Türk İslam Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: Münâcât, kelime olarak “fısıldamak, kulağa söylemek, iki kişi arasında geçen gizli konuşma” anlamları taşımaktadır. Hemen her şairin divan ve mesnevisinde ya ilk ya da ikinci şiir olarak yerini alır. Halk ve Yeni Türk edebiyatı şairleri tarafından da hece ve serbest vezinle verilen yüzlerce güzel örnekleri de vardır.

Yanıt Açıklaması: Hilyetü’l-envâr Nafihi tarafından yazılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatında en eski Türkçe siyer Darir tarafından yazılan Tercüme-i Siyer-i Nebî’dir.

Yanıt Açıklaması: Kur’an geniş ve zengin muhtevasıyla İslâmî Türk Edebiyatının hemen bütün malzemesini teşkil etmiştir. Bunun boyutlarını anlamak için Kur’an’ın Türk kültüründe yer etmiş en kapsamlı tanımına kulak vermek açıklayıcı olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Mensur eserlerde müellifin âdet ve geleneğe göre, takip ettiği sıra: “Besmele, hamdele, salvele, ammâ ba‘dü” sözleridir.

Yanıt Açıklaması: Gazavâtnâmeler başlıca şu konularda yazılmıştır: 1. Padişahlardan birinin hayatını esas alarak onun zamanında meydana gelen olayları mensur ya da manzum olarak anlatan Selimnâme, Süleymannâme gibi eserler. 2. Vezirlerin veya ünlü komutanların gazalarını tasvir eden gazavâtnâmeler. Bu eserlerde çoğunlukla Barboros Hayrettin, Köprülü Fâzıl Ahmed, Özdemiroğlu Osman gibi bazı paşaların şahsiyetleri ele alınmıştır. 3. Bir seferi ya da bir kalenin fethedilmesini konu edinen gazavâtnâme, fetihnâme ve zafernâmelerdir.

Yanıt Açıklaması: Bir dinî edebiyat terimi olarak gazavâtnâme, düş- manlara karşı mukaddes değerler uğruna yapılan savaşların anlatıldığı eserlerdir. Manzum ya da mensur olarak yazılmışlardır. Tek bir savaş anlatılmışsa gazânâme, birden fazla savaş anlatılmışsa gazavâtname şeklinde isimlendirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ahmet Yesevi, Yunus Emre, Eşrefoğlu Rûmî ve Şeyh Galip Türk-İslâm tasavvuf şairleridir. Kadı Burhaneddin ise dünya zevklerini şiirlerinde anlatmıştır.

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatında Osmanlı coğrafyasını gezen ve gözlemlerini yazdığı Evliya Çelebi’nin bu eserinin ada Seyahatnamedir.

Yanıt Açıklaması: Kaside-i Taiyye Ömer b. Fariz tarafından yazılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Tevhid mutasavvıf şairler tarafından yazılır ve tasavvufi konular ele alınır.

Yanıt Açıklaması: (VIII.) asrın sonlarında derlemeler halinde ilk basit örneklerini veren, “kırk hadis”, “hadîs-i erbaîn”, “tercüme-i hadîs-i erbaîn”, “şerh-i hadîs-i erba- în”, “çihl hadis”, “hadîsü’l-erbaîn”, “erbaîn” gibi adlarla anılan kırk hadis tü- rü dinî, ahlaki, toplumsal ve edebî özellikleri ile hem Arap ve Fars hem de Türk edebiyatında önemli bir tür halini almıştır. Arapça’da “erbaûn hadîs”, Farsça’da ise “çihl hadis” denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Türk-İslâm edebiyatı metinlerinde karşılaşılan başlıca edebî sanatlar; İnşâ, Secî, Itnâb, İktibas, İstişhad, Teşbih, İstiâre, Mecaz, İrsâl-i Mesel, Tazmin, Tecâhül-i ârifâne, Teşhis ve İntak, Hüsn-i ta’lil, Tenâsüb, Leff ü neşr, Telmih, Ebced, Tarih Düşürmedir.

Yanıt Açıklaması: Adet ve geleneğe göre manzum eserlerde müellifin takip etmesi gereken sıra “Besmele, Tevhîd-Münâcât, Na‘t, Sebeb-i Te’lîf-i Kitâb” şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Tezkire, bazı meslek sahipleri için yazılan biyografik eserlere verilen isimdir. Veliler tezkiresi anlamına gelen Tezkiretü’l-evliya da İslâm velilerinin hayat hikâyelerinin yazıldığı eserlerdir. Tasavvufun yayılmasıyla birlikte isimleri öne çıkan tasavvuf büyüklerinin tanıtılması amacıyla telif edilmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Bol rızık isteğinde bulunan bir Müslümanın günde 308 defa erRezzâk ismini, çocuğu olmayan birinin de yedi gün oruç tutup iftar vaktinde yirmi bir kez el-Musavvir ismini okuması tavsiye edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hz.Peygamberi öven, üstünlüklerini anlatan türlere Na’t denir.

Yanıt Açıklaması: Kısas-I Enbiya Hz. Adem’den Hz. Muhammed’e kadar gelip geçen peygamberlerin hayat hikâyelerinin anlatıldığı eserlerdir.

Yanıt Açıklaması: 21.yüzyılın ilk yarısında klasik edebiyatımız, hayattan kopuk, yüksek zümrenin uğraştığı bir edebiyat olarak görülmüş, kullandığı remiz ve mazmunlar yönüyle, daha sonraları “Divan Edebiyatı Uzmanı” ünvanıyla karşımıza çıkan isimlerce bile küçük görülen ve hafife alınan bir edebiyat olarak gösterilme gayreti içerisine girilmiştir.