İslam Mezhepleri Tarihi

Yanıt Açıklaması: Usuliler akla önem verirler. onlar için ahbarın yanında akıl da vardır.

Yanıt Açıklaması: Haricîlerin sert mizaçları, dini keskin ve katı kalıplar içerisinde anlamalarına ve yorumlamalarına yol açmıştır. Günah ve küfür kavramlarını çoğu kez özdeşleştirmişler ve kendileri gibi düşünmeyenleri küfürle itham etmişlerdir. Zira çöl ortamındaki kapalı toplum yapıları, mensubu bulundukları kabileyi tek gerçeklik olarak algılamalarına yol açmış, bunun dışındaki farklı düşünme biçimlerine tahammülsüz davranmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Alevilk ilk mistik yapı olması dolayısıyla ilk dönemlerde Yesevilik; 13. yüzyılda Babailik; 15. yüzyılın ardından belli bölgelerde Bektaşilik; 15. yüzyılın son çeyreğinde Kızılbaşlık ve bazı bölgelerdeki mensuplarının meşguliyetlerine bağlı olarak Tahtacılar olarak adlandırılmıştır. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Başka bir erkân “Baş Okutma Erkânı”dır. Bektaşîlik’te, kişinin ikrarına bağlı olduğunu göstermeye yönelik olarak yapılan bu erkân Alevîlik’teki “görgü erkânı”na tekabül eder. Her yıl Muharrem mateminden çıkıp on ikinci günü akşamından o ayın sonuna kadarki dönemde yapılır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Eserlerinde İslamî kimliği açıkça gözlenen ve fikirleri Yezidîler’in görüşleriyle asla örtüşmeyen Şeyh Adî ile ilgili olarak, araştırmalarda iki görüş ortaya konulmuştur. Daha az ilgi gören ilk görüşe göre, Yezidîlik’in kuruluşunda ismi geçen Şeyh Adî, yukarıda işaret edilen şahıs olmayıp Mustafa Nuri Adî isminde Nasturî bir keşiştir.

Yanıt Açıklaması: Mirza Gulam Ahmed Kadiyânî

Yanıt Açıklaması: Ehl-i Sünnet ve Mutezile’den istifade etmeyen Ahbârî ekolü, Usûlî ekolün şerî esaslar olarak kabul ettikleri Kitap, Sünnet, icmâ ve akıl delillerinden sadece Kitap ve Sünnet’i, hatta sadece imamların ahbârını nihaî delil olarak kabul etmiştir. Kısacası bunlar, ahbâr ve rivayetlere karşı bakışlarından dolayı bu ismi almışlardır. Safevîler döneminde ahbârîliği sistemleştirip müstakil bir ekol haline getiren Muhammed Emin Estarâbâdî (ö. 1033/1624) ise ahbârîleri, masum (günahsız) imamları takip edip aklın hataya düşebileceği her konuda onların ahbârına sarılan kimseler olarak vasıflandırmaktadır. İctihadı reddeden Ahbârî ekolün S¸iî düşüncesine getirdiği donukluğu ve taklit ruhunu izale etmeye çalışan Usûlî ekol ise, ahbârın bütün şerî hükümlerin kaynağı olamayacağı ve her asır ve zamanda toplumun bütün ihtiyaçlarına cevap veremeyeceği kanaatindedir.

Yanıt Açıklaması: Kaynaklarda genellikle Nusayrîlik bazan da Nemîriyye diye anılan fırka, 20. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Alevîlik, mensupları da Alevîler (el-Alevîyyûn) diye anılmaya başlanmıştır. Fırkaya bu ismin verilmesiyle ilgili olarak bazı araştırmacılar tarafından kimi tezler ileri sürülmüşse de bunların doğru olmadığı ortaya konulmuştur. Ayrıca bu yapıya Anadolu Alevîliğinden farklılığına işaret etmek üzere Nusayrî-Alevîlik, yahut Akdeniz Alevîliği, Hatay Bölgesi Alevîliği, mensuplarının genellikle çiftçilikle uğraşmalarından dolayı Fellâh gibi isimler de verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bâbîlik-Bahâîlik hareketinin geliştiği ortam, 19. yüzyıl İran’ıdır. İran bu asırda İngiltere, Fransa ve Rusya gibi güçlü devletlerin ekonomik, askeri ve siyasî açıdan giriştikleri yayılma politikasının odağında yer alan bir ülke oldu. Bu durum, bölgenin istikrarsızlaşmasına, siyasî ve iktisadi gerilimler yaşamasına yol açtı. Dahası tarih boyunca hep görülegeldiği şekilde, geniş halk kitlelerinin kendilerini bu kötü ve çaresiz vaziyetten kurtaracak karizmatik şahsiyetler beklemesine kapı araladı.

Yanıt Açıklaması: Kur’ân ve sünnetin belli bir yönetim şekli ortaya koymadığını, genel esaslar belirlemekle yetindiğini savunan İslâmcılar, hilafet kurumunu, onu “peygamber vekâleti” kabul eden geleneksel anlayıştan farklı olarak “millete vekalet” şeklinde takdim ettiler.

Yanıt Açıklaması: İran’ın dışında İmâmiyye’nin en güçlü olduğu ülke Irak’tır.

Yanıt Açıklaması: Kuzey Afrika’da İsmâiliyye’yi yayıp Fâtımî devletinin temellerini atan kişi, İsmailî davetçi (dâî) Ebû Abdullah eş-Şiî’dir.

Yanıt Açıklaması: İhyacı olarak adlandırılan şahsiyet ve hareketlerin ortak gayesi, kitap ve sünnet çizgisinden saptığını düşündükleri İslam ümmetini bu sahih kaynaklara geri döndürmek, inanç ve düşünceleri bidat ve hurafelerden temizlemekti. Bu gaye aynı zamanda bir yenilenmeyi, tazelenmeyi hedefliyordu. Bu yüzden ihyanın yanı sıra yenileme anlamında tecdid terimi kullanıldı. Yine içten içe bir düzelmeyi, bozulanları onarmayı, noksanlıkları gidermeyi amaçlıyordu. Bu mananın karşılığı olarak da ıslah terimi istihdam edildi. İhya, tecdid, ıslah faaliyeti olarak bilinen veya daha yaygın şekliyle İslamcılık olarak isimlendirilmektedir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Dördüncü hicri asırda Ehl-i Sünnet reyciliği Kelam metoduna yönelmiştir. Bunun sonucu olarak Sünni alimler mezheplerin tasnif ve tanıtımına dair kitaplar yazmışlardır. Eş’ari Makalatü’l-İslamiyyin adlı eserinin ilk bölümünde mezhepleri ve alt bölümlerini tanıtmıştır. İkinci kısımda ise üzerinde ihtilaf bulunan meseleleri başlıklara taşıyarak konu merkezli biçimde mezheplerin görüşlerini mukayese imkanı sunmuştur.

Yanıt Açıklaması: (Ö. 270/883)

Yanıt Açıklaması: Hz. Ali, Ehl-i Sünnet’e göre Hulefâ-i Râşidîn’in dördüncüsü, Şiîlere göre iseilk imamdır.

Yanıt Açıklaması: İmamiyye, İran'dan sonra en çok Irak'ta güçlüdür.

Yanıt Açıklaması: Fırkada dinî hiyerarşi büyük şeyhlik, şeyhlik, nakiplik ve neciplikten oluşur. Büyük şeyh geniş bir otoriteye sahip olup Hz. Ali'nin yeryüzündeki gölgesi olarak kabul edilir. Atalarının melek olduğuna inanılır. Şeyhlik, babadan oğula intikal eden bir özellik taşır. Sayıları çoktur. Görevleri toplumun dinî ihtiyaçlarını karşılamaktır. Nakiplik şeyh adaylığı demektir. Henüz şeyh olmayan nakipler dinî merasimlerin icrasında şeyhlere yardım ederek bir tür eğitim alırlar. Neciplik dinî bir dereceden çok, toplantılarda şeyhe yardımcı olan ve yaşlı yahut itibarlı kimselerin yerine getirdiği ara bir görevdir.

Yanıt Açıklaması: Ergenlik ça ğ ına gelen erkek çocuğu evladı kabul eder ve “sırlar”ı ö ğ retir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Ali ve Fatıma’nın ilk çocukları olan Hz. Hasan, hicretin 3. yılında (625) Medine’de doğmuştur. Hayatında yüzden fazla evlilik yaptığı söylenmektedir ve bu yüzden ona mitlak (çok boşayan) denmektedir.