Günümüz Fıkıh Problemleri

Yanıt Açıklaması: Tarihsel süreçte fakihler, Kur'an ve Sünnet'te ilke olarak geçen kumar yasağını kendi dönemlerindeki uygulamalar bakımından yorumlamış ve hangi uygulamaların kumar yasağına dâhil olduğunu tespite çalışmışlardır. Bu çerçevede doğrudan kumar oyunlarının yanısıra at ve ok atma yarışı, güvercin uçurma, güreş ve yüzme gibi esasında caiz olan olayların sonuçları üzerinde bahse tutuşmanın ve bu yolla kazanç sağlamanın da caiz olmadığını belirtmişlerdir. Günümüzde yaygınlık kazanarak büyük bir sektör haline gelen oyunlardan biri de piyangodur. Piyango, genel olarak şöyle bir yapıya sahiptir: Piyangoyu oynatan kurum, katılımcılardan belli miktarlarda para toplar. Bunun bir kısmını katılımcılara dağıtacak ve paranın geri kalan kısmını kâr olarak alıkoyacaktır. Burada, katılanlar para yatırdıkları ve kazanacak olanın belirlenmesi çekilişe/şansa bağlı olduğu için kumar gerçekleşmektedir. Günümüzde kumara alet edilen sporlardan biri de at yarışlarıdır. Katılanların para yatırdıkları ve kazanmanın koşuların sonuçlarını tahminine dayanan bu oyunun kumar olduğunda kuşku yoktur. Günümüzde futbol da kumara alet edilen oyunların başında gelmekte ve futbol vesile edilerek küresel çapta kumar oynanmaktadır. Maçların sonuçlarını tahmine dayanan ve katılan herkesin para yatırdığı bu tür oyunların tamamı kumardır. Günümüzde, yaptıkları işi canlandırmak isteyen işyeri ya da kurumlar, müşteri toplayabilmek için çeşitli promosyonlar düzenler. Bir iş yeri ya da kurumun, müşterileri arasından çekilişin isabet ettiği kişilere hediyeler vermesi kumar değildir. Çünkü burada, müşteriler çekilişe para yatırmamakta ve kumar meydana gelmemektedir. Cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İslam dünyasında sigortacılık, sırf yardımlaşma esası üzerine kurulu bulunan yardımlaşma sigortaları bağlamında değil, bir nevi güven satışı manasına gelen ticari sigortacılık bağlamında tartışılmıştır. Buna göre, günümüz dünyasında Müslüman bilginlerin tartıştığı şey, sigortanın faydalı olup olmadığı değil, sigortacılıktan para kazanmanın caiz olup olmadığıdır.

Yanıt Açıklaması: "Kamu kuruluşları veya özel şirketlerin ödünç para (kredi) bulmak için çıkardıkları bir yıldan uzun vadeli olan borç senetleridir" tanımı tahvilin tanımıdır.

Yanıt Açıklaması: Müste’men ise sınırlı bir süre için izin ve pasaportla İslâm ülkesine gelen gayrimüslimleri ifade eden hukuki bir terimdir.

Yanıt Açıklaması: İslam da eğlence, amaçsızca harcanan vakit demek değildir. Nitekim meşru görülen eğlence türlerinin hepsinin spor yapma, psikolojik dinlenme, rahatlama ve sağlıklı yaşam gibi çeşitli meşru amaçları vardır. İslam dini böyle meşru amaçlı eğlence türlerini tasvip etmiş, bunun örnekliğini bizzat Hz. Peygamber (s.a.) göstermiştir. Meşru gayeli eğlence, ibadet ve çalışma dışında kalan vakti de faydalı bir şekilde değerlendirmek demektir.

Yanıt Açıklaması: Çağımızda bilimsel ve teknolojik gelişmeler başdöndürücü bir hızla ilerlemektedir. Gıda ve gen teknolojisindeki gelişmeler eskiden pek bilinmeyen birçok gıda ürününün yanında, gıdalarda koruyucu, tatlındırıcı, renklendirici ve kıvam artırıcı olarak kullanılan yüzlerce yeni katkı maddesini kullanıma sunmuştur. Birçoğu tamamen veya kısmen domuz ve alkol kökenli olan bu ürünlerden hangilerinin hangi şartlarda sağlıklı ve helal olduğu dünyanın her yerinde dinî duyarlılığı olan Müslümanlar için önemli bir problem haline gelmiştir. Ayrıca hayvan kesimi ve temizlenmesi ile ilgili yeni teknik ve uygulamalar, bu konudaki sabit ölçü ve hükümlerin yenibaştan değerlendirilmesi sonucunu doğurmuştur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Gelire Endeksli Senet (GES): Devlete ait bir kurum ve kuruluşun gelirine ortak olunması için çıkarılan senetlerdir. Kiralama ve gelir ortaklığı veya bir diğer ifadeyle kâr zarar ortaklığı senetleri (Köprü- Baraj Gelirleri Senetleri, Oto-Yol Gelirleri Senetleri) gibi evraklar birer intifa senedidir. Zira halktan sağlanan ödünç para karşılığı 6 aylık veya bir yıllık bir gelir payı senet sahiplerine verilmektedir. Verilen bu gelir kesinlikle enflasyon oranının birkaç puan yukarısında olur. Adı her ne kadar kâr ve zarar ortaklığı ise de, uygulamada hep kâr kısmının çalıştığı görülür. Ayrıca bu senetlere devlet tahviline yakın bir kâr ödenme güvencesi verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Selem “peşin ödenen para karşılığında malın veresiye satışı” demektir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Bilal’in müezzin olarak tayin edilmesi, sesinin güzel olması ve ezanı güzel okumasıyla açıklanmıştır. Görüldüğü gibi, yalın ve güzel haliyle müziğin başladığı yer Allah’a en yakın olunan ibadetler ve ibadet yerleridir.

Yanıt Açıklaması: Gayrimüslimlere ait işlerde ölçü, o işin yapılmasının aslı itibariyle dinen haram ve hukuken yasak olmamasıdır. Dinen haram ve hukuken yasak olan bir işin işlenmesini konu alan iş sözleşmeleri caiz görülemez. Müslümanın gayrimüslimi çalıştırması konusunda görüş ayrılıkları vardır. Bazı bilginlere göre gayrimüslimi istihdam caiz değildir. Diğer bir görüşe göre çalıştırılacak müslümanın bulunmaması ve dolayısıyla zaruretin ortaya çıkması halinde gayrimüslim istihdam edilebilir. Aksi halde çalıştırılması uygun olmaz. U¨çüncü bir görüşe göre ise gayrimüslimin her durumda çalıştırılması mümkündür. Bir Müslümanın kendisiyle aynı ülkede bulunan bir gayrimüslimi kendisine vekil tayin etmesinin sakıncası yoktur. Veka^let ortaklıklarda mali konuları ilgilendirdiği için, kendisiyle borç ilişkisine girilen birisini vekil tayin etmede sakınca görülmemektedir. Müslümanla gayrimüslim arsında kira sözleşmesinin yapılmasında da ilke olarak bir sakınca yoktur. Sakınca, kiralanan ev, dükka^n ve arsa gibi yerlerin ne amaçla kullanılacağı konusunda ortaya çıkmaktadır. Buna göre doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kâr ve zarar ortaklığı belgelerinin, intifa senetlerinin ve gelire endeksli senetlerin zekatı bir yıl sonra hesaplanır

Yanıt Açıklaması: Devlete ait bir kurum ve kuruluşun gelirine ortak olunması için çıkarılan senetlere gelire endeksli senet denir.

Yanıt Açıklaması: İslam hukukunda gayrimüslimlerin çalışma hürriyetlerini kısıtlayıcı özel bir hüküm bulunmamaktadır. Onlar vatandaşlık hakkının sağladığı tüm imkânlardan yararlanma hakkına sahiptirler. Dolayısıyla genel ilke olarak istedikleri işlerde çalışabilir ve arzu ettikleri ticaret alanında faaliyet gösterebilirler. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Zekât; belirli bir mâlî güce sahip olan müslümanın mallarının belirli bir miktarını yılda bir defa olmak üzere belirli kimselere vermesidir.

Yanıt Açıklaması: Gayrimüslimlerin temel hak ve özgürlüklerini garanti eden ve insan hakları ihlallerine karşı hukuki koruma sağlayan düzenleme, zimmet sözleşmesidir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde yaygınlık kazanarak büyük bir sektör haline gelen oyunlardan biri de piyangodur. Piyango, genel olarak şöyle bir yapıya sahiptir: Piyangoyu oynatan kurum, katılımcılardan belli miktarlarda para toplar. Bunun bir kısmını katılımcılara dağıtacak ve paranın geri kalan kısmını kâr olarak alıkoyacaktır. Burada, katılanlar para yatırdıkları ve kazanacak olanın belirlenmesi çekilişe/şansa bağlı olduğu için kumar gerçekleşmektedir. Bugün piyango, toto ve loto gibi oyunlar dünyada çok yaygınlaşmıştır. Bu durum, daha çok düşük gelirli insanların, özenti duyup da bir türlü elde edemedikleri isteklerini gerçekleştirme umudu olarak karşımıza çıkar. Bu aynı zamanda, kapitalizmin, insanı sürekli tüketen bir badireye sokmasından da kaynaklanır. Günümüzde kumara alet edilen sporlardan biri de at yarışlarıdır. Katılanların para yatırdıkları ve kazanmanın koşuların sonuçlarını tahminine dayanan bu oyunun kumar olduğunda kuşku yoktur. Günümüzde futbol da kumara alet edilen oyunların başında gelmekte ve futbol vesile edilerek küresel çapta kumar oynanmaktadır. Maçların sonuçlarını tahmine dayanan ve katılan herkesin para yatırdığı bu tür oyunların tamamı kumardır.

Yanıt Açıklaması: Katılım Hesabı: Kâr ve zarara katılma şartıyla oluşturulan hesaplara katılım hesapları denir. Bankacılık Kanununun 3. maddesinde bu tür hesaplar tanımlanmıştır. Buna göre katılım hesabı açtıranların, ne kadar kâr payı alacağı önceden belirlenmez. Ayrıca katılım bankasının parayı işletme sonucu zarar etmesi durumunda müşterinin zarara katılması, yani yatırılan paranın kısmen ya da tamamen kaybedilmesi de mümkündür

Yanıt Açıklaması: İbn Ömer, İbn Abbas ve Ata b. Rebah gibi sahabeler Müslüman bir erkeğin ehli kitaptan bir kadınla evlenmesinin caiz olmadığını kabul etmişlerdir. Onlara göre  Maide Suresi 10. ayette evlenilmesinin yasak olduğu bildirilen “kafir” kavramına ehli kitap da dahildir. Müslüman erkeğin evlenmesine izin verilen ehli kitap kadınlar ise İslam’a girmiş olan Yahudi ve Hristiyan kadınlardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sermaye Ortaklığı (Müşâreke): İki ya da daha fazla kişinin belirli sermayeler koyarak birlikte iş yapmak ve oluşacak kâr ya da zararı paylaşmak üzere kurdukları ortaklıklara sermaye ortaklığı (müşâreke) denir.

Yanıt Açıklaması: Bir kısım sahabe ve genelde Hanbelî âlimleri kaparolu sözleşmenin caiz olduğu görüşündedirler.