İslam Hukukuna Giriş

Yanıt Açıklaması: İslam hukuk alanına giren literatür türleri pek çok açıdan ele alnabilir. Bunlardan bazıları Fetva kitapları türü, ahkam-ı sultaniye türü ve harâc-Emval türüdür.

Yanıt Açıklaması: S¸âfiîler köpeği pis kabul ettiklerinden onu mal olarak görmezler.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal düzen kuralları çeşitli ölçütler dikkate alınarak din, ahla^k, hukuk, örf-a^det ve görgü kuralları biçiminde beş kısma tasnif edilerek incelenmektedir. Sözü edilen kural gruplarının her biri, toplumsal düzenin gerçekleşmesinde işlevseldir. Bununla birlikte hukuk, özellikle günümüz toplumları bakımından toplumsal düzenin sağlanmasında en çok işlevsel olan kural grubunu temsil etmektedir. Hukuk kurallarının din, ahla^k, örf-a^det ve görgü kurallarına göre daha fazla işlevsel olmaları, devlet gücü ile desteklenmiş olmalarından kaynaklanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: C¸oğu S¸a^fii^ ve Hanbeli usulcünün katıldığı anlayışa göre mukayyed, müntesib müctehit kapsamında yer alan müctehitler ise şu şekilde sıralanır: Hüküm ve delilde mezhep imamını taklid etmeyip sadece ictihad ve fetva^ hususunda onun metodunu izleyen ve onun mezhebine davet eden mutlak müntesip müctehid. İmamının usulünü ve kurallarını aşmaksızın müstakil olarak delili takrir edebilen, tahri^c ve istinbata muktedir olan asha^bü’l-vücu^h müctehid. Vücu^h sahiplerinin seviyesine ulaşamamış, bununla birlikte faki^hü’n-nefs olan, imamın mezhebine va^kıf, delilleri tanıyan, delilleri ortaya koyup destekleyebilen müctehid. Mezhebi öğrenip nakletmek ve anlamakla meşgul olan kişi. Hanefi^ler tarafından yapılan ilk ve bilinen tek derecelendirme mutlak müctehid, mezhepte müctehid, mesa^ilde müctehid, asha^bü’ t-tahri^c, asha^bü’ t-terci^h, asha^bü’ t-temyi^z ve mukallid şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Yaşayan Sünni hukuk ekolleri “dört mezhep” adıyla da anılan Hanefi, S¸a^fii^, Maliki ve Hanbeli ekolleridir. Bunların yanında günümüze kadar varlığını sürdüremeyen Sünni hukuk ekolleri bulunmaktadır. Başlıcalarını Evza^i^, Sevri^, Leys, Taberi^ ve Zahiri^ ekolleri oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sıhriyet sebebiyle haram olanlar, evlilik sebebiyle haram olanlar olup bunlar dört gruptur: 1) Usûlün eşleri: Bundan maksat, erkeğin annesinin dışında babasının diğer eşleridir. 2) Fürû‘un eşleri: Aşağı doğru oğlunun, torununun eşleri. 3) Hanımının usûlü: Kayınvalide ve kayınvalidesinin her iki taraftan usûlü. 4) Hanımının fürû‘u: Üvey kızları ve bunların kızlarıdır. Torunları kan bağı sebebiyle evlenilmesi haram olanlardandır.

Yanıt Açıklaması: Kava^id türü altında aslında birbirinden bir dereceye kadar farklılaşan değişik alt türlerin olduğu söylenebilir. Bu türlerden bazıları şunlardır: el-Kavai^d, el-Furu^k, el-Eşbah ve’n-neza^ir, Tahricu’l-füru^ ale’l-usu^l  İlm-I hilaf ise Fıkıh mezhepleri arasındaki görüş farklılıklarını, bu farklılıkların dayanaklarını ele alan, bir mezhebin görüşünü savunup, karşı görüşü çürütmeye çalışan fıkıh edebiyatı türüdür.

Yanıt Açıklaması: Fıkıh kitaplarının ele aldığı konu ve bölümler genel bir sınıflama ile üç alana ayrılır. Bunlar: 1. İbâdât, 2. Muâmelât, 3. Ukûbât alanlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Velayet-i icbar, veliye velayeti altındaki kimseleri rızalarına bakmaksızın evlendirme yetkisi veren velayettir. Bu tür velayet altına eksik ehliyetliler ve ehliyetsizler girer. Velayet-i nedb ise veliye, velayeti altında bulunan kimseyi ancak onun rızasıyla evlendirme yetkisi veren velayettir. Bu velayet altına tam ehliyetli kızlar girer. Velayetin bu taksimi, Ebu^ Hani^fe ve Ebu^ Yu^suf’a göredir. Muhammed ise velayeti velayet-i istibda^d ve velayet-i şirket olmak üzere ikiye ayırır. Velayet-i istibda^d az önceki velayet-i icbardır. Velayet-i şirket ise veli ile bülu^ğa ermiş kız arasında ortak olan bir velayettir. Buna göre veli, rızasını almadan kızı evlendiremez, kız da velisinin rızasını almadan evlenemez.

Yanıt Açıklaması: Ehliyet şartına göre akdin taraflarının, eda^ ehliyetine sahip olması gerekir. Buna göre mümeyyiz olmayan küçüklerin ve akıl hastalarının yaptıkları evlilikler ba^tıldır.  Hanefi^lere göre kız olsun erkek olsun akıllı ve bülu^ğa ermiş herkes evlilik konusunda tam ehliyetli olup bizzat evlilik akdi yapabilir. İca^b ve kabu^lün uirbirine Uygun olması şartına göre akdin kurulabilmesi için i^ca^b ve kabu^lün her yönden birbirine uygun olması gerekir. Ta‘liki^ şart, akdi, bir durumun gerçekleşmesine bağlayan geciktirici şarttır. Bu şartı içeren irade beyanıyla akit kurulmuş olmaz. Süreklilik şartına göre evlilik akdinin, süre belli olsun veya olmasın, geçici bir süre için yapılmaması şarttır.