İslam Hukukuna Giriş

Yanıt Açıklaması: Esatir, efsanelere dayanan masal, hikaye ve benzeri anlatılardır. Bu nedenle şer’i ilimler arasında yer almaz.

Yanıt Açıklaması: Amel, başka canlıların davranışları ile eşyanın hareketini içine almamakta, yalnızca beşerî davranış anlamına gelmektedir. Amel kavramı, kişilerin dış organları ile yaptıkları davranışların yanı sıra, etkileri dışa yansıyan içsel davranışlarını içermektedir.

Yanıt Açıklaması: Müktesep arızalar, gerçekleşmesinde kişinin rolü bulunan arızalardır. Haram yolla olan sarhoşluk, kişinin, bilerek haram olan maddeleri almasıyla olan sarhoşluktur ve mükteseb arızadır.

Yanıt Açıklaması: İhtilaf olgusunun farklı noktalardaki beliriş tarzlarını şöyle sıralamak mümkündür: Nasların metinlerinin farklı şekilde anlaşılması, hükümde görüş ayrılıklarına yol açmıştır. İslam hukukçularının sünnet konusundaki birikimlerinin farklı olması, ictihad konusunda farklılıklara neden olmuştur. İslam hukukçularının farklı hukuki nosyonlara sahip olmaları, kimi nassların illetleri ve kimi hükümlerin amaçları hakkında farklı sonuçlara varmalarına sebep oluyor, bu da ister istemez ictihad farklılığını gerektiriyordu. İslam hukukçularının bulundukları sosyal çevrelerin farklı olması ictihad farklılıklarını da beraberinde getirmiştir. İslam hukukçularının ihtilafları bağlamında anılması yerinde olan diğer bir faktör de siyasi yönelim farklılıklarının fıkhi eğilimler üzerindeki etkisidir.

Yanıt Açıklaması: Cevaplar içinde sadece Mübah kelimesi Hanefilere bir teklif hükmüdür. Diğer cevaplar Usulcülere göre teklif hükümleridir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber döneminde hükümlerin vaz edilişi sırasında gözetilen temel amaçlar içerisinde kolaylık ilkesi yer almaktadır. İlahi iradenin mükelleflerin zorluk ve sıkıntı içerisinde kalmasını değil, bilakis kolaylaştırmayı hedeflediği bizzat Kur’ân’da açıklanmıştır (Bakara, 2/185; Nisa, 4/28; Maide, 5/6).

Yanıt Açıklaması: Sahabe döneminde ictihad faaliyetlerinin taşıdığı bazı özellikleri şu şekilde sıralamak mümkündür: İctihad geniş bir şekilde uygulanmış ve teşvik edilmiştir. Sahabe İctihad sonucu ulaşılan hükümler, nassların açık hükümleriyle bağlayıcılık açısından aynı derecede tutulmamıştır. Bu dönemde, belli illet ve hikmetlere dayandığı düşünülen nasların, zamanın ve şartların etkisi sonucu illetlerinde bir değişme yaşandığı kanısıyla, ga^i^ (amaçsal) yoruma tabi tutuldukları görülmektedir. Sahabe dönemi hukukçuları nas bulunmayan konularda çözüme ulaşmak için ictihad etmişlerdir. Yaptıkları ictihad faaliyeti genel olarak re’y adı altında ifade edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sahabe döneminde ictihad faaliyetlerinin taşıdığı bazı özellikleri şu şekilde sıralamak mümkündür: İctihad geniş bir şekilde uygulanmış ve teşvik edilmiştir. Sahabe İctihad sonucu ulaşılan hükümler, nassların açık hükümleriyle bağlayıcılık açısından aynı derecede tutulmamıştır. Bu dönemde, belli illet ve hikmetlere dayandığı düşünülen nasların, zamanın ve şartların etkisi sonucu illetlerinde bir değişme yaşandığı kanısıyla, ga^i^ (amaçsal) yoruma tabi tutuldukları görülmektedir. Sahabe dönemi hukukçuları nas bulunmayan konularda çözüme ulaşmak için ictihad etmişlerdir. Yaptıkları ictihad faaliyeti genel olarak re’y adı altında ifade edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Müctehid imamlar döneminde fıkıh çalışmalarının yoğunluğunun ve itibarının artmasını, buna bağlı olarak sistemleştirme ve ekolleşmenin gerçekleşmesini açıklamak amacıyla bazı faktörler üzerinde durulmuştur: Bu dönem, Abbasilerin iktidarda olduğu zaman dilimine denk gelmektedir. Emevileri iş başından uzaklaştırarak iktidara gelen Abbasiler, toplum üzerinde meşruiyet kazanmak ve etkinliklerini artırmak amacıyla dini konulara ve ilim adamlarına ilgi göstermiş, bu alandaki çalışmaları teşvik etmiştir. İslam’a yeni giren, farklı gelenek ve kültürlere sahip insanların ameli konularla ilgili birçok meselenin hükmünü öğrenme ihtiyacı hissetmesi de İslam hukuku alanındaki çalışmalara hız vermiştir. Bu dönem hukukçuları, hukuk alanında sistemleşmeye imka^n verecek bir gelenek ve alt yapıya dayanma şansına sahip olmuşlardır. Müctehid imamlar döneminde döneme adlarını veren, hukuki konularda üstün yeteneklere sahip kabiliyetli hukukçular yetişmiş, bunların etrafında “mezhep” adıyla anılan hukuki yapılanmalar gerçekleşmiştir. Tedvin ve ekolleşme için gerekli ortamın oluşması ilgili faaliyetleri kolaylaştırmıştır.

Yanıt Açıklaması: İnsanlar arasında gerçekleşen ilişkiler, sayısız denilecek ölçüde fazla, çok yönlü ve yapısal bakımdan karmaşıktır. İnsanların yaşamsal gereksinimlerine kavuşabilmeleri, sözü edilen ilişkilerin belli bir düzen içinde kurulabilmesine bağlıdır. İnsanların birbirleriyle ilişki kurmalarını sağlayan yapıya toplumsal düzen diyoruz.