almaya başlarlar. Bunlar Ferik İbrahim Paşa, Süleyman Seyit Bey, Hoca Ali Rıza, Şeker Ahmet Paşa gibi geleceğin önemli ressamları olacaklardır.

Yanıt Açıklaması: İstanbul Haseki Hürrem Sultan Külliyesi, Mimar Sinan’ın İstanbul’da planladığı ve inşa ettiği ilk külliyedir.

Yanıt Açıklaması: B, C, D, E seçeneklerinde yer alan isimler resim dışındaki disiplinlerde çalışmışlardır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Geç Bizans Dönemi’nde fildişi ve tekstil örneklerine neredeyse hiç rastlanmaz. Az sayıda da olsa cam ve maden eser günümüze ulaşmıştır. Çoğunlukla el sanatları eserlerin, seramikler ve sikkelerden oluştuğu görülmektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Geç Osmanlı Dönemi’nin minyatür eserlerde iki önemli sanatçısı ön plana çıkmaktadır. Birincisi, gerçek ismi Abdülcelil Çelebi olan Levnî’dir. İkincisi, Abdullah Buhari’dir. Buhari, tek figürleri ve çiçek resimleriyle bilinmektedir. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.