Anadolu Arkeolojisi

Yanıt Açıklaması: II. Aleksandros’un seferleri sonrasında kurulan Hellenistik krallıklar, Yunan dünyasının sınırlarını Hindistan’a kadar genişletmişler ve güzel sanatların koruyucuları olarak sanatçıların yeni pazarlar bulmasına neden olmuşlardır. Bu dönemde heykel, felsefe, mimari, matematik ve gökbilim alanında önemli eser, keşif ve ilerlemeler kaydedilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kendilerini “bin tanrılı” toplum olarak tanımlayan Hititlerin tanrılarını etnik kökenlerine göre gruplandığında, inanç sistemlerinin temelini oluşturan bu çeşitliliği daha iyi anlamamızı sağlayacaktır: Hint-Avrupalı tanrılar (Hitit-Luvi-Pala), Asianitik tanrılar (Hatti-Hurri-Sümer), İndo-Ari tanrılar (Eski Hint), Semitik tanrılar (Asur-Babil) gibi.

Yanıt Açıklaması: Heredotos Kalkolitik değil Klasik Dönemde Anadolu’da edebiyat alanında eser veren en önemli kişidir.

Yanıt Açıklaması: Makedonya tarafına geçen Perslerden birisi olan ve III. Aleksandros’un yanına geçtikten sonra Lübnan’daki Sidon (Sayda) kentini yönetmekle ödüllendirilen Abdalonymos, hiç kuşkusuz Hellenistik dönemin en ünlü sanat eserlerinden birisi olan İstanbul Arkeoloji Müzelerindeki İskender Lahdinde gömülmüştür. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Babası II. Philippos’un ölümünden sonra Makedonya Krallığının başına geçen Büyük İskender’in hayatı ve yaptıkları konusunda antik kaynaklar bize zengin bilgiler vermektedir. İskender’in seferlerine katılan Kallisthenes’i kaynak olarak kullanan Arrianos, Plutarkhos, Sicilyalı Diodoros gibi yazarlar sayesinde bu dönem hakkında oldukça büyük oranda bilgi sahibi olabiliyoruz.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’nun zengin şehirleri ve doğal kaynakları, Hellenistik Dönem boyunca Krallıklar arasında kanlı çekişmelere neden olmuştur. Bu nedenle Anadolu’nun bu dönem politik tarihi oldukça karışıktır ve pek çok savaş içerir. Makedonia Kralı III. Aleksandros’un (Büyük İskender) ölümünden sonra dağılan imparatorluğundaki Anadolu toprakları ancak Roma İmparatorluk çağında tekrar tek bir yönetim altında birleşecektir. Hellenistik Dönem içerisinde Anadolu tarihinde pek çok değişiklik yaşanmıştır. Anadolu içerisinde ve yakın çevresinde kurulan Hellenistik Krallıklar, Anadolu’nun birçok yerinde şehirler inşa etmişler ve daha önce kurulmuş olan kentlerin gelişmesini sağlamışlardır. Pergamon Krallığı ve diğer krallıklar güzel sanatların ve bilimin koruyucusu olarak, Anadolu’da çok önemli sanatsal ve fikir eserlerinin yaratılma sürecinde katkıda bulunmuşlardır. Hellenistik Dönemle beraber Anadolu’daki Phryg ve Lykia dili gibi yerel diller yazıtlardan kaybolmaya başlar. Yaygınlaşan eğitim kurumları ile beraber, Grekçe yaygın olarak öğretim ve konuşma dili olur.

Yanıt Açıklaması: Klasik Devirde Anadolu’da edebiyat alanında eser veren en önemli kişi Halikarnassos’lu Herodotos’tur. MÖ 5. yy.’da yaşamış bir tarihçi ve yazar olan Herodotos, yaşadığı dönemde Doğu Akdeniz ve Pers dünyasını gezerek incelemiş ve bunları Historia adını verdiği bir eserde toplamıştır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Orta Kalkolitik Çağ, Anadolu’da zor tanımlanan ve hâlen tam olarak anlaşılmamış bir süreçtir. Bu döneme ait araştırılmış İç ve Batı Anadolu'da  merkezler Kapadokya’da Güvercinkayası, Gelveri (Niğde); Eskişehir’de Orman Fidanlığı, Kanlıtaş Höyük gibi kaya zemin üzerine kurulmuş yamaç yerleşmeleridir.

Yanıt Açıklaması: Troia’nın zenginliğini ortaya koyan en önemli göstergelerden biri, 1870’te yerleşmenin ilk kazıcısı olan Schliemann tarafından bulunup “Priamos’un Hazinesi” olarak adlandırılmış altın, gümüş, tunç işçiliğinin en rafine örneklerini veren toplu buluntudur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Gmnasionlar çoklukla kent merkezlerinin dışında konumlanmışlardır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Megaron: Dikdörtgen planlı, tek mekanlı ev planına verilen isim. Tunç çağından itibaren Anadolu’da ve Yunanistan’da görülen bu ev tipi aynızamanda tapınak mimarisinin oraya çıktığı Arkaik döneme doğru Yunan tapınaklarının planında da örnek alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: MÖ 67’de Roma Generali Pompeius Anadolu’ya seferler düzenlemiştir. Bu seferler sonucunda son Bithynia Kralı tarafından Roma’ya bağışlanan topraklarda kurulan “Bithynia Eyaleti”, Karadeniz’de “Pontus Eyaleti”, Çukurova’da “Kilikia Eyaleti” ve daha güneyde “Suriye Eyalet”i kurularak Anadolu ve yakın çevresinin büyük bir kısmı Roma Devleti topraklarına katılmıştır. Aisa Eyaleti, MÖ 133'de Pergamon Krallı III. Attalos'un vasiyeti ile Roma Devletine bıraktığı topraklar üzerinde kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Demir Çağı’nda (MÖ 1200-750/700) Anadolu yarımadası çeşitli topluluklara ait büyüklü küçüklü beyliklerin yönetiminde idi. Güney Anadolu’da ve kısmen Suriye’de olmak üzere Geç Hititler, Doğu Anadolu’da Hurrilerin devamı olan Urartular, Orta Anadolu’da Phrygler, Batı Anadolu’da Lidyalılar, Güneybatı Anadolu’da Lyikyalılar ve Ege’de İonlar üstün değerde uygarlıklar kurmuşlardır.

Yanıt Açıklaması: Hitit ve Mısır devletleri arasında, tarihin bilinen ilk barış antlaşması olan Kadeş Barış Antlaşması imzalanmıştır (MÖ 1270). Bu antlaşma Mısır Kralı II. Ramses ve dönemin Hitit kralı III. Hattuşili (MÖ 1275-1250) arasında yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’daki kentleşme modeli Mezopotamya örneğine göre kırsal görünümlü olmasının yanı sıra kendine özgü dinamiklere sahiptir. Bunun başlıca nedenleri, özellikle Holosen sonrası (MÖ 10.000 sonrası) büyük bir kısmının ormanlarla ve dağlar ve dağlar arası ovalarla kaplı olmasıdır. Özellikle Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem Doğu Anadolu ve hatta Orta Anadolu topluluklarının geçimlik sistemlerinin avcılık ve hayvancılığa dayanması, tarımın belli bir süre ikinci planda kalmasıdır. Bir diğer yandan bu toplulukların Anadolu’daki bakır ve obsidyen gibi zengin kaynaklara dayanan uzmanlık ve Önasya ile takaslarının önemli ölçüde gelişmiş olmasıdır. Bir diğer etken, Anadolu’nun özellikle iklim koşullarına duyarlı kuru tarıma dayanmasıdır. Bu bilgilerden anlaşıldığı gibi doğru cevap C’dir. Sulu tarımdaki artan tarımsal ürün kapasitesi ve buna bağlı gelişen toplumsal yapı ise MÖ 5. binden sonra Mezopotamya’da iktisadi gelişmenin itici gücüdür.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerin tamamı Yunan kent-devletler ile ilgili doğrudur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Halaf yerleşmelerinde karşımıza çıkan ilginç bir olgu da “tholos” olarak adlandırılan ana mekanı daire, giriş kısmı dörtgen koridor planlı yapıların varlığıdır. Olasılıkla bu yuvarlak yapıların üst yapılarının, günümüzde (urfa) Harran evlerinde olduğu gibi kubbeyle örtüldüğü düşünülür. Bu yapılar Kuzey Suriye’den Toroslara kadar her Halaf yerleşmesinde rastlanmıştır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Amasya’lı tarihçi Strabon’un, günümüze ulaşmış eski kaynaklardan aktardığı bilgilere göre bu üç topluluktan Aioller ilk; İonlar ikinci; Dorlar ise en son göç edenler olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kral VI. Mithridates (MO¨ 120-63) Pontus Krallığı’nın en ünlü yöneticisidir. Krallığa geçince önce Kuzey Karadenizde Kırım bölgesini ve Doğu Karadeniz kıyısında çeşitli yerleri ele geçirerek Krallığını büyüttü. Sonra Galatia ve Kappadokia’yı işgal etti.

Yanıt Açıklaması: Batı Anadolu’da ki kentler arasında ilk koloni kurma girişiminde bulunanlar, bulundukları bölgenin doğusu ile ticari ilişkiler kurma olanakları olmayan Aioller olmuştur. Aiollerin kurdukları koloniler arasında Side ile Kuzeybatı Anadolu’da Troas bölgesi kıyılarında kurulan Lampsakos (Lâpseki) gibi bazı kentler sayılabilir.