Günümüz Fıkıh Problemleri

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber döneminde çeşitli vesilelerle müzik icra edildiği görülmektedir. Bu durumlardan birisi yolculuktur. Hz. Peygamber’den nakledilen örnekler, O’nun, kabiliyeti olan kimselere yolculukları esnasında şiir ve şarkı söylettiğini ortaya koymaktadır. Arapların ötedenberi var olan bu âdetine hıdâ denir. Bu âdetleriyle onlar aynı zamanda develeri coşturur ve yolculuğu hareketlendirirlerdi. Örneğin bir yolculukta Enceşe adlı sahabi, söylediği şarkılarla develeri fazla coşturup hareketlendirince Hz. Peygamber “Ey Enceşe, yavaş ol, yavaş ol, fincanları kıracaksın” buyurarak develerin üzerinde olan hanımların incinebileceğine latif bir şekilde işaret etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Senet sahibi, elindeki vadeli borç senedini veya birkaç ay sonrasına verilmiş çeki daha az fakat peşin bedel karşılığında sattığında, burada senet kırma işlemi satım akdinden ibarettir. Bu işlemde hem borç hem de buna karşılık olarak ödenecek şey nakit paradır. Halbuki, aynı cins iki malın farklı miktarlarda vadeli değişimi hadisle yasaklanmıştır (Müslim, “Müsâkât” 82). Buna göre, senet/çek kırdırmak caiz olmamalıdır. ?

Yanıt Açıklaması: İlâhî dinlerde resim ve heykel yapımına olumsuz yaklaşımın, putperestliği engelleme ile yakın bağlantısı vardır. Hz. İbrahim’in putçulukla mücadelesi Kur’ân’da anlatılmaktadır (el-Enbiyâ, 21/52).

Yanıt Açıklaması: İslâm dini insanın maddî ve manevî/estetik ihtiyaç ve arzularını meşruiyet çerçevesinde karşılamasını mubah görmüştür. Bu nedenle birçok âlim müziği içerik, icrâ edildiği ortam ve vesile olduğu hususlar gibi açılardan değerlendirmişlerdir. Bu açıdan müziğin meşru olması için dinin temel inanç, amel ve ahlâk ilkelerine aykırı olmaması, haramların işlenmesine yol açmaması, başkalarının hakkını ihlâl etmemesi, kişiyi yapması gereken görevlerinden alıkoymaması gibi prensiplere riayet edilmesini şart koşmuşlardır. Müzikle ilgili değerlendirmelerde, İslâm’ın genel bir prensibi karşımıza çıkmaktadır: İyiliğe vesile olan şey iyi, kötülüğe vesile olan da kötüdür. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Müste’men ise sınırlı bir süre için izin ve pasaportla İslâm ülkesine gelen gayrimüslimleri ifade eden hukuki bir terimdir. Bu nedenle cevap “B” seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Tavaf bir ibadettir. ibadet ile eğlence bir arada olmaz.

Yanıt Açıklaması: Senetlerin ait oldukları şirketin cinsine göre zekatları verilmelidir. Buna göre, ziraî şirketlerin hisse senetlerinin zekatı 1/10 veya 1/20 oranında verilir.

Yanıt Açıklaması: Sıyâm kendini tutma, engel olma anlamına gelmektedir

Yanıt Açıklaması: İçinde alkol gibi kesin haramlığı bulunan eğlenceler meşru' değildir

Yanıt Açıklaması: Gerek cahiliye devrinde gerekse İslami^ dönemde biniciliğin yaygın olduğu bilinmektedir. Hz. Peygamber Medi^ne’de at yarışları düzenlemiş ve kazananlara ödül vermiştir (Ebu^ Da^vu^d, “Ciha^d”, 60). Hz. Peygamber ağırlık kaldırma konusunda yarışanları görmüş ve onları bundan menetmemiştir. Bu da, halterin meşru bir spor ve eğlence olduğunun delili kabul edilmektedir. Güreş eski çağlardan beri yapıla gelen bir spor ve eğlencedir. Doğal olarak Araplar tarafından da yapılmakta idi. Kaynaklar, Hz. Peygamber’in, ilk defa savaşa çıkmak isteyen gençleri, güreştirerek kabul ettiğini naklederler (Bozkurt, 1997, s. 110 vd.). Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kira müddeti devam ederken mal sahibinin kiracıdan kirada bulunduğu iş yerini boşaltmasını istemesi halinde, kiracı hava parası” karşılığında boşaltmayı kabul edebilir ifadesi doğrudur. Çünkü boşaltmama hakkını, aldığı bir bedel mukabilinde mal sahibine satmış olmaktadır. Kiracının belirlenen süre öncesinde dükkânı boşaltmasının ve kira akdini sonlandırmasının kendisine bir zarar vermiş olma ihtimali bulunmaktadır ki, aldığı hava parası bu zararın tazminatı olarak da görülebilir.

Yanıt Açıklaması: Gelire endeksli senet: Kısaca (GOS) diye de bilinen bu senet belli bir kamu altyapı tesisinin belli bir süre içindeki gelirinin belli bir oranındaki bölümüne karşılık gösterilen, kamu ortaklığı idaresi tarafından çıkarılan menkul kıymettir. Buna intifa senedi de denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kişinin kendi iradesiyle müslümanlıktan vazgeçtiğini söz veya yaşantı şeklinde ortaya koymasına irtidat, bu tür davranışı sergileyene de mürted denmektedir.

Yanıt Açıklaması: İslâm ülkesinde yaşayan insanlar, Müslümanlar ve gayrimüslimler olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır. Gayrimüslimler de kendi içinde zimmîler ve müste’menler şeklinde iki grupta değerlendirilmektedir. Zimmî , İslam devleti ile vatandaşlık sözleşmesi yapan ehl-i kitab demektir. Müste’men ise sınırlı bir süre için izin ve pasaportla İslâm ülkesine gelen gayrimüslimleri ifade eden hukuki bir terimdir. İslam ülkesinin vatandaşı olmayıp bu ülkeye izinsiz olarak girenler için de harbî terimi kullanılmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Tanımı yapılan kavram zekattır.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber bu gibi zamanlarda eğlenmeyi teşvik etmiştir: Evlilik merasimleri, bayramlar, hacca gidiş ve geliş, yolculuktan dönüş, savaş zaferi ve sünnet düğünü gibi olaylar böyledir. Biz bunlar arasından iki örnek göreceğiz:

Yanıt Açıklaması: Günümüzde özellikle gayri müslim toplumlarda yaşayan Müslümanların karşılaştığı dinî meseleleri ele alan yeni bir fıkıh alanının gelişmekte olduğu görülmektedir. Fıkhın bu alanı fıkhü'l-ekalliyât, fıkhü'l-câliyât gibi isimlerle anılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Dinin temel amaçlarının en başında canın korunması ilkesi yer almaktadır. Kur'an-ı Kerim'de "Bir insana hayat vermek bütün insanlara hayat vermek gibidir" buyrulmaktadır (el-Mâide 5/33). Kişilerin yaşamları için tehlike söz konusu olan durumlarda haram sayılan yiyecek ve içecekler mubah hale gelmekte, bazı farzlar terk edilebilmektedir. Hz. Peygamber riyazet için aşırı derecede diyet yapmayı ve ibadet yaparken bile olsa bedeni aşırı derecde yıpratmayı uygun bulmamıştır. O'nun sağlığı koruma ve hastalıklara karşı tedavi yollarını arama yönündeki tavsiyeleri de bu ilkeyi korumayı hedeflemektedir.

Yanıt Açıklaması: Çağdaş fıkıh alimleri menkul kıymetler borsasında alınıp satılarak ve ticareti yapılarak kazanç elde edilmek amacıyla işlem gören hisse senetlerinin %2,5 oranında zekata tabi olacağında görüş birliği etmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Eğer senet borç senedi olsaydı, bu fazladan ödemenin faiz olduğunu rahatlıkla söyleyebilirdik. Ancak senet borç senedi değil, gelir kaynağındaki hisseyi devir/ortaklık belgesidir. İnsanlar bu senetlere rağbet etsinler diye devlet, kamu yararını ve devletin ihtiyacını gözeterek “bu gelirler şu kadara ulaşmazsa üstünü ben tamamlarım” dediğinde bu, teşvik ödemelerine benzer. İslam fıkhına göre, genel olarak mali hakların devamlı olarak ya da geçici bir süreyle satımı, kiralanması ve devri caiz görülmektedir. Nitekim Osmanlı tarihinde bunun benzerleri görülmüştür. Gelire endeksli senetler malî bir hakkın satımını belgeleyen senetler olup, faizle ilişkisi bulunmamakta, bu nedenle de caiz görünmektedir”.