Siyasi Tarih

Yanıt Açıklaması: ABD ve İngiltere tarafından Ağustos 1941’de ilan edilen ve BM’nin kuruluşunda da temel ilkelerden bazılarını oluşturacak olan Atlantik Bildirgesi’nin (Atlantic Charter) ardından, Ocak 1942’de Birleşmiş Milletler’in Bildirgesi’nin (Declaration by the United Nations) yayınlanmasıyla, henüz fikir aşamasında olan örgütün ismi ilk kez telaffuz edilmişti.

Yanıt Açıklaması: Fidel Castro önderliğindeki solcu gerillalar Batista yönetimine karşı1956’da ayaklandı. Ada’nın kırsalında yaşayan köylülerden destek alarak 1959’da başkent Havana’yı ele geçirmeyi başardılar. Batista Portekiz’e kaçtı.

Yanıt Açıklaması: 1990’lı yıllarda ABD’den sonra ikinci büyük ekonomiye sahip olan Çin düşük maliyetle dünyanın üretim merkezine dönüşmüştür.

Yanıt Açıklaması: Bloklararası yumuşamaya rağmen özellikle nükleer silahlarda ABD’nin gerisinde olan SSCB, dengeyi sağlamak için Brejnev Dönemi’nde askerî harcamaları sürekli olarak arttırdı. Sofistike silah sistemlerinin geliştirilmesi ve Sovyet donanmasının büyük oranda genişletilmesi doğrultusunda konvansiyonel silahlanmayı da içeren bu politika, askerî harcamalarda yarattığı düzenli artış ile Sovyet ekonomisi için büyük bir yük oluşturdu. ABD ile girişilen uzay yarışı ve az gelişmiş ülkelerde Sovyet etkinliğini arttırma amacıyla verilen askerî ve ekonomik yardımlar bu süreci körükledi.

Yanıt Açıklaması: 1875’te Hersek’te başlayıp kısa zamanda Balkanlar’a yayılan ayaklanma Osmanlı Devleti bakımından çok önemli sonuçlar doğurmuştur. Rusya’nın, Panislavizm siyaseti çerçevesinde bölgede ıslahat yapılması talebine Osmanlı Devleti 1876’da meşrutiyet ilan ederek (I. Meşrutiyet), Osmanlı tebaası arasında eşitliği sağlamaya yönelik önemli bir adım atarak dış baskıya yanıt vermek istemiştir.

Yanıt Açıklaması: -

Yanıt Açıklaması: Doğu Asya Güçleri, Hindistan, Çin ve Japonya’dan oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Ocak 1968’de Çekoslovakya Komünist Partisi Birinci sekreteri olan Alexander Dubçek ekonomik ve siyasal hayatta “Prag Baharı” adı verilen reformlar yapmaya başladı.

Yanıt Açıklaması: SALT-2 görüşmeleri devam ederken Soğuk Savaş döneminin en kapsamlı zirvesi 1975’te Helsinki’de toplandı. 35 Avrupa ülkesi, ABD ve Kanada’nın katılımıyla yapılan Avrupa Güvenlik ve işbirliği Konferansı (AGİK) sonucunda imzalanan Helsinki Nihai Senedi’yle Doğu ve Batı Bloku ülkeleri arasındaki ilişkilerin yürütülmesinde tarafların göz önünde bulunduracakları ilkeler tespit edildi.

Yanıt Açıklaması: Küba Krizi bir yandan ABD ve SSCB’nin Soğuk Savaş yılları boyunca sıcak çatışmaya en çok yaklaştıkları olay olduğu, diğer yandan da bloklar arasında yumuşama olarak isimlendirilen dönemin başlangıç noktası olduğu için önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Dönemin önemli krizlerinde soruna müdahale eden ABD ve destekçisi ülkelerin en önemli meşrutiyet dayanağı olarak gerçekleştirilen doğrudan ve dolaylı müdahaleler sonrasında ele geçirilen devlet görevlilerini, “insanlığa karşı suçlar” olarak tanımlanan kategori temelinde yargılamak için 1998’de Uluslararası Ceza Mahkemesi kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1980’ler boyunca, azalmakla birlikte devam eden ÇHC-SSCB gerginliği 1991’de SSCB’nin kendisini feshetmesiyle sona ermiştir.

Yanıt Açıklaması: Taif Anlaşması

Yanıt Açıklaması: Filistin sorunun tetiklediği ve iç savaşa sürüklediği ülkelerden bir diğeri Lübnan ol¬du. Lübnan’da 1975 yılında başlayan iç savaşın ülkenin kendi toplumsal ve siyasal yapısından kaynaklanan nedenleri de bulunmaktaydı. Bir kere Lübnan Sünnilerin, Şiilerin, Dürzîlerin, Hristiyan Marunîlerin, Rum Ortodoksların, Katoliklerin ve Ya- hudilerin yaşadığı heterojen bir nüfus yapısına sahipti. 1940’ların ortasında bütün bu etnik grupları ve mezhepleri dengede tutacak bir uzlaşma ortamı oluşturulmuş¬sa da bu dengedeki herhangi bir kaymanın ülkeyi iç savaşa sürüklemesi kaçınıl¬mazdı. Ayrıca Lübnan’ın önemli ailelerin egemenliğindeki parçalanmış yapısı top¬lumun kutuplaşmasına zemin hazırlamaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Carter yönetiminin etkin isimlerinden olan ulusal güvenlik danış¬manı Brzezinski tarafından geliştirilen bir başka politika Carter doktrinin taktik ya¬nını oluşturdu. “Yeşil Kuşak doktrini” olarak da adlandırılan bu doktrine göre, Or¬ta Doğu’da İslam komünizme ve SSCB’ye karşı kullanabilirdi. Bunun yolu ise böl¬gede Amerikan politikalarıyla uyumlu ülkelerde İslami gelişimi kontrol ederek, uyumsuz ülkelerde ise kışkırtarak, bu bölgelere SSCB etkisinin girmesini önlemek ve SSCB’yi ‘yeşil kuşak’ ile çevrelemekti.

Yanıt Açıklaması: 1955’te kurulan Varşova Paktı içindeki ilk büyük gerginlik bir yıl sonra Macaristan ayaklanmasıyla yaşandı. 24 Ekim 1956’da Macaristan Komünist Partisi’ni iktidardan uzaklaştıran ayaklanmacılar İmre Nagy’nin başbakanlığında bir hükûmet kurdular. Nagy de 1 Kasım’da Macaristan’ın Varşova Paktı’ndan çekildiğini açıkladı. Fakat Budapeşte’ye giren Sovyet tankları ayaklanmayı bastırdı. SSCB ve Varşova Paktı yanlıları tekrar iktidara getirildi. Nagy ise gizlice yargılanarak 1958’de idam edildi.

Yanıt Açıklaması: Carter yönetimi 1980 Ocağı’nda İkinci Soğuk Savaşı resmen baş- latan yeni doktrinini açıkladı. “Carter Doktrini” olarak adlandırılan bu doktrin, Orta Doğu’da Amerikan çıkarlarına karşı girişilebilecek bir harekete, ABD’nin gere- kirse askerî güç kullanarak doğrudan müdahale etmesini içermekteydi. Nixon Doktrini’nin terki ve Eisenhower Doktrini’nin restorasyonu anlamına gelen bu değişiklik, ABD’nin yeniden güç ve çatışma politikalarına döndüğünü göstermekteydi.

Yanıt Açıklaması: Üyelik için başvuran Norveç üyeliğe kabul edilmiş olmasına karşın, anayasası gereği yaptığı referandumda hayır sonucu çıkması nedeniyle Avrupa Topluluğu’na katılmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Eylül 1954’te ABD, Avustralya, Filipinler, Fransa, İngiltere, Pakistan ve Tayland arasında imzalanan Manila Antlaşması’yla Güneydoğu Asya Antlaşması Örgütü (SEATO) adlı bir askerî ittifak kuruldu.

Yanıt Açıklaması: ABD, Çin, Fransa, İngiltere ve SSCB Güvenlik Konseyi’nin daimî üyeleri olarak kabul edildiler. Fransa bu daimî üyeler arasında yer almamaktadır.