Ortaçağdan Günümüze Anadolu Uygarlıkları

Yanıt Açıklaması: Anadolu’nun en erken tarihli kubbe örtülü kapalı avlulu medreselerini Danişmendliler kurmuşlardır. Dânişmendliler, XII. yüzyıl ortasında Tokat Yağıbasan ve Niksar Yağıbasan medreseleriyle Anadolu’ya yepyeni bir mimari form kazandırmışlardır. Ortada tromplu kubbenin örttüğü kapalı avlu etrafında eyvan ve hücrelerden meydana gelen bu yapılar, Anadolu’nun en eski kapalı avlulu medrese şeklinin örnekleridir. Diğer Anadolu Türk Beyliklerine ait kapalı avlulu medreseleri ise XIII. yüzyılın başından XIII. yüzyılın sonuna kadar takip etmekteyiz.

Yanıt Açıklaması: Şapel, küçük kilise yapılarına denir. Bazen bir azize adanmış tapınma yeri de olabilir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 626 Konstantinopolis’in Avarlar tarafından kuşatılması, 634 Arap Akınlarının başlangıcı, 691/92 Konstantinopolis Sinodu, 717-741 İmparator III. Leon dönemi 726 İkonaklast Dönem başlangıcı, 787 II. İznik Konsili-VII. Ekümenik Konsil 838 Arapların Anadolu’yu işgali ve Amorion kuşatması, 863 Son Arap Bizans savaşı. Bizans’ın galibiyeti. 1071 Malazgirt Savaşı 1091 Konstantinopolis’in Peçenekler tarafından kuşatılması, 1096 I. Haçlı Seferi 1098-1099 Kudüs Krallığı ve Haçlı Kontlukları’nın kuruluşu, 1146-1148 II. Haçlı Seferi, 1202 IV. Haçlı Seferi, 1204-1261 Latin İstilası

Yanıt Açıklaması: Yunanca “tek başın yaşamak” fiilinden türeyen ve dünya ile ilişkisini kesmiş Hıristiyan din adamlarının yaşaması için, genellikle kırsal alanda yapılmış yapı ya da yapı topluluğuna manastır adı verilir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Selçuklu Devleti’nin son günlerinde Yunus Emre’nin parladığı görülür. Yunus Emre, 14. yüzyıl Türkçesi ile yazılmış, dini ve tasavvufi içerikli şiirleriyle meşhurdur. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Keşfu’l-Akabe: Malatya’nın fethinden (1101) sonra, Danişmendli Gümüştekin Ahmet Gazi’nin (öl.1105) vefatından önce 1101-1105 yılları arasında yazılmıştır. Bilinen tek nüshası İstanbul Süleymaniye Kütüphanesinde bulunan eserin ön sözünde, yazarının, Malatya’nın fethinde ve Amasya’da haçlıların yenildiği savaşlar sırasında yaşanan olaylara yer verdiği bir başka eserinin daha bulunduğu belirtilmektedir. Dört makaleden oluşan Keşfu’l- Akabe’nin ilk makalesinde dünya ve kainatın küre biçiminde olduğu ve dünyanın kâinatın merkezinde yer aldığı, dünyanın dörtte üçünün sularla kaplı olduğu belirtilmekte ve dünyanın çapı ile iki meridyen arasındaki mesafe hesaplanmaktadır. İkinci makalede cennet ve cehennem, üçüncü ve dördüncü makalelerde insan ruhunun yapısı ile sıkıntı ve mutluluk konuları işlenmektedir. Danişmendlilerin erken devrine ışık tutan eserin, Anadolu’da yazılmış en erken tarihli kaynak olduğu kabul edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Birbirine paralel kemer sıraları arasında kalan üstü örtülü geniş mekân birimlerine sahın denilmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Geç Bizans Döneminde rastlanan; alt kat bazilika, üst kat kapalı yunan haçı planlı olan yapı tipi, ilk kez Mistra'da görülmüştür. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Savaş tasvirleri katakomp konuları arasında yer almaz. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Orta Bizans Dönemi’nde maden sanatında, 9. yüzyıl ile birlikte, özellikle Makedonya Sülalesi’nin yönetime geçmesiyle başlayan dönemde (867-1056), sanatta yeni bir canlanma yaşanmıştır. Bu dönemde yeni bir teknikle üretilen eserler, erken dönemin gümüş hazinelerinin yerini almıştır. Bu yeni teknik, Bizans kuyumculuğunun doruk noktasına ulaştırdığı mine tekniğidir. Ajur, delik işi olarak da bilinen bir süsleme tekniğidir. Dövme, döküm ve tornada çekme ise madeni eserlerin yapım tekniklerindendir.

Yanıt Açıklaması: 1204'deki Latin İstilası, Bizans İmparatorluğunun sanatsal açıdan yağmalandığı bir dönemdir.

Yanıt Açıklaması: Orta Bizans Dönemi’nde altın yine değerli ziynet eşyalarında tercih edilen bir malzeme olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanında değerli kilise hazinelerinde de kullanılmıştır. Orta Bizans Dönemi’nde ekonomiyle de ilişkili olarak gümüş kullanımı azalmıştır. Dolayısıyla eserlerde kontrol damgası sistemi de görülmez. Maden sanatında, 9. yüzyıl ile birlikte, özellikle Makedonya Sülalesi’nin yönetime geçmesiyle başlayan dönemde (867-1056), sanatta yeni bir canlanma yaşanmıştır. Bu dönemde yeni bir teknikle üretilen eserler, erken dönemin gümüş hazinelerinin yerini almıştır. Bu yeni teknik, Bizans kuyumculuğunun doruk noktasına ulaştırdığı mine tekniğidir. Yani doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bizans Dönem'inde giysiler kesimlerine ve süslemesine göre çeşitli tiplere ayrılır. En çok kullanılan günlük kıyafet tunik’tir.

Yanıt Açıklaması: Gümüş birim olarak, 720 yılında II I. Leon ve oğlu V. Konstantinos (720-741) tedavüle yeni ve sürekli “Miliaresion”u sokmuştur. Miliaresion hexagram’a göre daha geniş ve ince olarak basılmıştır. Sasani “drachma”larına benzeyen miliaresion betimlerinde kesin kurallar yoktur. Sikke üzerinde sadece bir haç ve ortak imparatorların adları ve yazıtları vardır. I. Mikhael (811-813) döneminde miliaresion üzerindeki yazılara “Romanion” (Romalı) ve “basileis” (im parator) eklenmiştir. Miliaresion I. Aleksios dönemine kadar tedavülde kalmıştır. I. Aleksios’un 1092 yılı reformundan sonra gümüş sikke eski önemine ve kalitesine ulaşamamış tır.

Yanıt Açıklaması: Khlamys, büyük bir dikdörtgen kumaşın omuzda fibula yardımıyla tutturulmasıyla oluşan ve tüm vücudu örten pelerindir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu Selçukluları yazı dili olarak Farsça ve Arapça’yı kullanmışlardır. Türkçe sözlü gelenek içinde yerini bulduğundan, Türkçe yazılmış çok az eser bulunmaktadır. Türkçe yazıldığı bilinen ilk şiir “olısar”, Evhadüddin Kirmânî tarafından redifli gazel olarak kaleme alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Taş ve tuğla gibi kargir malzemelerle örülerek inşa edilen taşıyıcı ayaklara paye denilmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Devrin mühendis ve mucidi El-Cezerî, Diyarbakır Artuklu hükümdarı Melik Nâsiruddîn Mahmud’un isteği üzerine, 1206 yılında geometri ve teknik aletleri konu alan, kısaca otomata adıyla bilinen Arapça Kitab fi Ma’rifet el-hiyel el-Hendesesiyye adlı minyatürlü bir kitap yazmıştır. Dolayısıyşla cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: II. Kılıçarslan bilinen en eski tarihli hanı yaptırmıştır. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Metal üzerine fırınlanarak kaplanan cam esaslı tabakaya mine denir. Doğru cevap D'dir.