İslam Kurumları ve Medeniyeti

Yanıt Açıklaması: Abbasiler devrinde, doğrudan halifeye arzedilmek suretiyle merkezî idareye akseden şikâyet ve ihtilaflar için bir “Divanü’l-Mezâlim” vardı.

Yanıt Açıklaması: Hicretin ilk asrı ile Emeviler döneminde vakıflar, vâkıf tarafından tayin edilen mütevellilerce yönetilirdi. Nazır, mütevellinin kontrolcüsü olarak, kendilerine bağlı vakıf işlerinin doğru bir şekilde devam edip tamamlanmasını denetlerdi. Bunların genel kontrolü ise emiru’l-mü’minîn olan halifeye aitti.

Yanıt Açıklaması: Sevgi, saygı ve bağlılık üzerine kurulu aile müessesesinin nikâh, mehir, miras ve nafaka gibi hukukî bağları bulunduğunu görmek, bu müessesenin sağlam temellere oturduğunu anlamamıza kâfidir.

Yanıt Açıklaması: Bilindiği gibi zeka^t mali^ bir ibadettir. İsla^m yapısının beş temelinden biridir. Zeka^t; akıllı, buluğa varmış ve hür olup nisab mikdarından fazla mala sahip olan her Müslümana farzdır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Hendesehane Mektebi (Humbarahane): Islahat döneminin açılan ilk askerî mektebidir. Ahmed Paşa, 1734’te Üsküdar’da açılan bu mektebin kurucusu ve ilk öğretmenidir. Humbarahane de denilen bu mektepte ordunun ihtiyacını karşılamak amacıyla çağa uygun teknik ve uzmanlık eğitimi yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Bu dönemde büyük bir tercüme faaliyetine girişilmiştir. Tercüme faaliyetinin ilk safhası olan ve Me’mun’un halifeliğine kadar olan dönemde (750-813), oldukça önemli sayıda eserin çoğunluğu yeni Müslüman olmuş mütercimler tarafından Arapçaya tercüme edildiğini göstermektedir. Me’mun ve onu takip eden halifeler döneminde ise tercüme faaliyetleri Bağdat’taki Beytü’l-Hikme’de devam etmiştir. Beytü’l-Hikme’nin daha önceki halifeler tarafından kurulduğu kabul edilirse de Halife Me’mun (813-833) tarafından 830 yılında geliştirilip teşkilâtının tamamlandığı yeni araştırmalarla ortaya konmuş bulunmaktadır. Burası bir fen ilimleri üniversitesi, bir rasathane ve bir kütüphaneden meydana gelmekteydi. Burada, maaşları devlet tarafından ödenen mütercimler kurulu vardı. Çeşitli ilim sahalarındaki eski Yunan, Mısır ve Hint bilim ve kültürüne ait eserler Arapça’ya çevriliyordu. İslâm coğrafyasındaki ilmî faaliyetler, bu müessesedeki çalışmalarla gelişerek çok canlı bir hal almıştır.

Yanıt Açıklaması: Emeviler dönemi divan çeşitleri bakımından zenginlik gösterir. İktisadî alanda dört divanın kurulduğu görülmektedir. Bunlar: 1-Ganimet ve ordu saymanlığı ile ilgili olan divan, 2-Vergiler divanı, 3-Cibayet (harac vergileri) divanı 4-Devletin gelir ve giderini kontrol eden divan.

Yanıt Açıklaması: “Ribat” kervansaray ve han anlamında kullanılan bir tabirdir.

Yanıt Açıklaması: XI. yüzyılda kaleme alınmış olan ve günümüzde İslâmî Türk edebiyatı mahsullerinin bilinen ilk Türkçe örneği olarak kabul edilen Kutadgu Bilig’in yazarı Yusuf Has Hacib’dir.

Yanıt Açıklaması: Abbasiler döneminde savaş sırasında orduda beşli düzen esas alınırdı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı hukuk sisteminde diğer önemli bir konu da mahkeme esnasında kadıların yanında bir jürinin bulunmasıdır. Mutlaka açık duruşma biçiminde gerçekleşen mahkemelerde kadıların yanında, davanın kurallara uygun görüldüğünü tespit eden Şuhûdu’l-hâl (Udulu’l-müslimîn) denilen bir bilirkişi heyeti vardır. Günümüzde bazı ülkelerde uygulanan bu sistem, Osmanlılar döneminde başarılı bir şekilde uygulanıyordu.

Yanıt Açıklaması: Emeviler dönemi divan çeşitleri bakımından zenginlik gösterir. İslâm coğrafyasının batı ucunda bulunan Mağrib (Fas) ile Endülüs’te de divanlar kurulmaya başlandı. İktisadî alanda dört divanın kurulduğu görülmektedir. Bunlar: 1-Ganimet ve ordu saymanlığı ile ilgili olan divan, 2-Vergiler divanı, 3-Cibayet (harac vergileri) divanı 4-Devletin gelir ve giderini kontrol eden divan

Yanıt Açıklaması: Dâru’l-Muallimîn: Rüşdiye, İdadi ve Sultanilere öğretmen yetiştirmek üzere l6 Mart l848’de açılmış bir yüksek okuldur. Medreselerden alınan talebelere burada Türkçe, Arapça, Farsça dilleri ile hesap ve coğrafya dersleri verilerek bunlarla kısa zamanda öğretmen ihtiyacı karşılanmak istenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Enderun: Orduya kurmay yetiştirmek üzere açılmış bir yükseköğretim kurumudur. Burada eğitim ve öğretim, Büyük ve Küçük Oda, Doğancı Koğuşu, Seferli Koğuşu, Kiler Koğuşu, Hazine Odası ve Has Oda denilen bölümlerde yapılırdı.

Yanıt Açıklaması: Hendese-i Mülkiye Mektebi: Daha önce açılan iki mühendishane mektebinin ihtiyaçları karşılayamaması üzerine 1883’te açılmıştır. İlk defa şube halinde Mühendishane-i Berrî-i Hümayun yanında açılan bu mektebin ismi 1909’da Hendese-i Mülkiye Mektebi oldu.

Yanıt Açıklaması: Mezalim mahkemesi günümüz hukuk anlayışına gore Temyiz mahkemelerine karşılık gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlılarda kazaskerliğin ortaya çıkışı ise I. Murad zamanındadır. İlk Kazasker Çandarlı Kara Halil’dir. Kazaskerlik makamı başlangıçta askerî sınıfa ait dava ve şer’î işlerin görülmesi ihtiyacından doğmuştur.

Yanıt Açıklaması: İslâm medeniyeti, İslâm dinini kabul eden milletlerin elbirliği ile meydana getirdikleri ortak bir medeniyetin adıdır. Hz. Peygamberle başlayan bu medeniyetin kuruluş ve gelişmesinde Araplar, İranlılar ve Türklerin büyük payları olduğu bir gerçektir.

Yanıt Açıklaması: Bir ülkeye yerleşmiş insan topluluğunun düzenini kuran ve temsil eden siyasî iktidarın, kişiliğe ve egemenliğe sahip bir kuruluş biçimindeki görünüşü devlet olarak tanımlanır. Toplumun ihtiyaçlarını karşılamak ve toplum için faydalı olan şeylerin yapılması onun varlık sebebidir. Devletin en temel görevi budur.