Din Psikolojisi

Yanıt Açıklaması: Her toplumda özel zamanlarda ve mekânlarda sabit, kalıplaşmış, sembolik anlamları da olan kutlama ve törenler düzenlenir. Bunlar genel olarak toplumsal yaşamın sembolik nitelikli ya da dar anlamda dinî nitelikli eylemleri olabilir. Örneğin mezuniyet törenleri, doğum günü kutlamaları, resmi bayram törenleri genel nitelikli bir ritüel, Hz. Peygamber’in doğumunu kutlama, bir sünnet merasimi, bir mevlit okutma merasimi, bir yağmur duası dinî ritüellerdir. Dolayısıyla dinî ritüeller, dua ve ibadetten farklı, içinde duanın da yer aldığı dini kutlama ve uygulamalardır. Buna göre ritüeller salt ibadet ya da dinî pratikle özdeşleştirilemeyecek kadar geniş bir kavramsal içeriğe sahiptir. doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Tanrı kavramı da diğer dini kavramlar gibi aynı süreci izlemektedir. İnsan, Tanrı’yı, bildiği kavramlar aracılığıyla kavramlaştırabilir. Ancak bu kavramlaştırma benzetme yoluyla yapılabilmektedir. Allah’ın, kendisini hakikate uygun olarak, fakat insanların anlayabileceği tarzda tanıttığını ifade etmek mümkündür.  Çünkü insan aklı sınırlı özellikleri nedeniyle her türlü işleminde soyutlama mekanizmasına başvurduğu için, Allah hakkında ancak benzetme (teşbih; temsil; kıyas) yoluyla, görüp bildiği varlıklara bakarak fikir sahibi olabilmektedir. İnsanla Tanrı arasında böyle bir benzetmeye (analoji) başvurulmadığı takdirde din, sahip olduğu önemli özelliklerinden birini kaybetmiş olur. Bu durumda Tanrı, kişilik atfedilen bir varlık olmaktan uzaklaşır. Bu bakımdan benzetme çoğu din ve inançlarda önemli bir rol oynamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sözlükte ibadet; “Tanrı buyruklarını yerine getirme, Tanrı’ya yönelen saygı davranışı, tapınma, tapınış, kulluk” gibi anlamlara gelmektedir. Terim olarak, Allah’a karşı kulluk ve bağlılığı ifade eden sözler ve hareketler, O’na yaklaşmak için yapılan dinî davranışlar diye tanımlanır. doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bilişsel Faktörler : Ergenlik dönemi boyunca gençler, dinî meseleleri düşünebilmek için zorunlu olan soyut kavramsallaştırma yeterliğine erişirler. Bazı kültürel farklar olmakla birlikte yetişkinlik dönemine benzer bir dinî hayat 12-13 yaşlarında görülmeye başlar ve bu yaşlar, “ dinî uyanış ve gelişim ” yaşları olarak değerlendirilir. Sosyal Faktörler: Çocukluk dönemi boyunca, iki temel faktör olan aile ve dinî kurumlar dine yönelik olarak (dindar olmayan ailelerde dine karşı) çocuğu farklı derecelerde etkilerler. Diğer taraftan ergenlik döneminde ise resme yeni sosyal faktörler girer ve bu faktörler eskilerle karşı karşıya gelir. İlk yeni etki, akranların etkisidir . Kişisel Faktörler: Kişisel faktörler, bireyselleşme ve kimlik kavramlarıyla özetlenebilir. Bireyselleşme, farklı, ayrı bir birey olma sürecine, kimlik ise kararlı bir kendilik tanımı geliştirmeye referansta bulunmaktadır. Bireyselleşme sürecinin birçok psikolojik sonuçları vardır. Belkide bu aşamada en temel olan, gençlerin kendileriyle ilgili kişisel tanımlamalara ulaşmak durumunda olmalarıdır. “Ben kimim? Niçin buradayım? Hayatın amacı nedir? Neye inanabilirim? Neye değer verebilirim? Nasıl yaşamalıyım? Kimlik krizi, sadece dinî bir arayış değildir. O, hayatın birçok cephesini ilgilendiren bütün bir boyutlar dizisinin bir parçasıdır. Dinî kimlik krizi de diğer konularla ilgili krizlerde olduğu gibi bir seyir izler. Kimlik krizinin doğal bir sonucu olarak, ergenler ayrı bir birey olma ve sorumluluk duygusu geliştirmeye başlarlar.

Yanıt Açıklaması: Batı düşüncesinde, imanın psikolojik kaynakları konusunda bazı görüşler şunlar: 1. Biyolojik temeli esas alan görüşte, imanın bir iç-güdü olduğu ileri sürülmektedir. Bu görüşü savunanların geldiği son nokta “inanç geni”dir. 2. İmanın, iç-güdülerin yönlendirilip olgunlaştırılması sonucu ulaşılan insani bir gelişim olduğu yolundaki varsayımdır. 3. İmanı, insanın sonsuz olanla karşılaşmasının sonucu olarak gören ve onu sonsuzluk duygusuna dayandıran görüş.  4. Önceki görüşün tam tersi bir iddiayı savunarak, imanın aslında sonlu olanı idrak olduğu görüşü. Buna göre, insanın sonsuzu idrak etmesi için öncelikle kendi sonluluğunun farkında olması gerekir. 5. Sonuncusu ise, imanın, varlığı idrak olduğu yönündeki görüştür.

Yanıt Açıklaması: Engellenme ve çaresizilik

Yanıt Açıklaması: Farklı bireysel süreçleri bir tarafa koyarak, bizim kendi araştırmamız sonunda belirledimiz, genel bir din değiştirme sürecinin şu dört aşamadan geçtiği görülmektedir: (1) Bireyin bulunduğu dine olan inanç ve bağlılığı, bir takım uzaklaştırıcı etkiler nedeniyle zayıflar ve bu soğutucu etkiler bilinçaltına itilir. (2) Bulunduğu dinden uzaklaşmasına neden olan konuların, başka bir dinde, kendisini tatmin edecek içerikte var olduğunun öğrenilmesiyle bu dine karşı ilgi duyulur. (3) Bilinçaltına yerleşen uzaklaştırıcı etkiler, bilinç alanına çıkarak yeni dine karşı duyulan ilgi ve eğilimler ile birleşir ve din değiştirmeye karşı olan direnişlerle çatışma başlar. Bu devre huzursuzluğun en çok görüldüğü devredir. (4) Çatışmanın yeni din lehine sonuçlanmasıyla gerginlikten kurtulunur ve din değiştirme kararı verilir. cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Tüm dinlerde şu öngörü vardır; insanlar kendilerini bir çıkmazda bulurlar (günah ve ölümlülük gibi). Bu çıkmazdan kurtulmak için bir yola ihtiyaç duyarlar (kurtuluş ve özgürleşme gibi). Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bilimsel çalışma her şeyden önce olayları gözlemleyerek başlar. Olaylar ya uzaktan kendi doğal akışı içerisinde (doğal gözlem), ya da araştırmacının kendisi de olayların içinde yer alarak (katılımcı gözlem) anlaşılmaya çalışılır. Fakat psikolojinin asıl kendine has yöntemi iç gözlemdir. Bir kimsenin içsel yaşantıları ancak onun kendi ifadelerine başvurularak anlaşılmaya çalışılır. Din psikoloğu dindar insanın yaşantılarını gözlemlediği gibi, onun kendi dinî yaşantıları hakkında kendi iç gözlemine dayalı bilgiler vermesi için çeşitli araçlardan yararlanır.

Yanıt Açıklaması: Dışsal sembollere atfedilen sübjektif manalarla daha somut bir şekilde ilgilenen Baldwin teorisinin evreleri şöyledir: 1. Evre: Fiziksel kendiliğindenlik: Bebeklerin baskın sosyal ilgileri; bedensel ihtiyaçlar ve kendiliğinden gelişen duygusal bağlanmalara odaklanmıştır. Gizem hissi, evrenin bekçisinin tahminlerin ötesinde olmasıyla (tahayyül edilemezliğiyle) oluşmaktadır. 2. Evre: Entelektüel (zihinsel) aşama: Çocuklar annelerini veya babalarını bütün problemleri açıklayabilen ve bütün bulmacaları çözebilen bireyler olarak algılamaktadır. Bu evre dinî alana kaydırıldığı zaman, bütün her şeyin nedeni ve düzenleyicisi olan Tanrı’ya bağlanma hissi gelişmeye başlamaktadır. 3. Evre: Ahlâki aşama: Ahlâki özelliklerin baskın olduğu bu evrede ahlâki norm ve değerlerle ilgili kaygılar gelişmektedir. Bağlılığın dinî manası, ahlâki mükemmelliğe yönlendirme ve rehberlik etme açısından ideal olarak iyi (Kutsal) olan şahsa güvenme deneyimi olarak tecrübe edilen gelişimle beslenmektedir. 4. Evre: Estetik deneyim: Bu evre, olayların gerçek yüzünün, fikirler ve idealler vasıtasıyla gerçekleştirilen derin düşünmenin ötesine gidebilecek kadar doğrudan algılanmasını içermektedir. Bu algı vasıtasıyla 3. evrede algılanan sıradan çelişkinin üstesinden gelmenin mümkün olduğu bu evre mistik izler taşımaktadır. doğru cevap D'dir

Yanıt Açıklaması: Tanrı tasavvuru, tabiatı itibariyle temelde ilişkiseldir. Bu ilişkide iki saha mevcuttur. İlki, insanı Tanrıya çağıran dikey saha; diğeri de ötekilere çağıran yatay sahadır. Psikolojik bir değişken olarak Tanrı tasavvurunun, diğer insanî değişkenler gibi, aynı zamanda bir yönüyle sosyal bir inşâ olduğu söylenebilir. İlişkisel teze göre de Allah ile diğer varlıklar arasındaki ilişki kişiseldir. Allah tasavvurunun temellendirilmesinde, varlık ve aktiflik kavramlarının yanı sıra karşılıklı bağlılık/bağımlılık kavramı da yer almaktadır. Karşılıklı bağlılık/bağımlılık kavramı ise, içerisinde ilişkiselliği barındırması açısından, Allah tasavvurunun oluşumu için önemli bir rol oynamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Birey, ergenlikle beraber, formel işlemler ve kişilik bunalımlarının ortaya çıkmasıyla, muhtemelen inancın üçüncü aşamasını göstermeye başlayacaktır. Tanrıyla daha çok kişisel ilişki ve biçimsel amelî düşünceyle ilgili soyut fikirlere bir güven söz konusudur. Birey kendisi ve diğerleri için farklı hikâyelerin anlamlarını kurmaya ve kendi hayat hikâyesiyle diğerlerini ilişkilendirmeye başlar.

Yanıt Açıklaması: İnsan, inanan bir varlıktır. Çünkü yeryüzünde “farkında olduğunun farkında olan” tek canlı türü insandır.  Biyoloji kaynaklı bu yeti onu, kendini aşarak özünü aramaya ve o öze ulaşmak için çabalamaya mecbur bırakır. Bu doğrultuda doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Din değiştirme bir dinden başka bir dine dönmek demektir. Bireyin bir dine olan inanç ve bağlılığının başka bir dine geçiş yapması anlamına gelmektedir. İslam geleneğinde başka bir dinden İslam Dini’ne girme ihtida ve İslam Dini’ni terk ederek, bir başka dine geçiş yapma olayı için de irtidat kavramları kullanılır. cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: A şıkkı ibadet-kişilik ilişkisi kapsamında, B şıkkı ibadet-davranış ilişkisi kapsamında, C şıkkı ibadet-benlik ilişkisi kapsamında, E şıkkı ibadet-vicdan kapsamında değerlendirilir.

Yanıt Açıklaması: Sözlükte ibadet; “Tanrı buyruklarını yerine getirme, Tanrı’ya yönelen saygı davranışı, tapınma, tapınış, kulluk” gibi anlamlara gelmektedir. Terim olarak, Allah’a karşı kulluk ve bağlılığı ifade eden sözler ve hareketler, O’na yaklaşmak için yapılan dinî davranışlar diye tanımlanır.

Yanıt Açıklaması: Farklı bilinç yapıları ve ben ötesi deneyimler; dini ve mistik tecrübe mistisizmin başlıca konularındandır. Denetim odağı, dogmatizm, otoritecilik, köktencilik dini tutumların konularındandır. Dini kurumlar ve organizasyonlar, dini liderlik birey ve dini gruplar arasındaki ilişkilerin konularındandır. Dindarlığın fizik ve ruh sağlığına etkileri, psiko sosyal uyum din ve ruh sağlığının konularındandır. Dindarlık ve manevi yaşamın duygusal temelleri, erdemler, din, ahlak ve ruh sağlığı ilişkisi; sevgi, diğerkâmlık, şükran, bağışlayıcılık, alçakgönüllülük gibi temel değerlerin görünümleri ve psikolojik yansımaları ise erdem psikolojisinin konularındandır.

Yanıt Açıklaması: Entellektüel tip, kendi dinini ve diğer dinleri araştırarak, ilahi kitabı ve dinle ilgili diğer kitapları okuyarak din değiştirir. Bu tiplerde kritik etme, sorgulama ve değerlendirme özelliği ha^kimdir.

Yanıt Açıklaması: Eleştiri ve itiraz niyeti olmaksızın, dinî bilgi ve kavramların gerçekliğini ve sebeplerini araştırma ve tatminkâr cevaplar bulma arzusuyla ortaya çıkan ve daha çok çocukluk döneminde görülen şüphe arayış şüphesidir. Arayış şüphesi çocukluk döneminden sonraki dönemlerde çok fazla görülmemekle birlikte, dinî hayatlarında köklü bir değişimin başlangıcında bulunan yetişkinlerde veya din değiştirme kararlılığındaki kimselerde de güçlü bir şekilde yaşanabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Baldwin Teorisi’nin ilk evresi fiziksel kendiliğindenliktir. Bebeklerin baskın sosyal ilgileri; bedensel ihtiyaçlar ve kendiliğinden gelişen duygusal bağlanmalara odaklanmıştır. Gizem hissi, evrenin bekçisinin tahminlerin ötesinde olmasıyla (tahayyül edilemezliğiyle) oluşmaktadır.