Anadolu Arkeolojisi

Yanıt Açıklaması: Dilgi, C¸akmaktşından veya obsidyenden , uzunluğu genişliğinden iki kat uzunluğunda olan yontmataş alet tipidir.

Yanıt Açıklaması: İç Anadolu’da Çanak Çömlekli Neolitik Çağ ile birlikte ortaya çıkan kültür, İlk Kalkolitik Çağ’ın sonlarına kadar (MÖ yaklaşık 5. bin başına kadar) gelişerek devam ettikten sonra kesintiye uğrar. Bir anlamda Neolitik Çağ’dan bu yana süren kültürel birikimin Orta Kalkolitik Çağ’ın başıyla birlikte ortadan kalktığını, yeni bir başlangıcın olduğunu söyleyebiliriz. Buna karşılık bu yeni evrenin belirgin özellikleri taş aletlerin giderek azalması, gerçek metalürjinin artarak gelişimi ve geç evresinde yerleşimlerin büyüyerek köy birimlerinden kentleşmeye doğru gitmesidir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap A’dır. Kent devletlerinden oluşan siyasal bir yapılanma ise İlk Tunç Çağı I ve II’ye denk gelen dönemde Anadolu’da Mezopotamya’da Er-Hanedanlar döneminde, güneyde Sümer, orta kesimde Akkad’da söz konusudur. Anadolu insanı hematit, magnetit gibi demir cevherlerini eritmeyi ve demir elde etmeyi ise ilk defa Eski Tunç Çağı’nın sonuna doğru başarmıştır. Buna göre doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İlk olarak 1870’te ismi arkeoloji dünyasında hep polemik konusu olan Heinrich Schliemann tarafından kazılmaya başlayan Troia (Hisarlık Tepe) bir yerde tabakalanmasının sistematik şekilde belgelenmesinden dolayı Arkeoloji Biliminin ilk sistematik kazısı sayılır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: MÖ 3. bin boyunca bölgelere göre değişen 1200-1300 yıl süren eski Tunç Çağı, genelde Roma rakamları ile yazılan üç alt evreye ayrılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Troia’nın zenginliğini ortaya koyan en önemli göstergelerden biri, 1870’te yerleşmenin ilk kazıcısı olan Schliemann tarafından bulunup “Priamos’un Hazinesi” olarak adlandırılmış altın, gümüş, tunç işçiliğinin en rafine örneklerini veren toplu buluntudur. Troia IIg tabakasına ait olan çoğu maden eserlerden oluşan buluntular (irili ufaklı toplam 8833), maden döküm ve dövme tekniklerinin ulaştığı yüksek düzeyin temsilcisidirler.Buna göre doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Phryg yerleşmelerinden ve tümülüslerden ele geçirilen arkeolojik eserler  Phrygler’in marangozluk, madencilik, seramik ve dokumacılık endüstrisinde üstün bir düzeye erişmiş olduklarını göstermektedir. Ülkenin kereste bakımından zenginliği, Phryglerde ahşap mimari, doğramacılık ve marangozluğun gelişmesinde etkili olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Öküzini Mezolitik döneme aittir. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Troia II tabakasının en son evresi olan IIg büyük bir yangınla son bulmuş ve bu nedele Anadolu Arkeolojisinde “Yanık Kent” olarak da adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Çatalhöyük Erken Neolitik dönem konutları tek katlı ve düz damlıdır. Taş temelsiz kerpiç duvarlar ahşap dikmeler ve damda kirişlerle desteklenmiştir. Evler birbirine bitişiktir ve çoğunda dışa bakan yüzleri, aralarında hiçbir açıklık olmaksızın oluşturulmuştur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hattuşa’da şimdiye kadar yapılan arkeolojik çalışmalarda 5 büyük tapınak ortaya çıkarılmıştır. Bunlardan en büyüğü 1 no.’lu tapınak olarak adlandırılan Fırtına Tanrısı tapınağıdır. Tapınağın etrafı 80’den fazla dar ve uzun odadan oluşan depo ve atölye binalarıyla çevrilidir. Tapınakların, gerek sahip olduğu büyük tarım arazisi, gerekse çeşitli işlerde kullanılan işçi ve sanatkârlar ve tanrılara sunulan armağan ve kurbanlar yüzünden büyük bir ekonomik güce sahiptir. Etrafındaki çok sayıdaki mekân ile ekonomik faaliyetlere ayrılmış olan 1 no.’lu tapınak, buna en iyi örnektir. Asıl tapınağa, depo yapılarını geçtikten sonra varılır. İçlerinde çıkan buluntular göz önüne alınırsa bunlar için depo terimi yeterli olmaz. Bazılarında çok sayıda tablet bulunmuş olması, mekânlardan bir bölümünün yönetim işlerinde kullanılan büro ya da arşiv olduğu izlenimini de vermektedir. Bunların temellerinin çok kalın ve sağlam bir yapıda olması, depo odalarının çok katlı olduğuna da işaret etmektedir. Bazı odalar arasında geçişler yapılarak birlikte kullanılmış olanları da bulunmaktaydı. Depolarda tapınağa ait değerli eşyanın da saklandığı kuşkusuzdur. Depo kapısından yaklaşık 10 m genişliğindeki bir koridorla, asıl tapınağın kurulduğu iç avluya geçilir.

Yanıt Açıklaması: Homo sapiens son insan türü, yani modern insandır. Bugün dünya üzerinde yaşayan bütün insanlar bu türün üyesidirler. Bu nedenle Homo sapiensin kökeni en çok merak edilen ve en çok tartışılan bilimsel konulardan biridir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Van, Meher Kapı anıtındaki yazıta göre, Urartuların inandığı, kutsadığı ve adlarına belirli dönemlerde kurban kestiği 79 tanrı, tanrıça ve tanrısal özellik bulunmaktadır. Bunlardan ilk üç sırayı Haldi, Teişeba ve fiivini paylaşır. Haldi - (Eşi Bagbartu / Bagmaştu / Arubani) Urartuların baştanrısı idi. İsim olarak kökeni XIII. yüzyıl Asur yazıtlarına kadar inmektedir. En büyük tapınağı Muşaşir’de idi. Teişeba (Fırtına tanrısı) Hurri kökenlidir ve Hititlerde Teşup ile aynı tanrı olmalıdır. Şivini de (Güneş tanrısı) Hurri kökenlidir. Hititlerdeki Şimegi’nin karşılığıdır.

Yanıt Açıklaması: MÖ 4 binden itibaren, Geç Kalkolitik Dönem olarak adlandırılan dönem boyunca Anadolu’nun özellikle batı kesiminde hissedilen yeni nüfus hareketleri etkilerini Orta ve Kuzey Anadolu’da da göstermiş; nüfusla koşut olarak yerleşmelerin sayısında da artış olmuştur. Orta Anadolu’da, Eskişehir Sivrihisar Yazırhöyük, Seyitgazi’de Küllüoba, Kırşehir yöresindeki Hashöyük, Aksaray’da Gelveri, Çorum yakınındaki Alacahöyük ve Büyük Güllücek, Tokat yakınındaki Kayapınar, Yozgat Alişar, Orta Karadeniz Bölgesinde Samsun, Bafra yakınlarında İkiztepe, Akdeniz Bölgesi’nde Bağbaşı,Tarsus (Mersin) dikkati çeken yerleşmelerdendir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’da, Eski Hitit Devletinin bir güç olarak sahne almaya hazırlandığı dönemlerde, küçük beylikler halinde yaşayan ve farklı dilleri konuşan birçok halk yaşamaktaydı. Bu beyliklerden en önemlileri; Hattiler, Luviler, Palalar ve Huriler olarak sıralanabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Troia’da ilk kazılar, Henrich Schliemann tarafından Homeros’un Iliada Destanı’ndan yola çıkarak 1870 yılında Troia’yı bulmak için kazılara başladı. Amacı arkeolojik olmaktan çok defineciliğe yönelikti ve Priamos’un efsanevi hazinesini arıyordu. Troia II evresinden kapı ve rampanın yanında yapılan kazılarda bir çukurda gerçekten de bir hazine buldu. Sonradan uzmanların Priamos’un hazinesi olmadığı görüşüne vardıkları hazineyi kaçırdı. Hazine uzun süren bilinmezlik döneminden sonra Rusya’da Puşkin Müzesi’nde ortaya çıktı. Hazinenin bir bölümü ise İstanbul Arkeoloji müzesinde sergilenmektedir. 1870-1890 yılları arasında on yıl süren bilimsellikten uzak olan bu çalışmalardan sonra Wilhelm Dörpfeld tarafından ilk bilimsel çalışmalar yapılmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Troia’da ilk kazılar, Henrich Schliemann tarafından Homeros’un İliada Destanı’ndan yola çıkarak 1870 yılında Troia’yı bulmak için kazılara başladı. Amacı arkeolojik olmaktan çok defineciliğe yönelikti ve Priamos’un efsanevi hazinesi arıyordu. Nemrut Dağı’ndaki kült merkezinin 1881 yılında Alman Karl Sester tarafından keşfine kadar bu krallık, araştırmacıların ilgisini çekmemiştir. Buradaki çalışmalar Nemrut Dağı’nın keşfinden hemen sonra 1882 yılında Alman arkeologlar Otto Puchstein ve Karl Sester tarafından başlatılmıştır. Efes Artemis Tapınağı 1895 yılından beri yapılan kazılarda Artemis Tapınağı’nın pek çok farklı evreleri tespit edilmiştir. Hattuşa/Boğazköy’de İlk sistematik kazılar, 1906’da İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nden Makridi Bey ve Alman Asur uzmanı Hugo Winckler tarafından gerçekleştirilmiştir. Halikarnas Mozolesi arkeolojik çalışmaları ilk kez 1857 yılında İngiliz C. T. Newton tarafından gerçekleştirilmiştir. Kazılarda temele ait bazı mimari parçalar ve heykeller ortaya çıkmıştır. Ancak gerçek anlamda mimari bir planı ortaya çıkartabilecek buluntular ilk kez Danimarkalı arkeolog Kristian Jeppesenn’in 1966 -1977 yılları arasında gerçekleştirdiği kazılarından elde edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Eski Hitit Devleti’nin genişlemesi, I. Murşili’nin bir suikast sonucu öldürülmesi ile son bulur. Suikasttan sonra tahta, I. Hantili (MO¨ 1590-1560) çıktıysa da bu olay Hitit kral ailesi arasında çekişmelere ve kan davalarına yol açarak ülkenin zayıfla- masına yol açar. Bir süre devam eden taht kavgalarından sonra, kimlerin ve nasıl tahta çıkacağı konularına yeni bir düzenleme getiren Telepinu (MO¨ 1525-1500) bu olaylara son vermeye çalışır.

Yanıt Açıklaması: Su kaynakları yakınında anıt yapma geleneği, Geç Hititlerde de sürmüştür. Konya’nın Ereğli ilçesine 12 km uzaklıkta, bir su kaynağının kayalık yüzeyine oyulmuş olan 4.20 m boyundaki büyük kabartma, Aramlaşmış Hitit sanatının anıtsal bir örneği ve Geç Hitit döneminin en önemli sanat yapıtlarından biridir. Tanrı figürünün yüzü önündeki hiyerogliflerden, MÖ 742-727 yılları arasında, Kral Varpalavas tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hiyeroglif daha çok mühürlerde ve kaya anıtları gibi büyük yazıtlarda tercih edilmekteydi. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Döneme ait taş kütlesinin iki yüzünün yontulmasıyla oluşan iki yüzlü “Aşölyen” adı verilen aletler bu atanın yaşadığı her yerde görülmektedir. Bu iki yüzeyli aletler tabakalanmış ha^lde Karain Mağarası (Antalya), Şehremuz Sırtı (Urfa) Yatakları ve Kaletepe Deresi 3 (Kapadokya) gibi sitlerde ele geçmiştir.