Günümüz Fıkıh Problemleri

Yanıt Açıklaması: Senet kırdırmayı caiz görenler bankanın aldığı komisyonu hizmet ve masraf bedeli olarak görürler.

Yanıt Açıklaması: Para ve alacak senetleri: Para borcunu ve alacağını temsil eden tahviller, kâr ve zarar ortaklığı belgeleri, finansman bonoları ve gelir ortaklığı senetleri mahiyeti itibariyle böyledir.

Yanıt Açıklaması: Ortaklar arasında vekâlet veya hem vekâlet hem de kefalet ilişkileri meydana gelebilmektedir. Bir Müslümanın kendisiyle aynı ülkede bulunan bir gayrimüslimi kendisine vekil tayin etmesinin sakıncası yoktur. Vekâlet ortaklıklarda mali konuları ilgilendirdiği için, kendisiyle borç ilişkisine girilen birisini vekil tayin etmede sakınca görülmemektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bu görüş Hayrettin Karaman'a aittir

Yanıt Açıklaması: “Peştemallik” olarak da bilinen hava parası; bir ticarethanenin devri durumunda ticarethanenin yeri, müşterileri, şöhreti gibi nedenler göz önünde bulundurularak asıl değerinin yanında alınan, tabir caizse, manevi sermaye karşılığında ödenen paradır.

Yanıt Açıklaması: Sabit primli hususi sigortaların, diğer bir deyişle ticari sigortaların meşrû olup olmadığı hakkında İslam hukukçuları farklı görüşlere sahiptirler. Bu konuda temelde üç farklı yaklaşımın varlığı görülmektedir. Bunlardan biri, her türüyle bu sigortaların haram olduğu; diğeri, her türüyle bu sigortaların meşrû olduğu; üçüncü yaklaşım ise, ticari sigortaların bazı türlerinin meşrû, bazılarının ise haram olduğu şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Ötenazi sözlükte "iyi ölüm" demektir. Terim olarak da iyileşmesi imkansız bir hastalıktan dolayı dayanılmaz acılar çeken bir kimsenin yaşamına, kendi veya kanunî temsilcilerinin isteği üzerine, acı vermeyen bir yöntemle son 110 vermek demektir. Ötenazi uygulanışı bakımından iki temel kısma ayrılmaktadır: 1. Aktif ötenazi: İyileşmesi tıbben mümkün görülmeyen bir hastanın acı ve ıstırabını gidermek amacıyla, hayatına son verecek maddelerin, kendisinin veya kanuni temsilcisinin isteği üzerine bilerek kullanılmasına denir. Örneğin hastanın zehirli iğen ile öldürülmesi gibi. 2. Pasif ötenazi: Hastanın hayatının devamı için zorunlu olan tıbbî tedavinin durdurulması ve böylece ölüme terk edilmesidir.

Yanıt Açıklaması: Gelire endeksli senet: Kısaca (GOS) diye de bilinen bu senet belli bir kamu altyapı tesisinin belli bir süre içindeki gelirinin belli bir oranındaki bölümüne karşılık gösterilen, kamu ortaklığı idaresi tarafından çıkarılan menkul kıymettir. Buna intifa senedi de denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Dinî değer ve hükümler bu genel amacı gerçekleştirmedeki önem ve öncelik sırasına göre üç gruba ayrılmaktadır. Çatışma durumunda bu önceliklerin dikkate alınması gerekmektedir. Birinci sırada zarûrîyat adı verilen beş tümel değer vardır. Bunlar da dinin, canın, aklın, malın ve neslin korunmasıdır. Bu değerler hayatın olmazsa olmazları kabul edilir.

Yanıt Açıklaması: Borç Faizi: Buna ribe’n-nesîe denir. Faizin bu türü, alınacak belirli bir fazlalık karşılığında borç/kredi verme yoluyla oluşur. Bunda asıl olan vade karşılığında verilenden fazlasını almaktır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kurû’ kelimesi Hanefîlere göre üç adet dönemini ifade eder.

Yanıt Açıklaması: İslam hukuku açısından ittifak edilen miras engelleri; kölelik, miras bırakanı öldürme ve din ayrılığı olmak üzere üç kısımda değerlendirilmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Gelire endeksli senet: Kısaca (GOS) diye de bilinen bu senet belli bir kamu altyapı tesisinin belli bir süre içindeki gelirinin belli bir oranındaki bölümüne karşılık gösterilen, kamu ortaklığı idaresi tarafından çıkarılan menkul kıymettir. Buna intifa senedi de denmektedir.

Yanıt Açıklaması: İslam hukuku açısından ittifak edilen miras engelleri; kölelik, miras bırakanı öldürme ve din ayrılığı olmak üzere üç kısımda değerlendirilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İslam âlimleri arasında sosyal sigortaların ve karşılıklı/değişken primli sigortaların meşrû olduğu hususunda farklı bir görüş bulunmamakla birlikte, ticari sigortaların fıkhî hükmü ciddi şekilde tartışılmıştır. Sabit primli hususi sigortaların, diğer bir deyişle ticari sigortaların meşrû olup olmadığı hakkında İslam hukukçuları farklı görüşlere sahiptirler. Bu konuda temelde üç farklı yaklaşımın varlığı görülmektedir. Bunlardan biri, her türüyle bu sigortaların haram olduğu; diğeri, her türüyle bu sigortaların meşrû olduğu; üçüncü yaklaşım ise, ticari sigortaların bazı türlerinin meşrû, bazılarının ise haram olduğu şeklindedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Alimler, resim ve heykel yapımını tek kategoride değerlendirmemiş, resim ve heykelin yapılış amacı ve konusu açılarından ayırıma tabi tutmuşlardır: ? Cansız doğal nesnelerin; ağaçların, dağların, yıldızların ve diğer tabiat güzelliklerinin resminin yapılmasında beis yoktur. Ancak bunlar arasında insanların tapınmak amacıyla resmini yaptıkları olursa, bu caiz olmaz. ? İnsanların ürettikleri ya da inşa ettikleri şeylerin resimlerinin yapılmasında sakınca yoktur. Ev, ibadethane, araba ve gemi gibi şeylerin resimleri yapılabilir. ? Ebru, tezhip, çinicilik, halı dokumacılığı gibi soyut resimler ittifakla mubahtır. ? Canlı tasvirlerinin çocukların oyuncağı olmasında bir sakınca yoktur. ? Eğitim öğretim meseleleri, kimlik, pasaport, suçluların tespit ve takibi gibi gerekli görülen durumlarda resim ve fotoğrafta bir sakınca yoktur. Toplumsal ihtiyaca göre bu tür fotoğraflar gereklilik de olabilir. ? Canlıların resimlerinin yapılması konusunda iki farklı görüş vardır. Birincisi, Mâlikî mezhebinde esas olan görüştür. Buna göre, canlıların resimlerini yapmak da haram değildir. Ancak bu resimler putlar, tapınılan ve kutsanan şeylerin resimleri olursa haram olur. Örneğin İsa ve Meryem resimleri gibi. Bu tür şeylerin alım satımı da haramdır. İkinci görüş, Hanefiler, Şâfiîler ve Hanbelîlere aittir. Bunlara göre canlı resimlerini yapmak yasaktır. Bunda resim ile heykel arasında fark yoktur. Ayrıca, hayal edilen bir takım varlıkların resimleri ile ata kanat takmak gibi şekli değiştirilmiş canlı hayvan resimleri de böyledir. ? Resim, eğer saygı duyulmayan bir şekilde kullanılıyorsa alimlerin çoğunluğu buna cevaz vermiştir. Mesela yere serilmiş halı ve kilimlerdeki veya yatak örtülerindeki resimlerde sakınca görülmemektedir. ? Alimlere göre üç boyutlu olan tasvir haramdır. Ancak bütün organları tam değilse haramlık hükmü kalkar. Yani başı ve gövdesi gibi hayati organları olmayan heykelde bir sakınca yoktur. Ayrıca, dayanıksız malzemeden yapılan heykelde de bir sakınca görülmemiştir. ? İbadet etmek veya kutsamak için resim ve heykel yapmak ittifakla haramdır. Bunları üretmek ve ticaretini yapmak da böyledir. ? Resmin konusu, ahlak ve âdâba aykırı ise, örneğin müstehcenlik içeriyorsa caiz değildir. ? Resim bulunan yerde namaz kılmak mekruhtur. Resim namaz kılanın kıble tarafında ise Hanefî mezhebine göre bu daha sakıncalıdır. Cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Söz gelimi içki içmek, aklın normal işleyişine zarar verdiği için haram kılınmıştır. Böyle bir etkinin söz konusu olduğu her şey, ismi, hammaddesi, katı ya da sıvı oluşu ve daha başka özellikleri dikkate alınmaksızın, aynı hükme tabi olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Tahvil ve hazine bonoları birer faizli borç senedidir. Borç veren lehine borçtan fazla bir menfaat şartı içeren her borç fıkıh kaynaklarımızda faiz sayılarak yasaklanmıştır. Dolayısıyla çağdaş İslam âlimleri tahvil ve hazine bonosu almayı caiz görmemişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Kişinin kendi iradesiyle müslümanlıktan vazgeçtiğini söz veya yaşantı şeklinde ortaya koymasına irtidat , bu tür davranışı sergileyene de mürted denmektedir. Bu nedenle cevap “B” seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Zekat, belirli bir mâlî güce sahip olan müslümanın mallarının belirli bir miktarını yılda bir defa olmak üzere belirli kimselere vermesi demektir.