Anadolu Arkeolojisi

Yanıt Açıklaması: Ege Dünyasında yaşanan Pers-Yunan Savaşları’nda Pers Donanmasının Salamis Deniz Savaşında Atinalılar tarafından yenilmesi ile Perslerin batıya doğru ilerleyişi sona ermiştir. Bu olaydan sonra Anadolu’da ve Yunan Dünyasında Klasik Dönem olarak adlandırılan devir başlar.

Yanıt Açıklaması: Hitit mimarlığının en belirgin özelliği karşıtsız yani asimetrik oluşudur; dinsel ve sivil binalarda olduğu gibi kent plancılığında da bu davranış egemendir. Başka bir deyimle yapılar herhangi bir geometrik ilkeye, sözgelimi sıralanmaya, hizalanmaya bağlı olmayıp Hellen yapı sanatı ile İngiliz ve Türk bahçelerinde gördüğümüz türde, doğal bir oluşum içindedir. Büyük Tapınağın avludaki ana yapısının karşılıklı (simetrik) düzenli giriş kapısı ve Büyükkale’nin E Yapısı birer “Bit Hilani” olup bu tip uygulamalar Hurri kökenlidir. Kubbeli fırının yaygınlaşması Troia IV evresi yapı katında geçerlidir. Anadolu’da alt bölümleri kyklop (dev) denilen iri biçimli taşlardan oluşan anıtsal mimarlık eserleri, öncü olarak Hititlilerin Eski Krallık Dönemi’nde başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Anıtsal yapılarda Romalılar özellikle yüksek yapı formlarını uygulamışlardır. Dolayısıyla Yunan tarzı yekpare taştan yapılar hâlâ yapılmakla beraber, tuğla ve çimento gibi malzemeler daha yoğun kullanılmış, kemer, tonoz ve kubbe gibi mimari formlar yaygınlaşmıştır. Belirtilen diğer yapılar Hellenistik dönem mimarisine aittir.

Yanıt Açıklaması: Yunan yazılı kaynaklarına göre Yunanistan’da Dorlardan önce yaşamış olan uygarlıktır. Arkeolojik bulgulara göre MO¨ 2. binyılın ortalarına doğru Yunanistan ve doğu Akdeniz’in önemli askeri ve siyasi güçlerinden birisi haline gelmiştir. Akhalar, kale şeklinde etrafı surla çevrili kentlerde oturmuştur. En önemli yerleşimleri Mykenai kentidir. Homeros’un İlyada adlı destanında Troia savaşına karşı savaşan Yunanlılar Akhalardır.

Yanıt Açıklaması: Romalılar, kendi inançlarıyla çelişkiye düşmediği ve toplumsal sorunlara yol açmadığı sürece ele geçirdikleri yeni bölgelerdeki yerel dinlere karşı hoşgörülü davranmışlardır. Dolayısıyla eyaletlerdeki mevcut kültler gelişerek ve başkent Roma veya diğer metropollere de yayılarak varlıklarını sürdürmüşlerdir. Anadolu’da Bronz Çağındaki kökenlerini halen koruyan pek çok yerel kült Roma Döneminde mevcut olmayı sürdürüyordu. Bunlara örnek Dolikhe’deki (Dülük- Gaziantep) Zeus kültüdür.

Yanıt Açıklaması: Kompozitt: Birbirlerinden farklı fiziksel özelliklere sahip matris ve takviye malzemesi olarak tek işlev için bir araya getirilmeleri ile oluşan ve her ikisinden farklı özelliklere kavuşan alet taşıyıcı görev üstlenir ve etrafında bulunan matris faz ise onu bir arada tutmaya ve desteklemeye yarar.

Yanıt Açıklaması: Efsanelere göre Roma kenti, Troia’lı Aeneas’ın soyundan gelenler tarafından kurulmuştur. Buna karşılık Roma Cumhuriyeti’nin Anadolu’ya olan ilgisi oldukça geç bir dönemde başlamıştır. Romalılar MÖ 3. yüzyılın sonlarında ticari ve politik ilişkilere girdikleri Pergamon Krallığı ve Rhodos Cumhuriyeti ile müttefiklik antlaşması yapmışlardı. Seleukos kralı III. Antiokhos’un Makedonia Krallığı ile ittifak yaparak Pergamon Krallığına savaş açması üzerine Romalılar da bu savaşa dahil oldular.

Yanıt Açıklaması: Geç Hitit heykelciliğinde mimariye bağlı olmayan anıtsal örnekler de bulunmaktadır. Oransız vücut ölçüleri ile dikkati çeken bu heykellerden Malatya ve Zincirli Kral Heykelleri en tanınmış olanlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Kabartmalarda Pers giyimine sahip sakallı figürler yer alır. Bu figürler bazı örneklerde bir cenaze törenini canlandırmış; bazılarında ise at arabası üzerinde gider şekilde gösterilmiştir. Örnekler Pers stilinde yapılmakla birlikte beraberlerinde İon başlıklarına benzer tarzda yapılmış sandık benzeri eşyalar taşımaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Helenisdik Dönem heykeltraşçılığının önemli bir heykel tipi kral portreleridir. Çoğu zaman bronzdan yapılan bu heykellerden çok azı günümüze ulaşmıştır. Bu heykellerde kral çıplak, zırhlı ve at üzerinde gösterilebilir. Ayrıca dönemin ünlü filozof, hatip ve şairlerinin de sıkça heykelleri dikilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Batı Anadolu’daki kentlerin Pers yönetimine karşı M.Ö. 500 yılında başlattıkları ve Ionia Ayaklanması olarak adlandırılan ayaklanma, Pers Kralı I. Dareios tarafından bölgeye yapılan bir sefer ile bastırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Priene Athena Tapınağı: Priene kentinde Agora’nın kuzey batısında yer alan tapınak, Halikarnassos’da bulunan Mausoleion’un da mimarı olan Pytheos tarafından inşa edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Nikomedia’yı (İzmit) kurarak başkent yapan Bithynia kralı I. Nikomedes dönemindeki olan en önemli olay, isyan eden kardeşine karşı, o sıralarda Trakya’ya ulaşmış Kelt kabilelerini asker olarak kullanmak üzere Anadolu’ya geçirmesidir. Daha sonra “Galatlar” olarak tanınan bu kabileler Orta Anadolu’ya yerleşmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Halaf yerleşmelerinde karşımıza çıkan ilginç bir olgu da “ tholos ” olarak adlandırılan ana mekanı daire, giriş kısmı dörtgen koridor planlı yapıların varlığıdır.  Olasılıkla bu yuvarlak yapıların üst yapılarının, günümüzde (Urfa) Harran evlerinde olduğu gibi kubbeyle örtüldüğü düşünülür. Bu yapılar Kuzey Suriye’den Toroslara kadar her Halaf yerleşmesinde rastlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Lydya egemenliğine son veren uygarlık Perslerdir.

Yanıt Açıklaması: Hattuşa(Boğazköy), Eski Hitit Devleti’nin başkentidir.

Yanıt Açıklaması: Bithynia Kralları da diğer Hellenistik krallar gibi bilim ve güzel sanatların koruyucusu olmuşlardır. Bithynialı matematikçi Theodosius (MÖ yaklaşık 160-100), kürenin geometrisi üzerine çalışmalar yapmış ve güneş saatlerini keşfetmiştir. Nikaialı astronom ve matematikçi (İznik) Hipparkhos (MÖ yaklaşık 190-120) ise trigonometriyi keşfeden kişidir. Doidalses, Bithynialı, Lysippos ve Bryaxis Seleukoslu heykeltraşlardır.

Yanıt Açıklaması: Bithynia Kralları da diğer Hellenistik krallar gibi bilim ve güzel sanatların koruyucusu olmuşlardır. Hipparkhos (MÖ yaklaşık 190-120) trigonometriyi keşfeden kişidir. Hipparkhos aynı zamanda ayın hareketlerini incelemiş ve dünya yörüngesindeki eğimi keşfetmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Hitit ve Mısır devletleri arasında, tarihin bilinen ilk barıl antlaşması olan Kadeş Barış Antlaşması imzalanmıştır (MÖ 1270). Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Romalılar, kendi inançlarıyla çelişkiye düşmediği ve toplumsal sorunlara yol açmadığı sürece ele geçirdikleri yeni bölgelerdeki yerel dinlere karşı hoşgörülü davranmışlardır. Bu nedenle yukarıdaki ifade de yerel kültün varlığını sürdürmesi Romalıların hoşgörülü olduğunu gösterir.