İslam Mezhepleri Tarihi

Yanıt Açıklaması: Sufriyye

Yanıt Açıklaması: Hak Allah; Nübüvvet Peygamber; temsilcisidir. Vahdet-i vücut Hak'ın tasavvuftaki biçimlendiriliş şekli; Vahdet-i mevcut, Hak'ın panteist temelde ifade edilişidir. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Mirza Gulam Ahmed Kadiyani (1835-1908) tarafından Hindistan, Pencap, Kadiyan’da 19. Yüzyılın sonlarına doğru kurul bir dini hareket olan Ahmedilik, Mirzailik ve Kadiyanilik adlarıyla da anılmaktadır. Hareketin kurucusu ve bağlıları, kendileri için Ahmediyye ismini kullanmışlar ve resmi makamlarca da bu isimle anılmışlardır. Ancak İslam dünyasında tanımlandıkları isim genellikle Kadiyanilik olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E şıkkında verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Mirza Ali Muhammed

Yanıt Açıklaması: İhyacı/İslâmcı düşüncenin mimarları ya da öncüleri diyebileceğimiz bazı sembol isimler şu şekilde sıralanabilir : Seyyid Ahmet Han ( 1871-1898), Cemaleddin Efgani ( 1838 1897), Muhammed Abduh ( 1849-1905), Mustafa Sabri Efendi ( 1869-1954) Said Nursî (1873–1960), hayatının ilk döneminde anayasa ve özgürlük hareketlerini desteklemiş, bu yüzden padişahla ters düşmüş, çeşitli siyasal partilerde görevler almış bir İslâmcı Osmanlı âlimiydi. Cumhuriyet’ten sonraki, kendi ifadesiyle ‘Yeni Said’ döneminde ise siyasetten uzaklaştı ve kendisini ilmi-kültürel çalışmalara adadı. Yeni rejimle bazı konularda görüş ayrılığı içinde olması dolayısıyla zorunlu ikamete tabi tutulduğu yerlerde, Nur Risaleleri adı verilen kitaplarını yazmaya başladı. Bu eserlerinde dini konuları, modern sorunları da dikkate alarak ele aldı. Özellikle gençleri etkileyen çağdaş ideolojilerden kaynaklanan imanî problemlere çözümler üretmeye çalıştı. Bu bağlamda pozitif bilimlerin verilerinden geniş ölçüde faydalandı.

Yanıt Açıklaması: Sünni kaynaklarda mehdilik konusu ile ilgili genellikle şu hususların ön plana çıktığı görülmektedir: Mehdi, kıyamet kopmadan önce dünyaya gelecek ve Mekke’de mehdiliğini ilan edecektir. Onun gelişi aynı zamanda kıyametin büyük alametlerinden biri olacaktır. Yedi yıl sürecek idaresi sırasında zulme son verip yeryüzünü adaletle dolduracak, barışın tüm dünyaya egemen olmasını ve herkesin Müslüman olmasını sağlayacaktır.

Yanıt Açıklaması: Babadan o ğ ula intikal eden bir özellik ta ş ır.

Yanıt Açıklaması: Gulam Ahmed’ın biat için öngördüğü şartlar, hareketin daha sonraki gelişimine ilişkin bazı ipuçları sunmaktaydı. O bu şartları on madde halinde düzenlerken, muhtemelen Tevrat’ın on emriyle bir çağrışım kurmaya çalışmaktaydı. Bu şartlar, şirkten ve her türlü büyük günahtan sakınılmasını, namazların aksatılmadan kılınmasını, bütün insanlara iyi davranılmasını, her hususta Allah'a bağlı kalınmasını, Kur'ân'ın gösterdiği yolda yürünmesini, İslâm'a bağlılığa her şeyden çok değer verilmesini, dinin dünya hayatından ve nimetlerinden üstün tutulmasını ve son olarak her konuda Gulam Ahmed’e kayıtsız şartsız itaat edilmesini içeriyordu. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İbadiler mezhep ayrılığı gözetmeksizin birbirleriyle evlilik münasebeti kurabilmektedirler. Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Gelenek birikimi içinde sıhhatli unsurlar yanında sıhhatsiz, temelsiz, marazi unsurlar da tabii ki bulunacaktır. Gelenekçilik, muhafazakâr bir tutumla sıhhatli-sıhhatsiz ayrımına çok itibar etmeden, sadece “müslümanlar arasında intikal etmesi” özelliğini dikkate alarak geleneğin sürdürülmesini, yaşanmasını ister. Gelenekçi oluşumların liderleri çoğunlukla şeyh, üstad, mevlâna, âlim, imam gibi lakaplarla anılırlar ve geleneksel dini eğitim almış kişiler arasından çıkarlar. Silsile sistemi bu yapılarda bugünü geçmişe bağlar. Ayrıca gelenek içinde bazı mertebeler oluşmuştur ve bu hiyerarşiye saygılı davranışlar beklenir. Yapılanmada erkek egemen bir çalışma sistemi mevcuttur. Meseleler karşısında aklî olanlardan ziyade naklî çözümler tercih edilmektedir. Günümüz İslâm dünyasının en önemli gelenekçi yapıları, selefi, tasavvufi ve medrese kökenli olanlardır.

Yanıt Açıklaması: Muhalifleri ise mezhebi, Râfıza ya da Râfiziyye diye anmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Zekat, ibadetlerden biridir. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Abdullah b. İbâd İbâdiyye fırkasının kurucusudur.

Yanıt Açıklaması: Şeyh İsmail, Azerbaycan, Nahçıvan gibi yerleri ele geçirip büyük zaferler elde etmiş ve Tebriz’de şahlık tahtına oturmuş, On İki İmam adına hutbe okutup para bastırmış ve 1501 yılında resmen Safevî Devleti’ni kurmuştur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ali

Yanıt Açıklaması: Taliban, öğrenci anlamındaki talib sözcüğünün çoğuludur ve Pakistan ile Afganistan'daki geleneksel Diyobend medreselerinde dini eğitim gören öğrencilere verilen isimdir. 1979 yılında Sovyet işgaline karşı başlatılan sıcak mücadelede yer alan ve büyük yararlılıklar gösteren medrese öğrencileri, Sovyet ordusunun 1988’de çekilesinden sonra medreselerine dönmüşlerdi. Fakat işgalden sonra Müslüman gruplar arasında baş gösteren iç savaş Afganistan'ı istikrarsızlaştırınca, Taliban medreseden çıktı ve örgütlenip silahlanarak 1995 yılından itibaren ülkenin büyük bölümünü ele geçirdi.

Yanıt Açıklaması: Yezidî toplumu dini hiyerarşi bakımından Müritler ve Ruhaniler olmak üzere ikiye ayrılır. Müritler genellikle çiftçilikle uğraşan toplumun alt ve en kalabalık kesimini teşkil eder. Ruhaniler ise şu kesimlerden oluşur: a) Mirler veya Emirler: Dini ve dünyevi gücü elinde tutan en yüksek sınıftır. b) Şeyhler: Toplumu dini bakımdan aydınlatmakla yükümlüdürler. c) Pirler: Şeyhlere yardım eden kesimdir. d) Fakirler: Vaaz, nasihat ve telkinlerin yanında aileler arasındaki anlaşmazlıkları çözmekle yükümlüdürler. e) Peşimamlar: En önemli görevleri nikah kıymaktır. f) Kavallar: Emir ve şeyhlere hizmet eder, bayramlarda ilahi söylerler. g) Köçekler: Kavallara yardımcı olan ve okunan ilahilere uygun olarak oynayıp toplumu aynı zamanda eğlendiren kimselerdir.

Yanıt Açıklaması: Diğer bir tasavufi yapı Vefâîlik’tir. Kurucusu Ebû’l-Vefâ’nın asıl adı Muhammed b. Muhammed Arîz olup 1026 yılında Irak’ın Kûsan bölgesinde doğmuştur. Tahsilinin önemli bir kısmını Bağdat’ta yaptıktan sonra Buhara’ya gitmiş, ardından tekrar Bağdat’a dönerek Ebu Muhammed eşŞünbükî’ye intisap etmiştir. Şeyhi kendisine karşı gösterdiği vefadan dolayı ona Ebû’l-Vefâ künyesini vermiştir. Sağılığında iken kendi etrafında halkalanan, daha sonra çeşitli halifeleri vasıtasıyla farklı mıntıkalara yayılan Vefâîlik, söz gelimi, 13. yüzyıl Anadolu’sunda Baba İshak ve Baba İlyas Horasanî tarafından temsil edilmiştir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Mirza Ali Muhammed, hareketin İran’ın büyük şehirlerinde taban bulmasından aldığı cesaretle iddialarını daha ileri bir boyuta taşıdı ve kendisinin Allah tarafından insanlara gönderilen bir peygamber olduğunu ileri sürdü. El-Beyan adı altında kaleme aldığı eserini, bu yeni peygamberliğin kutsal kitabı olarak niteledi ve Kur’an’dan daha üstün oluşunu temellendirmeye çalıştı. O kendisinin peygamberliği ile birlikte Kur’an’ın neshedildiğini, dolayısıyla İslam şeriatının emir ve yasaklarının kaldırıldığını ve el-Beyan ile yeni hükümlerin getirildiğini ileri sürdü.