İslam Kurumları ve Medeniyeti

Yanıt Açıklaması: Asker kadısı veya ordu kadısı anlamındaki kazaskerlik görevi Abbasiler döneminde ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Divânu’n-Nafakât: Hazine masraflarının hesabını tutmakla görevli idi.

Yanıt Açıklaması: “İhtisâb Nezâreti” adıyla yeniden kurulan müessese Sadrazamlığa bağlanmıştı. Üzerinden çeyrek asır geçmeden 16 Ağustos 1854 tarihindeki resmî bir tebliğ ile İstanbul’da Şehremaneti kurularak İhtisâb Nezareti’ne son verildi.

Yanıt Açıklaması: 14 Aralık 1479 tarihli Edirne şehrine ihtisâb ağası tayini ile ilgili bir hükümden anlaşıldığına göre muhtesibin vazifelerini üç grupta toplamak mümkündür: 1-Ekonomik ve sosyal hayatla ilgili olanlar, 2-Dinî hayatla ilgili olanlar, 3-Adlî hayatla ilgili olanlar.

Yanıt Açıklaması: “Hukuku’l-ibâd” da denilen insan hakkı, özel olarak kişilerin haklarını korumayı hedef alan haklar olup daha çok “kul hakları” kavramıyla ele alınır.

Yanıt Açıklaması: Medreseleri bitirenlere Müderrislik, kadılık, ve müftülük görevleri verildi.

Yanıt Açıklaması: Emeviler, Hz. Ömer devrindeki askerî sistemde bir değişiklik yapmadı. Düzenli, dâimî ve paralı askerlik sistemini devam ettirdi. Orduyu, II. Mervan’a kadar hamîs adı verilen beş bölüm halinde düzenledi: Buna göre ordu, ortada başkumandanın emrinde savaşan merkez birlikleri (kalbü’l-ceyş), sağ kanat (meymene), sol kanat (meysere), süvarilerden oluşan öncü birlikler (talîa veya mukaddeme) ve artçı birliklerden (sâkatü’l-ceyş) meydana geliyordu.

Yanıt Açıklaması: Boyunduruktan, esirlikten yani kölelikten kurtarılacak kimseler Kur’ân’daki “er-Rikâb” kavramını İslâm hukukçuları ve müfessirleri bu manada anlamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı döneminde, en az altmışlı dereceden bir medrese mezununun önündeki istihdam seçenekleri; Müderrislik, Kadılık ve Müftülüktür.

Yanıt Açıklaması: Gelişme teorisini benimseyenler insan ruhunun birlik ve aynılığını kabul ederlerken, yayılma teorisini benimseyenlere göre insan, yeni bir şey keşif ve icad etmekten çok taklit etmeye eğilimlidir.

Yanıt Açıklaması: Ziya Gökalp’in kültür tarifi ise şöyledir: Kültür, bir milletin dinî, ahlâkî, hukukî, aklî, bediî, lisanî, iktisadî, fennî hayatlarının aklî bir bütünüdür. (Gökalp, 1970, 30).

Yanıt Açıklaması: Dâru’l-Mesnevî: Mevlânâ Celâleddîn Rûmî’nin Mesnevî’sini tahsil etmek amacıyla İstanbul’da Çarşamba’da Murat Molla Dergâhı’nda açılmıştır. XX. yüzyılın başlarında ortaya çıkmış İstanbul merkezli kurumlardan biridir.

Yanıt Açıklaması: Özellikle Müslüman Türklerin iktisadî ve ictimaî hayatlarında önemli bir rol oynayan ahilik, asırlarca esnaf teşkilâtlarının maddî ve manevî bir ruhla donatılmasına yardımcı olmuştur. Esnaf ve sanatkârın kaliteli mal üretmesine, tüketiciye daha rahat ve ucuz ulaştırılmasına hizmet eden bir teşkilât olduğu için iktisadî kurumlarımızdan biri olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: İslâm devlet teşkilâtı içinde idarî ve siyasî kurumların en önemlilerinden bir diğeri de divan teşkilâtıdır. Bütün İslâm devletlerinde çok önemli yeri olan divan teşkilâtını kurumsal anlamda ilk olarak Hz. Ömer kurmuştur. Günümüzde üye nitelikleriyle Milli Güvenlik kurullarını; görev, yetki ve sorumlulukları bakımından da hükümeti karşılayabilen divanlar, İslâm devletleri tarihi boyunca hilâfet ve vezirliği güçlü kılan ve onları tamamlayan bir kurumdur.

Yanıt Açıklaması: Sorun kökünde verilen “Medrese” soru kökünün doğru cevabını oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İslâm hukukuna göre cizye, İslâm devletinin Müslüman olmayan vatandaşından askerlik hizmeti karşılığında alınan bir vergidir.

Yanıt Açıklaması: Bu hazine orduyu ve askerlerin ihtiyaçlarını yönetmekle yükümlüydü.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı döneminin XV. ve XVI. asırlarında müspet ve dinî ilimlerin her alanı ile meşgul olan bilginlerin meydana getirdikleri eserler sebebiyle bu asırlara “Türk Asırları” denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bir arazinin öşrî veya haracî olmasında rol oynayan en büyük etken, İmam Ebu Yusuf’un (731-798) da belirttiği gibi arazi sahibinin dini olmaktadır. Yani arazi, sahibine göre isim almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Manevî kültür unsurları arasında din, dil, ahlâk, hukuk, estetik, eğitim, örf, âdet ve sosyal kurumlar yer alır.