Türk İslam Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: Türk-İslâm edebiyatında dinî türlere baktığımızda en çok türün Hz. Peygamber ile ilgili olarak geliştiği görülür. Allah ile ilgili daha az tür gelişmiştir. Hz. Peygamber’in bir beşer olması sebebiyle kendisini hiç görmeyenler tarafından dahi kolayca anlatılabilmesine karşılık Allah’ın yüceliği ve varlığının insan idrakini aşması, ne kadar çaba gösterilirse gösterilsin O’nun hakkıyla anlatılmasını imkânsız kılmıştır. Dolayısıyla bu alanda gelişen edebî türler, O’nun vahdâniyeti, esma ve sıfatları ile O’na karşı sığınmayı, af dilemeyi içeren edebî ürünlerle sınırlı kalmıştır.

Yanıt Açıklaması: Mensur eserlerde müellifin âdet ve geleneğe göre, takip ettiği sıra: “Besmele, hamdele, salvele, ammâ ba‘dü” sözleridir

Yanıt Açıklaması: Arap edebiyatında yazılan ilk kısas-ı enbiyâlar Kitâbu Kı- sası’l-enbiyâ, Kısasu’l-enbiyâ’dır.

Yanıt Açıklaması: Anlamı“fısıldamak, kulağa söylemek, iki kişi arasında geçen gizli konuşma” olan kelime münacattır.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber’in fizikî özellikleriyle ruhî portresinin tasvir edildiği edebiyat türü hilyedir.

Yanıt Açıklaması: Belirtilen seçeneklerden hepsi wdebiyatımızdaki dinî-edebî nazım türlerindendir.

Yanıt Açıklaması: XVIII. yüzyılda divan edebiyatı en büyük üstadlarını vermişti. Şeyh Gâlib, İran’ın neo-klâsik şiirini Türkçe’de örneği görülmemiş bir tarzda kullanmış ve başarıya da ulaşmıştır. Kasîde, gazel, mesnevî nazım şekilleri bütünüyle işlenmişti. Nedîm ise, daha önce en ince hayalleri örmüş, en şuh şarkıları söylemişti.

Yanıt Açıklaması: Eski Türk edebiyatında güzel söz söyleme sanatının adı belâgattır Bize bu kavram Arap edebiyatından gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Dini tür ve konuları üç başlık halinde tasnif etmek mümkündür. Birincisi, Mersiye, Maktel, Ramazâniye gibi ortak bir ad altında anılan türler; ikincisi, Kısas-ı enbiyâ, Tezkiretü’l-evliyâ ve Menâkıbnâme gibi biyografik bilgi ihtiva eden yaşam öyküleri etrafında gelişen türler ile Kur’ân-ı Kerîm’in tercüme ve tefsiri, itikat, ibadet, ahlâk vb. konularında yazılan eserler; üçüncüsü de destânî anlatım tarzının benimsendiği dinî konulu eserlerdir.

Yanıt Açıklaması: Akaid alanda yazılan eserlerin en meşhuru Mehmed İlmî Efendi’nin Manzum Akâid’dir.

Yanıt Açıklaması: Dini destani eserlerin en eskisi Hâricîlerin ünlü kahramanı Hamza’nın adı etrafında gelişen Hamzanâmeler ile Horasanlı Ebû Müslim’in destanî hayatını anlatan Ebu Müslim Kitabı’dır.

Yanıt Açıklaması: Bilindiği gibi hadis veya sünnet esas itibariyle Kuran’ın ana hatlarıyla, özet olarak verdiği pek çok bilgilerin (mücmel) doğru ve geniş bir biçimde açıklanarak anlaşılması (tafsil) yanında, ilâhi bir hikmet sebebiyle âyetlerde açık seçik bir şekilde ifade edilmemiş (müphem) manaların murâd-ı İlahî’ye en uygun biçimde izah edilmesini (temyiz) sağlayan bir göreve sahiptir. Bu sebeple hadis veya sünnet dini noktadan birbirini tamamlayan iki esas kaynak olduğu gibi, kültür, edebiyat ve sanat bakımından da birbirini destekleyen ve besleyen iki ana kaynaktır.

Yanıt Açıklaması: Divan edebiyatı ve şiiri için XVI. yüzyıl bir ihtişam dönemi, bir altın çağı mesâbesindedir. Bu yüzyıl, aynı zamanda Divan şairlerinin istiklâllerine kavuştuklar bir yüzyıldır.

Yanıt Açıklaması: Allah’ın birliği ve yüceliği konusunda yazılan manzûm ve mensûr eserlere tevhîd denir. Kök itibâriyle vahdet kelimesinden gelen ve tef‘il kalıbıyla ifâde edilen Tevhîd, kelime olarak birlemek anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Konuyla ilgili kaynakların bildirdiğine göre Peygamber Efendimiz bu gece beş vasıta kullanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Cahit Zarifoğlu’nun “Sultan” isimli şiiri de son dönemlerde yazılan en güzel münâcâtlardan biridir.

Yanıt Açıklaması: Bu tip eserlere Mersiye ya da Maktel adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Ayin, Nefes, Tapuğ, Durak tasavvufi edebi tür olarak ilahi içinde yer alır. Semaı tasavvufi edebi bir tür değildir.

Yanıt Açıklaması: Meani konularının başlıcaları şunlardır: İsnad, inşa, dilek (temenni), emir, nehiy, ünlem (nida), yüklem (müsned), özne (fail, naib-i fail), cümle ve unsurları, kısaltma veya daraltma (kasr), bağlama (vasıl), ayırma (fasl), ölçülü söz söyleme (müsavat), sözü bir maksatla kısa söyleme (icaz), maksadı gereğinden fazla sözle ve uzun ifade etme (itnab).

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatında diğer türlere göre örnekleri en bol ve yaygın olan edebiyat türü na’t’tır.