Anadolu Arkeolojisi

Yanıt Açıklaması: Obeyd döneminde kültürel birliğe kavuşan Mezopotamya’da, İlk Tunç Çağı III başında ortaya çıkan Akkad Krallığı ile ilk defa siyasal birlik de sağlanmış olur.

Yanıt Açıklaması: Çömlekçi çarkı ile yapılmış kaplar ilk defa Troia II tabakasında depas adı verilen uzun geniş çift kulplu ve tankard adlı kulplu özel içki kaplarıdır.

Yanıt Açıklaması: Kalkolitik, Bakır-Taş Çağı Yunanca khalkos (bakır) ve lithos (taş) sözcüklerinden. Günümüzden 7500-5000 yıl önce. Aletlerin, bakırın ergitilerek kalıplara dökülmesiyle yapıldığı, ancak taş aletlerin de kullanılmaya devam edildiği dönem.

Yanıt Açıklaması: Neolitik dönemde Güneydoğu Anadolu’da ortaya çıkan anıtsal boyutlarda kült yapıları ve yontularında gözlem- lenen zengin simgeselci dünyası, basit avcı-toplayıcı topluluklardan çok, gelişkin dini^ kurumlara sahip ve barınağın ötesinde yerleşim modelleri sunan gelişkin ve hiyerarşik bir toplum yapısı olduğunu göstermektedir. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: En eski dönemlerden beri, insanlar arasında belli eşya ya da ürün gibi meta^la- rın değiş tokuş olduğunu bilinmektedir. Bu eylem, başlangıçta bazı deniz kabukları, çakmaktaşı, obsidyen gibi ürünlerle başlamış, Neolitik dönemde değiş tokuşun konusunu oluşturan malların çeşitliliğinde büyük artış olmuştur. Saz, ahşap, deri, tahıl, et, yün dokuma gibi organik; kil, tuz, çanak çömlek gibi ürünler ve mallar, takas yöntemiyle ticaretin olduğunu düşündürmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Neolitik dönem çok dinamik ve insanoğlunun en hızlı gelişim gösterdiği dönemdir. Bundan önceki dönemlerde insanoğlu çok yavaş gelişim göstermiştir. Bu dönem bir kırılma noktasıdır. İnsanoğlu göçebe yaşamdan, yerleşik yaşama geçiş yapmıştır.

Yanıt Açıklaması: Geç Hitit Krallıkları sanatında heykeltraşlık mimari ile kaynaşmış, giderek onun hizmetine girmiştir. Anıtsal yapılarda cephelerin alt kısımları “Ortostat” diye adlandırılan kabartmalı taş blok ve levhalarla kaplanmıştır. Bu yöntemle hem doğa şartlarından korunma, hem de süsleme amaçlanmıştır. Hitit imparatorluk döneminin eserleri olan Alacahöyük kabartmalı kapı ortostatları, bu tür yapıtların güzel bir örneğidir. Hayvan biçimli altlıklar, Geç Hitit sanatının getirdiği yeniliklerden biridir. Boğazköy’de kapıların iki yanındaki duvarı taşıyan yekpare blokların ön kısımlarında heykel, gövde kısımlarında ise kabartma olarak işlenmiş aslan ve sfenks tasvirleri bulunmaktadır. Geç Hitit heykelciliğinin önemli bir kolu da mezar taşlarıdır (stel). Törensel cenaze yemeklerini ve aile yaşamından sahneleri yansıtan bu taşlarda, ölünün kişiliğini yansıtan özellikler de özel eşyaları ile belirtilmiştir. Bu bölgedeki atölyeler 8. yüzyıl boyunca süren serbest ticaret ve sanat alanındaki canlılık nedeniyle heykel sanatına yeni bir anlayış getirmişlerdir. Figürlere üzgün, öfkeli, kederli, neşeli ifadeler verilmiş, bu yolla lirik bir gerçekçiliğe varılmıştır. II. ifadede sözü edilen makara kulplu ka^seler, geometrik bezemeli, tunç kemerler ve fibulalar Phryglerin buluşudur.

Yanıt Açıklaması: Avrupalı kavimler uzun yıllar boyunca göçebe olarak bir yerden diğerine gittiklerinden yoğun bir kalıntı bırakamamışlardır. Sözkonusu kavimler içinde yerleşik düzene geçerek ilk devleti kuranlar Phrygler olmuştur. Kuzey Avrupa’dan Balkanlara kadar değişen çeşitli bölgelerden gelen kavimlerin Anadolu’ya büyük dalgalar hâlinde saldırmalarına neden olmuştur. Bu kavimlerden bazıları ise uzun bir süre Kuzeybatı Anadolu’da kalarak yerleşmişlerdir (Bryg ve Mysi kavimleri gibi). Bu kavimler daha sonra buraya gelen Aiollerin baskısı altında Anadolu içlerine gitmek zorunda kalmışlardır. MÖ 1200’lerden başlayarak Anadolu’ya gelen bu Avrupalı kavimler uzun yıllar boyunca göçebe olarak bir yerden diğerine gittiklerinden yoğun bir kalıntı bırakamamışlardır. Urartular, Doğu Anadolu’da kurulmuş olan bir krallıktır.

Yanıt Açıklaması: Mimari, sorguçlu miğferler, kazanlardaki siren eklentileri, hiyeroglif yazısı, yakarak gömme, fildişi sanatı gibi dallar ise Kuzey Suriye’den etkiler almıştır. Urartu Krallığı’nda çivi yazısı, yıllık sefer yapma, ölçü sistemi, krali unvanlar, stel dikme, savaş taktikleri, nüfus nakilleri, resim, süsleme ve kabartma sanatı gibi uygulamalar, Asur etkili olarak gelişmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ön yüzünde bir ya da iki ayaklı geçidi; bunu arkasında ise çevresinde küçük oda toplulukları bulunan, enine yerleştirilmiş, ocaklı bir ana odası bulunan yapı tipi. Ön geçidin bir tarafıda ayrıca, her zaman olmamakla birlikte, genellikle bir merdiven boşluğu yer alır. Çoğunlukla ön yüz duvarları ve kapı söveleri, ortostod ve hayvan yontuları ile süslenmiştir; ayaklar ise yontularla süslenmiş altlıklar üstüne dikilmişlerdir. Zincirli, Karatepe bu yapı tipinin görüldüğü yerlerdir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: I. Başkenti Gordion'du. II. Efsanelere konu olmuş Midas isimli bir kralı vardı. III. Eskişehir-Kütahya-Afyon arasında kalan ve bu medeniyetin ismi ile anılan bir vadi bulunmaktadır. Yukaridaki bilgiler Phyrigia medeniyetini tanımlamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Neolitik Dönem Kronolojisi temelde seramik kullanımının bir belirtgeç olarak kullan›lmas› sebebi ile erkenden geçe doğru Çanak Çömleksiz Neolitik ve Çanak Çömlekli Neolitik olarak ikiye ayrılmaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Urartu krallığının toprakları eyaletlere bölünmüştü ve başkentten atanan valiler tarafından yönetiliyordu. Bazen ele geçirilen yerel yönetici beyler vali olarak görevlendirilebiliyordu.

Yanıt Açıklaması: Yer altı tanrıçası da olan “Arinna’nın Güneş Tanrıçası”, daha çok su tanrısı olan hava tanrısı “Taru”, yine güneş tanrısı “Estan”, savaş tanrısı “Wurunkatte”, taht tanrıçası “Halmasuit”, hattuşa dâhisi “İnara”, kaybolan tanrı “Telepinu” ve birçok tanrı ve tanrıça Hatti kökenliydi. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İnsanlık tarihinin başlangıç evresini oluşturan Paleolitik Çağ, yaklaşık 2 milyon yılı kapsayan çok uzun bir kültür sürecidir.

Yanıt Açıklaması: Bu dönemde, Batı’da Troia, Limantepe, Küllüoba, Beycesultan; Orta Anadolu’da Alacahöyük; Güneyde Karataş-Semayük, Doğu’da daha geç olmak üzere Titriş ve Kazane Höyük gibi gelişkin kentsel yerleşimlerin ortaya çıktığı görülmektedir. Bu gelişmelerin en önemli nedenleri, tunç madenciliğinin beraberinde getirdiği ticaret ve zenginleşme, dolaysı ile belli seçkinlerin elinde sermaye birikimi, güneyde Mezopotamya’da MÖ 4. binin sonunda ortaya çıkan (Uruk) yazıyı kullanan erken devlet sistemlerinin oluştuğu ilk uygarlıkların gelişiminin getirdiği etkilerdir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Obeyd döneminde sosyal örgütlenme ve üretim teknolojisinde önemli atılımlar söz konusudur. İlk olarak 6. binin sonunda Orta Mezopotamya bölgesinde Samarra dönemi (Geç Neolitik Dönem) Tell Es Sawwan da keşfedilmiştir. İlk sulama kanalları, yağmur görmeyen Güney Mezopotamya’nın da Obeyd döneminde sulu tarım sayesinde ilk defa yerleşime açılmasına sebep olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Doğu Anadolu Bölgesi’nin ilk Tunç Çağı başlangıcı için M.Ö. 3.000 tarihi verilmektedir. Bitiş tarihi için de M.Ö. 2.000-1.900 yılları kabul edilmektedir. Eski Tunç Çağı Doğu Anadolu’da üç alt evrede incelenir: Eski Tunç Çağı I (MÖ 3000-2700), Erken Tunç Çağı II (MÖ 2700-2400), Eski Tunç Çağı III (MÖ 2400-2000/1900).

Yanıt Açıklaması: Bu dönemde çakmaktaşı ya da obsidyen ok ve mızrak uçları ortadan kalkar, bunun yerini kilden yapılan sapan taneleri alır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Halaf kültürü Erken Kalkolitik dönemi temsil etmekte olup Eski Tunç Çağı kültürü değildir. Doğru yanıt B seçeneğidir.