Günümüz Fıkıh Problemleri

Yanıt Açıklaması: Tahvil: Kamu kuruluşları veya özel şirketlerin ödünç para (kredi) bulmak için çıkardıkları bir yıldan uzun vadeli olan borç senetleridir. Vadesi bir yıldan az olan devlet iç borçlanma senetlerine ise hazine bonosu denir. Devlet tahvilleri; Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan iç borçlanma tahvilleri ve hazine bonolarıdır. Özel sektörden ise anonim şirketler tahvil ihraç edebilirler/çıkarabilirler. Doğru cevap "D" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Tahvil, hazine bonosu gibi kıymetli evraklar faizli birer borç senedi olarak görüldüğünden, bunların borsadan alım satımı İslam alimlerinin ittifakıyla caiz değildir.

Yanıt Açıklaması: Ses sanatı olması açısından müziğin, hayatın diğer alanlarında da yer bulması gayet doğaldır. Bu açıdan müziği inceleyen bir çok İslâm alimi, bu tür müziğin mübah olduğunu söylemiştir. Örneğin konuyu geniş bir şekilde ele alan Gazzalî güzel ses dinlemek amacıyla müzik dinlemenin mubah olduğunu söyler. Ona göre içerisinde hikmet ve güzel şeyler olan şiir ve müziğin yasak olmasını gerektirecek bir sebep yoktur. İslâm, içerisinde bayağılık, çirkinlik, kötülük ve haram bir unsur bulunmayan şeyleri yasaklamış değildir (Gazzalî, 1985, II, 681 vd.).

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber (s.a.), Kur’ân’da hükümleri belirtilen boşamanın usulüne uygun biçimde gerçekleşebilmesi için uyulması gerekli şartları açıklamıştır. Buna göre, eşini boşamak isteyen kişi, cinsel ilişkinin yaşanmadığı bir temizlik döneminde ve bir talak hakkını kullanarak eşini boşamalıdır ki, buna fıkıh literatüründe sünnî boşama denilmektedir (Buhârî, “Talak”, 1; Ebu Davud, “Talak”, 4). Dolayısıyla adet döneminde (regl) gerçekleşen boşama, cinsel ilişkinin yaşandığı temizlik evresindeki boşama, bir temizlik döneminde gerçekleşen birden fazla boşama, Hz. Peygamber’in (s.a.) tarif ettiği usule aykırı olan boşamalardır. Bu tür boşamalara, sünnete uygun olmayan boşama anlamında bid’î boşama denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: İlâhî dinlerde resim ve heykel yapımına olumsuz yaklaşımın, putperestliği engelleme ile yakın bağlantısı vardır. Hz. İbrahim’in putçulukla mücadelesi Kur’ân’da anlatılmaktadır (el-Enbiyâ, 21/52).

Yanıt Açıklaması: İsla^m bilginlerinin, müzikle ilgili çok farklı değerlendirmeleri vardır. Bunda müziğin amacı, içeriği, icra^ edildiği ortam ve vesile olduğu sonuçlar gibi hususların etkili olduğu anlaşılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: "Diyanet İlmihali yazarlarına göre; hisse senetleri türleri ne olursa olsun, sermaye piyasalarında alınıp satılmak ve bu suretle ticareti yapılmak amacıyla alınmışsa, vücup tarihinde sermaye piyasası değeri üzerinden %2,5 oranında zekatı verilmelidir."

Yanıt Açıklaması: Tarafların aynı zaman dilimi içinde birbiriyle irtibat kurmalarını sağlayabilen iletişim araçlarının kullanıldığı akitlerde “hazırlar arası akit” kuralları hâkimdir. Taraflar arasındaki irtibatın “aynı anda” değil de “belirli bir sürenin geçmesiyle” sağlanabildiği iletişim araçlarıyla yapılan sözleşmelerde ise “gaibler arası akit” kuralları geçerlidir. Telefon, internet, görüntülü telefon, tele konferans sistemi gibi araçlarla yapılan alışverişlerde, “hazırlar arasında gerçekleşen normal akitleşme” kuralları geçerlidir. İbrahim Kâfi Dönmez’e göre, telgraf, faks, kaset, disket vb. materyallerin gönderilmesi suretiyle yapılan sözleşmeler, klasik dönemde mektupla yapılan sözleşmelere benzetilerek, “gaibler arası akit” gibi değerlendirilmiştir. Dolayısıyla, doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İslam dini, meşru eğlencelere izin vermekle beraber, bazı eğlence yollarını da kapatmıştır. Bunlardan biri de kumardır. Arapça da ‘meysir’ diye adlandırılan kumar “kolaylık” anlamına gelen bir kelimeden türetilmiştir. Çünkü kumar, kolay yoldan kazanmak ya da kaybetmektir. Kumarda emek, hizmet ya da üretim yoktur. Bir emek ve iş karşılığı olmaksızın sırf tesadüflere bağlı kalarak başkalarının zararı karşılığında kolaylıkla mal kazanmaktır kumar. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Menkul kıymet, sahibine ortaklık veya alacaklılık sağlayan ve belirli bir meblağı temsil eden kıymetli evraktır. Menkul kıymet, aynı zamanda, yatırım aracı olarak kullanılabilir. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İslam ülkesinin vatandaşı olmayıp bu ülkeye izinsiz olarak girenler için de harbî terimi kullanılmaktadır. Bu nedenle cevap “C” seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Alimler, kumar kapsamına girmeyen oyunların yapılış şekilleri hakkında da bilgi vermişlerdir. Buna göre: ? Bir kurum veya şahsın, açtığı bir yarışmada kazananlara ödül vermesi kumar değildir. Böyle bir yarışmada para almak ve vermek helaldir. ? Yarışanların sadece bir kısmı para koyar ve “ben kazanırsam bir şey almam, fakat sen kazanırsan şu kadar alırsın” şeklindeki anlaşmalar kumar değildir. ? Karşılıklı olarak yarışan iki kişiye bir üçüncü şahıs eklenip, yarışmayı kazanırsa, ikisinden birinin mükaafatı alması ve kaybederse bir şey ödememesi şartıyla yarışma yapılırsa kumar olmaz.

Yanıt Açıklaması: Yarışmalar insanların eğitimi, biyolojik ve psikolojik gelişimi ve meşru şekilde eğlenmesi gibi iyi amaçlarla yapılmalıdır. Sırf böbürlenmek ve kibirlenmek için yarışmak doğru değildir.

Yanıt Açıklaması: Bütün seçenekler kıymetli evrakın borsadan satın alınmasının caiz olmadığını savunan araştırmacıların ileri sürdükleri görüşlerdendir.

Yanıt Açıklaması: Kişinin kendi iradesiyle müslümanlıktan vazgeçtiğini söz veya yaşantı şeklinde ortaya koymasına irtidat, bu tür davranışı sergileyene de mürted denmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir kurum veya şahsın, açtığı bir yarışmada kazananlara ödül vermesi kumar değildir. Böyle bir yarışmada para almak ve vermek helaldir.

Yanıt Açıklaması: Hanefîler, Malikîler, Şafiîler, Hanbelîler, Zahiriler'e göre, din farkı miras ilişkisinin oluşumuna engeldir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Senet kırdırmanın caiz olmadığı görüşünde olanlardan bazıları senet kırdırmayı karz, kefalet ve vekalete benzeterek yorumlamaya çalışmışlardır. Buna göre, banka ve senet sahibinin asıl maksadı kredi alışverişidir. Bu işlemde senetten kefalet belgesi olarak yararlanılmaktadır. Kişi, borç alabilmek için senedi ciro ederek bankaya takdim eder ve senetle ilgili bütün haklar bankaya geçer. Senet sahibi bankaya aynı zamanda senedi tahsil yetkisini vermekte ancak, vaktinde ödenmezse kendisi ödemeyi taahhüt etmektedir. Bankanın komisyon diye aldığı, senette yazılı miktarla borç verilen miktar arasındaki fark, kredi karşılığında alınan faizdir. Bankanın tahsil işlemleri ve yaptığı masraf karşılığı olarak aldığı bedel ise, hizmet ve masraf karşılığı olduğundan caizdir.

Yanıt Açıklaması: Hisse senetlerinin ait oldukları şirketin cinsine göre zekatlarının verilmesini savunan görüşe göre, zirai şirketlerin hisse senetlerinin zekatı 1/10 veya 1/20 oranında verilir. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Alimler, kumar kapsamına girmeyen oyunların yapılış şekilleri hakkında da bilgi vermişlerdir. Buna göre: Bir kurum veya şahsın, açtığı bir yarışmada kazananlara ödül vermesi kumar değildir. Böyle bir yarışmada para almak ve vermek helaldir.