Din Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: 1930 yılında ABD’ye taşınan Wallace D. Fard’ın kurduğu ve “ilk insan siyahtı ve siyahlar Arabistan-Mısır coğrafyasında yaşıyorlardı. Beyaz ırk sonradan ortaya çıkmıştı ve kıyamet beyaz ırkın üstünlüğünün sona ermesi demektir.” inancını paylaşan yeni dini hareket, İslam Milleti’dir.

Yanıt Açıklaması: Geleneksel kültür, toplumun hemen tamamı tarafından paylaşılan, kökü çoğunlukla bilinemeyen bir tarihe kadar uzanan, hayatın her alanını büyük ölçüde kapsayan, nesilden nesile doğal süreçlerle aktarılan kültürdür.

Yanıt Açıklaması: Din insan hayatının asli gerçeklerinden biridir ve tarih boyunca toplum hayatından önemli bir yere sahip olmuştur. Bu bağlamda din gündelik hayat içerisinde kamusal alanda var olan temel bir mekanizmadır. Fakat modern zamanlarda dinin yeri ve rolü değiştirilmeye çalışılmış ve din salt kalbi inanç olarak görülerek, özel alan ve vicdanla sınırlandırılmaya çalışılmıştır. Devlet tüm din, mezhep ve cemaatlere eşit mesafede olmalıdır. Bu kamusal alanın dinden arındırılması olarak yorumlanmamalıdır. Çünkü kamusal alanın dinden tamamen arındırılması görüşü özgürlükçü yaklaşımlara ters düşen bir görüştür. Bu bağlamda toplumda var olan tüm dinler ve onların farklı yorumları kendilerini sivil alanda kendilerini ifade etmelidirler.

Yanıt Açıklaması: İslam’ın ilk dönemlerinde dinin yayılması için yapılan savaş ve mücadele ile inkârcılara karşı koymak cihad olarak görülmüştür.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Auguste Comte, Emile Durkheim, Herbert Spencer, Karl Marks, Max Weber gibi sosyolojinin önde gelen isimleri, dini sosyal hayatın vazgeçilmez bir veçhesi ve geçmişle günümüzü anlamada zorunlu bir pencere olarak telakki etmişlerdir. Sonuçta din, sosyolojinin ana konuları arasındaki yerini almış ve sosyologların temel ilgi alanlarından olmuş, buradan da din sosyolojisi doğmuştur. Esasen sosyolojinin bağımsız bir bilim dalı olarak ortaya çıkmasında başta gelen sosyologlar, din sosyolojisinin de erken dönem seçkin temsilcileridir. Yirminci yüzyılın başında bir bilimsel disiplin olarak ortaya çıkan din sosyolojisi, toplumsal bir olgu olarak dini disiplinli/sistematik bir tarzda anlamayla ilgili bir bilim dalıdır. lk sistematik din sosyolojisi eserinin yazarı Joachim Wach'a göre din sosyolojisinin gerçek konusu, dini tecrübenin inanç, ibadet ve cemaat boyutlarıdır; din sosyolojisi, bunların her birini tipolojik ve karşılaştırmalı olarak inceler.

Yanıt Açıklaması: Toplum, birbirleriyle bağlantılı karmaşık bir ilişkiler ağı ve bütünüdür. Bu ağ, farklı kurumlarıyla işlemektedir.

Yanıt Açıklaması: “Aydınlanma”, “modernlik”, “ulus-devlet” ve “postmodernlik” gibi kavramlarla yakın ilişkiler içerisinde anlam kazanan küreselleşme, aslında çok boyutlu bir süreç olarak dikkat çeker. Bu bağlamda küreselleşme kavramının daha net anlaşılabilmesi açısından tarihi gelişim çizgisi önemlidir. Bir bakıma küreselleşmenin, yukarıda sayılan süreçlerin bir sonucu olduğunu söylemek mümkündür. Öte yandan küreselleşmenin mantıki olarak bu kavramlarla hâlâ devam ede gelen paralel ilişkileri de söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Mahrumiyet duyarlılığı; din, bilhassa sosyo-ekonomik olacak en alt toplumsal katmanlarda bulunan ezilmişlerin sorunlarına duyarlılık gösterilmesi noktasına dikkatleri çeker.

Yanıt Açıklaması: Agonistik kavramı, Cumhuriyet ve sivil yaşamın erdem üzerine oturduğu geleneklerde ortak olan kamu anlayışı için kullanılmaktadır. Arendt, kamusal alan için agonistik görüşü benimsiyor görünmektedir.

Yanıt Açıklaması: “Kamu” kelimesi devlet”, “halk” ve “umum” gibi anahtar kavramlar üzerinden tanımlanmıştır. Sözlük anlamı ise bir ülkede halkın bütünü, amme, halk ve kamu yararıdır. Toplumla ilişkili bir kavram olmasına rağmen özel bir alan olmaktan uzaktır.

Yanıt Açıklaması: Tarih boyunca dinin gündelik hayat içerisinde kamusal alanda var olan temel bir mekanizma olduğunu görmekteyiz. Kamusal alanda bütün dînî sembol ve değerlerin rahatlıkla ifade edilebildiğini, dinin kamusal alana yansıyan boyutlarını sosyal, kültürel, ekonomik birçok alanlarda takip etmek mümkündür. Fakat modern zamanlarda dinin rolü̈ ve konumu değiştirilmeye çalışılmıştır. Bu yeni durumda din, salt bir kalbî inanç̧ olarak görülerek özel alanla, vicdanla sınırlandırılmıştır. Dolayısıyla dinin kamusala taşan boyutlarının yoğunluğu azaltılarak özel alanın bir konusu yapılmıştır. Modern zamanlardaki kamusal alan düzenlemeleri ya da tasarımları, dinin kamusal alandan uzaklaştırılması temel tezi üzerine kurulmuşlardır. Bu anlayışın bir uzantısı olarak kamusal alanda tüm dini sembol ve değerlerin temsil edilememesi, bulunamaması, çağdaş̧ bir din ve kamusal alan tartışmasına tekabül etmektedir. Bu anlayışta kamusal alan, tüm dînî sembol ve değerlerden arındırılmış̧ nötr, değer taşımayan bir alan seklinde tanım bulmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Köken itibariyle 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başı Amerikan Protestanlığına ilişkin bir kavram olan ve Presbiteryen, Baptist ve Evanjelist grupların püriten yorumunu ifade eden, İncil’in muhtevasının lafzen hakikat ve doğruluğuna inancı vurgulayan yaklaşıma fundamentalizm denir.

Yanıt Açıklaması: Her geleneksel toplum dinle alakalıdır, diğer seçeneklerdeki ifadeler yanlıştır.

Yanıt Açıklaması: Konulara yaklaşım biçimi itibariyle sosyoloji, diğer sosyal bilimlerden farklı bazı özelliklere sahiptir. Toplumsal olay ve olguları inceleyen sosyoloji; bireyle ilgilenmez. Tek tek bireylerin sorunlarıyla değil toplumsal sorunlarla ilgilenir. Olması gerekeni değil, olanı olduğu gibi inceler. Ahlak, hukuk, din gibi bireylerin nasıl davranması gerektiğine ilişkin kurallar koymaz. Bu anlamda kural koyucu/değer hükmü verici (normatif) değildir; objektiftir. Diğer sosyal bilimler toplumsal hayatın farklı yönlerini ayrı ayrı incelerken, sosyoloji toplumu bir bütün olarak ele alır. Bütünü oluşturan öğeler arasındaki ilişkileri araştırır. Olayları sebep-sonuç bağı içinde inceler. Kendine özgü yöntemi vardır.

Yanıt Açıklaması: Ilımlı terörizm teorisi, literatürde sınırlı olarak yer almakla birlikte terörün kökenlerine odaklanır ve terörün siyasi, sosyal, ekonomik ve yapısal nedenlerini anlama ve açıklamayı hedefler.

Yanıt Açıklaması: Şiddet yanlısı muhaliflerin yaklaşımı: Siyasal amaçlarına ulaşmak için çeşitli şiddet türlerine başvuranlar, eylemlerini meşru görmekte ve genelde kendilerini ‘özgürlük savaşçıları’ olarak tanımlamaktadır. Bu yaklaşım şiddeti meşrulaştırma amacı taşımakta, şiddet ve terörü suç kategorisinden çıkarmayı hedeflemektedir.

Yanıt Açıklaması: İbn Haldun tarih felsefesi ve sosyolojisi alanındaki görüşleriyle ‘sosyolojinin babası’ unvanını almayı hak eden bir İslam bilginidir. Bu açıdan Haldun’un en önemli eseri olan ‘Mukaddime’nin, mükemmel bir ‘ön sosyoloji’ olduğu rahatlıkla söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Ziya Gökalp'den sonra, uzun yıllar din sosyolojisi çalışmaları yapılamamıştır. Pozitivizm etkisiyle siyasi yapılanmanın bu anlayışa göre şekillenme çabaları, din (İslam) üzerine çalışmalarda bir kırılmanın yaşanmasına neden olmuştur. İslam özelinde din görmezden gelinmiş, pozitivist-evrimci anlayış politik kaygılarla birleşince dinden uzak durulmaya çalışılmıştır. Bu dönemde Türkiye'de din sosyolojisinin Comte-Durkheim sosyoloji çizgisini sürdürmesi onu bu dar alana sıkıştırmış, ayrıca dinlerin artık dönemlerini kapadığı varsayımı da din araştırmalarını durma noktasına getirmiştir. Halbuki aynı dönemlerde Weber'in din sosyolojisi anlayışını sürdüren Batılı din sosyologlarının “anlayıcı sosyoloji” çerçevesinde önemli ve gittikçe artan çalışmalarla yeni açılımlar/kuramlar geliştirdikleri bilinmektedir.