İslam Hukukuna Giriş

Yanıt Açıklaması: Sürekli evlenme engelleri, taraflar arasında evliliği ebedî olarak engelleyen durumlardır. İslam hukuku açısından sürekli evlenme engelleri, kan bağı, sıhriyet (evlilik) bağı ve süt emme sebebiyle olmak üzere üç türe ayrılır. Geçici evlenme engelleri, ortadan kalkması her zaman mümkün olan evlenme engelleridir. Başlıca geçici evlenme engelleri; Din farkı, İki akraba ile birden evlenme, Beşinci kadın, Başkasının eşi olma, Üç kere boşamadır.

Yanıt Açıklaması: Evlenme akdinin taşımaları gereken birtakım şartları vardır. Bu şartlardan bir kısmı, bulunması gerekli (müspet) şartlar, bir kısmı da bulunmaması gereken (menfî) şartlardır. Diğer yandan akdin varlığına etkileri ve sonuçları bakımından bu şartların hepsi aynı düzeyde değildir. Hanefîler, bu şartları dört ayrı grupta ele alarak inceler. Bunlar in‘ikad, sıhhat, nefaz ve lüzum şartlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Kitâbu’l-eymân, yeminler bölümü olarak anılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İcabı yapanın icaptan dönmesiyle. İcaptan dönme, mûcibin icaptan döndüğünü söylemesiyle açık bir şekilde olabildiği gibi, akit meclisini terk etmesi ya da icabını değiştirmesiyle üstü kapalı olarak da olabilir. Mucibin vefatı, Mucibin ehliyetini yitirmesi, Akdin konusunun helaki, Akdin konusunun değişikliğe uğraması, İcabın yöneldiği kişinin icabı reddetmesi.

Yanıt Açıklaması: İddet talak, fesih ve ölüm gibi bir sebeple evliliği sona eren kadının, başkası ile evlenebilecek hale gelmesi için beklemesi gereken süredir. İddet, kadının hamile olup olmadığının tespiti, vefat eden kocanın hatırasına saygı gösterilmesi, ric‘î talakta kocaya eşine geri dönme fırsatının tanınması gibi maksatlara yönelik olarak emredilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Müstakil mülkiyet, belirli ve bütün halinde bir eşya üzerinde tek bir şahsa ait olan mülkiyettir. Birlikte mülkiyet ise bir eşyanın, bütününden ayrılıp müstakil hale getirilmemiş bir hissesine malik olmaktır. Mesela bir tarlaya üçte bir, üçte iki gibi oranlarla malik olan kişilerin mülkiyeti böyledir. Mülkiyetin diğer bir ayırımı yukarıda temas edilmiş olan ferdi (özel) mülkiyet ile kolektif mülkiyet (toplum mülkiyeti) ayırımıdır. Özel mülkiyette hak sahibi tek bir kişi ya da sayıları belirli birkaç ortaktır. Kolektif mülkiyet kavramı ise tüm toplumun eşit seviyede hak ya da özgürlük sahibi olduğu malları ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Nafaka, başkasının yaşamasını sağlamak için kişinin yüklendiği masraflar anlamına gelir. Nafaka ile yükümlü olan kocadır. Kadın zengin bile olsa nafaka yine kocaya aittir. Mehir belirlenmeksizin ya da mehir olmamak şartıyla evlenen kadına mufavvıda denilir. Fesih, akit sırasında veya sonradan meydana gelen bir eksiklik veya bozukluk sebebiyle evliliğin sona erdirilmesidir. Kefa^et, evlenecek taraflar arasında dini^, iktisadi^ ve sosyal konum bakımından bir denkliğin varolması demektir.

Yanıt Açıklaması: Mehir vermemek için berdel usulü yapılan evliliğe  nikah-ı şiğa^rı denir. Belli bir süre için yapılan geçici (muvakkat) evlilik denir. Unsurları ve in‘ikad şartları tamam olmakla birlikte sıhhat şartlarından biri eksik olan evliliğe, fa^sit evlilik denir.Unsurları ile birlikte in‘ikad ve sıhhat şartlarını taşıyan evlenme akdi sahih evlenme akdidir.

Yanıt Açıklaması: Hanefîlerin eşya ile ilgili terimleri üç aşamalıdır. Birinci aşama mal olmayan şeylerdir. Kan, leş, tek bir pirinç tanesi gibi. İkinci aşama mal olup, mütekavvim olmayan nesneler, başka bir deyişle mütekavvim olmayan mallardır. Bunlar sadece üç tanedir: Hamr (şarap), domuz ve şer’î yollarla kesilmeden (boğularak vb.) ölen hayvanlar. Bu üç nesne de ehl-i kitap açısından teknik anlamda maldır. Üçüncü aşama mütekavvim mallar olup, bu üç şeyin dışında olup, iktisadi değeri olan ve Müslümanlara mubah kılınmış nesnelerdir.

Yanıt Açıklaması: Satım ve kira gibi mal ve menfaatin el değiştirmesini, bir aynî hakkın karşı tarafa devredilmesi sonucunu doğuran akitlere temlik akitleri denir. Teminat akitleri, bir borcu teminat altına almaya yarayan akitlerdir. Koruma (hıfz) amaçlı akitler, bir malın koruma altına alınmasına yönelik olan akitlerdir. Temsil akdi, vekalette olduğu gibi bir hukuki tasarrufta ya da mahkemede bir kimseyi temsil etme amacıyla yapılan akitlerdir. Ortaklık akdi, ortaklık amacıyla yapılan akitlerdir.

Yanıt Açıklaması: Şafii mezhebinin en meşhur eserlerinden bazıları şunlardır: İmam Şafiî’nin el-Ümm adlı hacimli eseri, mezhebin kurumsal olarak teşekkülünü simgeleyen Şirâzî’nin metin kitâbı el-Mühezzeb’i, Nevevî’nin el-Minhâc adlı muhtasar metni ve bu metin üzerin yapılmış pek çok şerhten biri olan Hatib Şirbinî’nin Muğni’l-muhtâc’ıdır.

Yanıt Açıklaması: Hukukun temel konusu haklardır. Diğer şıklardaki kavramlar hukukun ne ile ilgili olduğu sorusu söz konusu olduğunda hak kavramına göre ikincildir.

Yanıt Açıklaması: Dârulislam, müslümanların egemenliği altında bulunan ve İslam hukuku kurallarının uygulandığı ülke demektir.

Yanıt Açıklaması: Birçok özelliği açısından diğer akitlerden ayrılmakla birlikte sonuçta evlilik akdi de bir akittir. Bundan hareketle klasik dönem fakihleri evliliği, “tarafların birbirinden cinsel yönden yararlanmasını mümkün kılan bir akittir” şeklinde tanımlar. Fakihlerin yaptığı evlilik tanımı, evliliği sadece cinsel faydalanmaya indirgiyor gibi görünse de bu, diğer hususların görmezlikten gelindiği anlamına gelmez. Bu, daha ziyade tanım tekniği açısından, nikahın mevzuu (gayesi) gözetilerek yapılmış bir tanımdır. Çünkü akitleri birbirinden ayıran temel özellikleri, mevzuları olup bu da akdin ne için yapıldığıdır.

Yanıt Açıklaması: Kamu hukuku şu dallara ayrılır: 1. Anayasa hukuku, 2. İdare Hukuku, 3. Ceza Hukuku ve Ceza Yargılama Hukuku, 4. Mâlî Hukuk, 5. Devletler Umumi Hukuku, 6. İş Hukuku. Ticaret Hukuku ise Özel Hukuk içerisindedir.

Yanıt Açıklaması: Mülkiyet, sahibine eşya üzerinde en geniş ve tam yetkiler veren aynî haktır. Mülkiyet hakkı hukukta rastlayabileceğimiz en geniş kapsamlı yetkidir. Ayrıca insanın eşya ve tabiat üzerinde ferdi hakimiyet kurmasıyla ilgilidir. İnsanın ihtiyaç duyduğu mallara kimin ne şekilde sahip olacağı, özellikle üretim araçlarının özel mülkiyete mi yoksa toplum mülkiyetine mi konu olacağı değişik felsefi görüşler tarafından tartışılmaktadır. Mülkiyetin eşya hukuku bağlamında alacağı şekil de hukuk alanının dışına taşan bu genel mülahazaların ve bakış açılarının tesirinde gelişmiştir. İslam hukuku açısından da mülkiyet, İslam kültürünün genel anlayışları doğrultusunda şekil almış bir hukuki kurumdur.

Yanıt Açıklaması: Bir nesnenin mütekavvim mal olup olmasının en temel üç sonucu vardır: 1. Aynî haklara konu olabilme, 2. Hukuki işlemlere konu olabilme, 3. Hukuki koruma altında olma. Yani bu malları tahrip edenin tazmin yükümlülüğü olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Fıkhiyyât tabiriyle beş vakit namazın, zekatın, haccın ve orucun farz olması; zinanın, öldürmenin, hırsızlığın ve içkinin haram olması gibi Allah’ın dininde kesin olarak bilinen şeyler kastedilmektedir. Bu tür konularda gerçek birdir ve bilinmektedir. Bu konularda aykırı düşünenler günahkâr olur.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdakilerden sadece fer kelimesi hükmü naslarda açıkça bulunmayan bir meseleyi ifade eder.