Türk İdare Tarihi

Yanıt Açıklaması: Meşîhat hiyerarşisinin tepesinde şeyhülislam ve yardımcısı müsteşar bulunuyorken, mektubi ve muhasebe kalemi, meclis-i tedkikat-ı şer’iye, meclis-i intihabat-ı hükkam’ül-şer', meclis-i mesalih-i talebe, meclis-i imtihan-ı kur’a, meclis-i meşayih, meclis-i idare-i emval-i eytam kurumun diğer birimlerini oluşturmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Selçuklular konusu okuancak

Yanıt Açıklaması: Çok partili hayata uyum sürecinde bakanlıklarla ilgili alınan en önemli karar Türkçeleştirme kampanyasıydı. Bu kapsamda vekâlet başta olmak üzere dâhiliye, müdafaa ve münakalat gibi kelimeler, günümüzde de kullanmaya devam ettiğimiz bakanlık, içişleri, savunma ve ulaştırma sözcükleriyle değiştirilmiştir. Seçeneklerde verilmiş başvekil ve cumhurbaşkanı eşleştirmesi yanlıştır. Başvekil başbakan, reis-i cumhur işse cumhurbaşkanı olarak Türkçeleştirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sayıştay'ın görevini yürüten kurum C seçeneğinde verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: On yıllık bir deneyimden sonra nezaret, 1888 yılında çok önemli bir düzenlemeden geçirilmiştir. Yapılan bu düzenleme ile mevcut departmanlar yeniden düzenlenmiş ve edinilen tecrübelere göre bir taraftan işlevsiz birimler ilga olunurken diğer tarafta yeni departmanların kurulmasına gidilmiştir. Söz konusu düzenlemenin altında Abdülhamid Dönemi maliye bürokrasisinde hızlı bir şekilde sivrilen Mahmut Celalettin, Zühtü ve Agop Paşalar ile Sudi Efendi’nin imzaları bulunuyordu. Ferit paşa ise en uzun süre başvekillik yapmış bir paşa olarak maliye alanındaki düzenlemeyle ilgisi bulunmuyordu.

Yanıt Açıklaması: II. seçenekte yer alan ‘’Mahkemelerde gayrimüslimlere şahitlik etme hakkının tanınması’’ ifadesi ‘’ mahkemelerde gayrimüslimlere şahitlikte eşitlik tanınması,’’ olması gerektiğinden yanlış diğer seçenekler doğrudur. Bu durumda I.III. ve IV maddeleri içeren E doğru cevaptır.

Yanıt Açıklaması: Kanun-i Esasi hazırlıkları sırasında nezaret sisteminin dışında bırakılması ısrarlı şekilde savunulmuştur. Mithat Paşa devletin dini olamayacağı gibi dini sembolize eden bir kişinin vükelada yer alamayacağını ileri sürmüştür. Ancak meşihat’ın hem anayasa hem de Abdülhamid tarafından Meclis-i Vükeladaki yeri korunmuştur. Meşihat hiyerarşisinin tepesinde şeyhülislam bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Başvekâlet teşkilatı 50’li yıllarda bir de Demokrat Parti iktidarınca ele alınmış ve yayınlanan 6330 sayılı Yasa’yla düzenlenmişti (9 Mart 1954). Buna göre teşkilat; bir müsteşar ve uzman danışmanlardan mürekkep Özel Kalem Müdürlüğü, Kanunlar ve Kararlar Tetkik Dairesi, Özlük ve Yazı İşleri Genel Müdürlüğü, Neşriyat ve Müdevvenat Genel Müdürlüğü, Arşiv Genel Müdürlüğü, Levazım Müdürlüğü ve Evrak Müdürlüğünden oluşturulmuştu. Sinemalar Genel Müdürlüğü bunlar arasında sayılamaz. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Önceki devirde yasaların son onay mercii saray iken, 1924 Anayasası ile Cumhurbaşkanı bu görevden azade kılınarak sadece yasa ilan makamı olarak görülmüştü.

Yanıt Açıklaması: Eskiden mektupçulara “divan efendisi” denilirdi. Her nezaret mektupçusu sonrasında tahrir müdür unvanı aldıkları gibi her vilayette birer mektupçu bulunurdu. Evrak odaları bu kişilerin idaresindeydi. Resmî gazete ve matbaa onların sorumluluğundaydı.

Yanıt Açıklaması: Bu amaç için kurulmuş komisyon A seçeneğinde verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat Fermanı ile getirilen temel değişikliğin arkasındaki ideoloji ise farklı dil, din ve milletten oluşan Osmanlı İmparatorluğu’nu, Osmanlılık fikri etrafında birleştirebilecek ‘Osmanlıcılık’tı. Diğer önermelerde yanlış herhangi bir husus bulunmamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: İslam devletini kısa zaman içinde Asya, Afrika ve Avrupa’ya genişlemesi nedeniyle İslam Devletinin adem-i merkezi taşra yapılanmasına sahip olması bir zorunluluk olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nde bir yerel yönetim birimi olarak ilk modern belediye 1854’te İstanbul’da denenmiştir. 13 Haziran 1854’te “İstanbul Şehremaneti” adıyla kurulan belediyenin karar ve yürütme organları, şehremini ve şehir meclisinden oluşuyordu.

Yanıt Açıklaması: Aslında komisyonların teşkili Abdülhamid saltanatının ilk günlerine, Osmanlı- Rus Savaşı’na dayanmaktadır. Savaş mağduru göçmenlerin sıkıntılarını gidermek ve iskânlarını sağlamak amacıyla kurulan Muhacirin-i İslamiye Komisyon-u Âlisi ile açılan kapının sonrasında bir dizi komisyon gelmiştir. Islahat-ı maliye Komisyonu ile 1900’de kurulan Hicaz Demiryolu Komisyon-u Âlisi, gerek çalışma ilkeleri gerek üye seçimleri bakımından sultanın kontrolü altında bulunan ve öncekiler gibi sarayda bir araya gelen diğer komisyonlardı.

Yanıt Açıklaması: Mühr-i Hümâyûn, saltanatı sembolize eden mühürdür. Padişahların mutlak vekâletine sahip olduğuna işaret etmek üzere sadrazamlara verilen çoğu zaman altından yapılan mühürdür. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasanın ilk maddesinde devletin yapısı tanımlanmış ve içerdiği vilayetler, bölgeler  ve ayrıcalıklı beldelerle hiçbir sebeple ayrılık kabul etmez bir bütün olduğu belirtilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Tasarruf tedbirleri III. Selim’den beri karşılaşılan ancak mevcut rejime yönelik öfkeyi artırmak bir yana hiçbir semeresi olmayan bir yöntemdi. Hükümet bunun bilincinde olarak ziraat ve baytar birimlerini gözden geçirirken, maden nizamnamesini yeniden düzenlemişti. Önceki dönemin simge yasalarından Tekaüd ve Terakki Kararnamesi’ni sil baştan hazırlamaya karar veren kabine, başlattığı nüfus sayımıyla gelir rezervlerinin dökümüne ulaşmak istemişti. Yapısal reformlar nedeniyle hükümet, kısa sürede kendisini destekleyen çevreleri dahi kaybetmiştir. Kamil Paşa’nın İttihatçıları kabineye alması dahi sempati yaratmamıştı. Önce Bulgaristan ardından da Girit’in bağımsızlık bildirileri, öfkenin farklı boyutlara tırmanmasına neden olmuş ve sonunda sadrazam aleyhine verilen gensoruyla parlamento, hükümeti düşürmüştür (13 Şubat 1909).

Yanıt Açıklaması: TBMM’ye bağlı bir kurum olarak yeniden kurulmuştu (24 Kasım 1923). Bir birinci reis, üç ikinci reis ve sekiz üyeden oluşan müesseseye TBMM adına devletin gelir ve giderlerinin denetimini yapması sorumluluğu yüklenmiştir. Söz konusu sorumluluk 1924 Anayasası’nca da kayıt altına alınmıştır. Sorumluluk bu anlamıyla sadece idari bakımdan sınırlanmamış yargı işleviyle birleştirilmiştir. Kuruluş gerekçesinde de açıklandığı üzere kurum devletin gelir giderlerini denetlerken kontrolör, usulsüzlüklerle karşılaştığında adeta bir sorgu hâkimi gibi çalışacaktır.

Yanıt Açıklaması: Gazneliler Devleti başlığı okunacak