İslam Hukukuna Giriş

Yanıt Açıklaması: İslam hukuku terminolojisinde, Kitâb ve Sünnet’in her ikisini ifade etmek için nas terimi de kullanılmaktadır. Bu anlamda kullanılan nas teriminin yanında İslam Hukuku’nun kaynaklarını ifade etmek için kullanılan diğer temel terim ise ictihaddır.

Yanıt Açıklaması: Talak, dönülebilir olup olmamasına göre ric‘î ve bâin talak, sünnete uygun olup olmamasına göre de sünnî ve bid‘î talak kısımlarına ayrılır.

Yanıt Açıklaması: Bütün fıkıh kitapları iba^da^t ana bölümü altındaki konularla başlar ve genellikle ilk olarak temizlik bölümü (kita^bu’t-taha^re) incelenir. Bundan sonra dört temel ibadet olan namaz, zeka^t, oruc ve hac, her biri müstakil bir başlıkta (kita^bu’s-sala^t, kita^bu’z-zeka^t, kita^bu’s-savm, kita^bu’l-hacc) tüm detaylarıyla ele alınır. Bu dört temel ibadetin dışında kimi teknik anlamda bir ibadet olmadığı halde helal-haram bilgisi içeren ve kulun yaratanına karşı sorumluluklarını gösterdiği için ibada^t ana başlığı altında değerlendirilen bölümler de vardır. Diğer çeldiriciler mua^mela^t alanının temel başlıklarıdır.

Yanıt Açıklaması: Usûl-i fıkıh türünün ele aldığı dört temel konu olduğu söylenebilir. Bunlar, hüküm, hükümlerin delilleri, hüküm çıkarma yöntemleri ve hükmü çıkaran müçtehit ile ilgili bölümlerdir.

Yanıt Açıklaması: Terikatın modern hukuktaki karşılığı miras hukukudur.

Yanıt Açıklaması: Muâmelât kelimesi klasik bir tanıma göre “şahısların yaşamlarındaki normal ihtiyaçlarını gideren ve onlara fayda temin eden 157 ilişkileri düzenleyen hükümler” olarak tanımlanmıştır. (İbn Abidin, IV, 50) Başka bir ifadeyle tekrarlarsak, muâmelât, şahısların normal medeni ilişkilerini ve hukuki işlemlerini ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Çocuğun babası ile nesep bağının tespiti için üç yol vardır ve sonuçları açısından aralarında bir fark yoktur. Birincisi, sahih evlilikte nesebin sabit olmasıdır. İkincisi, fasit evlilikte ve evlilik şüphesi ile birleşmede nesebin sabit olmasıdır. Üçüncüsü, ikrar ile nesebin sabit olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Tâbi cezalar, aslî cezaya hükmedilmesiyle suçlunun doğrudan katlandığı ve ayrıca hükmedilmesine gerek olmaksızın kesinleşen cezalardır. Mûrisini öldüren kâtilin mirastan mahrum kalması ya da zina iftirasında bulunan kimsenin şahitlik ehliyetini kaybetmesi tâbi bir ceza olup, bunlara ayrıca hükmedilmesi gerekmez.

Yanıt Açıklaması: Alacak hakkı bir kimseye (alacaklıya) bir başkasından (borçludan) bir şeyi isteme yetkisi sağlayan haklara denir.

Yanıt Açıklaması: Sahâbî Sözü asli delillerden değil Mülhak deliller içerisinde yer alır.

Yanıt Açıklaması: Ehliyet, Süreklilik, Evlenme engelinin bulunması ve süreklilik in’kiad şatlarındandır. Şahitlerin bulunması ise sıhhat şartlarından biridir.

Yanıt Açıklaması: Zina suçunun sâbit olabilmesi için şahitlerin sayısının en az dört olması ve her birinin zina fiilini ayrıntılı biçimde görmüş olması gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Klasik fıkıh kitaplarının genellikle son kısımlarında yer alan bölümler uku^ba^t ana başlığına da^hildir. Bu alana giren başlıca bölümler şunlardır: Kita^bu’l-Cinaya^t (öldürme ya da yaralama/müessir fiiller bölümü). Kita^bu’l-hudu^d (had cezaları bölümü), zina suçu ve cezası (haddu’z-zina^), namusa iftira suçu ve cezası (haddu’l-kazf); hırsızlık suçu ve cezası bölümü (haddu’s-serika), dinden dönme suçu ve cezası (haddu’r-ridde) gibi alt bölümlerden oluşur. Kita^bu’l-mea^kil (a^kile sistemi bölümü). Diğer bölümler fıkıh kitaplarının ibadat başlığına dahildir.

Yanıt Açıklaması: Yaygın tanımlardan birine göre ictihad, “bir şer‘î hüküm hakkında bir kanaate (zan) ulaşabilmek için bütün gücün harcanması” demektir. Bu çabayı gösteren kimseye müctehid, hakkında ictihad edilen konuya da müctehedün fîh (ictihadi mesele) denilir.

Yanıt Açıklaması: Şia dışında Ehl-i sünnet ve’l-cemaat içinde sayılan grup rivayetlerin güvenirliği durumunda sahabiler arasında ayırım yapmamıştır. Şia’nın eğilimi ise eğilim yalnızca ehl-i beyt ve onların taraftarı olan sahabilerin rivayetlerini kabul etmektir.

Yanıt Açıklaması: Gerekli şartları kendinde toplayarak şer‘î hükümleri çıkarma melekesini elde eden kişiye müctehid denir. İctihad ehliyetinin, yani müçtehit olmanın en temel şartı şer‘î hükümlerin kaynaklarını çok iyi bilmektir.

Yanıt Açıklaması: İslam ceza hukukunun oluşumunda ve bilimsel bir faaliyet alanı olarak ortaya konulmasında da İslam hukukunun diğer alanlarında olduğu gibi, meseleci (kazuistik) yöntem takip edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kısâs, el kesme ve recm gibi cezalar aslî cezalardır. Diyet bedeli cezadır. Mûrisini öldüren kâtilin mirastan mahrum kalması tâbi bir cezadır.

Yanıt Açıklaması: Îlâ, bir kimsenin dört ay veya daha fazla hanımına yaklaşmayacağına Allah’ın adını anarak yemin etmesi veya yaklaşmamayı ağır bir ibadete bağlamasıdır. Cahiliye döneminde koca tarafından eşine zarar vermek amacıyla kullanılan bu âdeti Kur’an, düzelterek birtakım kayıt ve şartlara bağlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Cezaları düşürücü belli başlı sebepler mağdurun rızası, suçlunun ölümü, suçlunun tevbesi, sulh, af ve zamanaşımıdır.