İslam Hukukuna Giriş

Yanıt Açıklaması: Yukarıda bulunan tüm ifadeler tefrik sebebidir.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu en genel beş küllî kâide şunlardır. Bir işten maksat ne ise hüküm ona göredir (Mecelle, md. 2). Şek ile yakin zail olmaz (Mecelle, md. .Meşakkat teysiri celbeder (Mecelle, md. 17).  Zarar izâle olunur (Mecelle, md. 20).  Âdet muhakkemdir (Mecelle, md. 36).

Yanıt Açıklaması: Bir nesnenin mütekavvim mal olup olmasının en temel üç sonucu vardır: 1. Aynî haklara konu olabilme, 2. Hukuki işlemlere konu olabilme, 3. Hukuki koruma altında olma. Yani bu malları tahrip edenin tazmin yükümlülüğü olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Suç, geniş anlamda kullanıldığında zenb, ism, hatîe, ma’siyet, isyan, cerîme gibi kelimelerle ifade edilen günah kavramına denk düşmektedir.

Yanıt Açıklaması: İbadet kelimesi en genel anlamıyla mükellefin yaratanına karşı saygı ve itaatini simgeleyen, dinin yapılmasını istediği belirli ve düzenli bir takım söz ve davranışlardır.

Yanıt Açıklaması: Tarafların rızalarını gösteren îcâb ve kabûlün birbirine, araya herhangi bir işin veya îcabdan dönme anlamına gelebilecek bir davranışın girmediği aynı toplantıda bağlanması gerekir. Buna meclis birliği (ittihâdü’l-meclis) denir.

Yanıt Açıklaması: Muha^sema^t başlığı ise, kelime anlamı olarak mahkemede davacı ve hasım olma anlamı taşımakta olup yargılama hukuku konularından oluşur. Fıkıh kitaplarında Muha^semat konu başlığı altına dahil edebileceğimiz bölümlerin bazıları şunlardır: Kita^bu edebi’l-ka^di^ (hakimlerin takip edeceği yargılama usu^lü bölümü), Kita^bu’ş-şeha^da^t (şahitlikler bölümü), Kita^bu’l-veka^le (Vekalet bölümü ve özellikle “davaya vekalet” ba^bı), Kita^bu’d-da’va^ (dava bölümü), Kita^bu’l- ikra^r (ikrar/itiraf bölümü), Kita^bu’ s-sulh (sulh bölümü).  A ve B çeldiricileri Mua^mela^t alanına, C ve D çeldiricileri Müfa^raka^t alanına ait bölümlerdir.

Yanıt Açıklaması: Zina ve içki içme suçları sırf Allah hakkını ihlâl eden suçlardandır. Bunların işlenmesinde başka kişilere doğrudan verilen bir zarar bulunmamaktadır. Zina suçu işleyen kimselerin birbirlerine verdikleri bir zarardan değil, neslin korunması ilkesine aykırılıktan ve evlilik kurumuna yönelik bir saldırıdan söz edilebilir. Benzer şekilde içki içen kimse de başka bir kişinin hakkını değil, aklın korunması ilkesine aykırı davranarak, kamusal bir hakkı ihlâl etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Zina, içki içme, hırsızlık ve dinden dönme had suçları kapsamına girerken, adam öldürme kısâs suçudur.

Yanıt Açıklaması: Cezaları düşürücü belli başlı sebepler mağdurun rızası, suçlunun ölümü, suçlunun tevbesi, sulh, af ve zamanaşımından ibarettir. Suçlunun maddi durumu ise cezanın düşürülmesini sağlamaz.

Yanıt Açıklaması: Had suçlarını işleyen kölelere aynı suçu işleyen hürlere verilen cezanın yarısı uygulanır. Had suçlarında kölelerin cezaları daha az olduğu halde, Hanefîler dışındaki çoğunluk yaklaşımına göre, kölelere karşı adam öldürme suçu işleyen hür kimseler yalnızca tazminat ve ta’zîr yaptırımlarına tâbi tutulmaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: U¨lkemizdeki Müslüman halkın büyük çoğunluğu yaşayan Sünni hukuk ekolleri içerisinde yer alan Hanefi ekolüne mensuptur. Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu bölgelerimizde yine yaşayan Sünni hukuk ekolleri içerisinde yer alan S¸a^fii ekolüne mensup vatandaşlarımız vardır. İstanbul gibi büyük şehirlerde ve bazı doğu illerimizde de S¸ii çevrede gelişmiş olan Caferi ekolüne mensup vatandaşlarımız bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İcap şu hallerde sâkıt olur: İcabı yapanın icaptan dönmesiyle. İcaptan dönme, mûcibin icaptan döndüğünü söylemesiyle açık bir şekilde olabildiği gibi, akit meclisini terk etmesi ya da icabını değiştirmesiyle üstü kapalı olarak da olabilir. Mucibin vefatı, Mucibin ehliyetini yitirmesi, Akdin konusunun helaki, Akdin konusunun değişikliğe uğraması, İcabın yöneldiği kişinin icabı reddetmesi.

Yanıt Açıklaması: Kitâbu’ş-şüf’a (Şüf’a/önalım hakkı bölümü); Kitâbu’l-kısmet (ortak malların taksimi bölümü), Kitâbu ihyâi’l-mevât (çorak /ölü arazilerin tarıma ve kullanıma açılması bölümü), Kitâbu’r-rehn (rehin bölümü) ve kısmen Kitâbu’ş-şerike (ortaklık bölümü).

Yanıt Açıklaması: Muhâsemât daha çok yargılama hukukuna paraleldir.

Yanıt Açıklaması: Sözlük anlamı “fetvâ isteyen kişi” demek olan müsteftî terimi, karşılaştığı olayın dinî-hukukî hükmünü öğrenmek amacıyla ictihad ehliyetine sahip ve dinî duyarlılığı olan müftîye başvuran kişiyi deyimlemektedir. Kimi usulcülere göre bir kimsenin müsteftî kategorisinde sayılabilmesinin birinci şartı, ictihad edecek birikim ve yeterliğe sahip olmamasıdır. Çünkü ilke, ictihad ehliyetine sahip olan kişinin, birisinden sorması değil, kendisinin bizzat ictihad etmesidir.

Yanıt Açıklaması: Ta’liki şartlar; akdi, bir durumun gerçekleşmesine bağlayan geciktirici şartlardır. Bu şartı içeren irade beyanıyla akit kurulmuş olmaz. Örneğin “fakülte bitince seninle evlenmeyi kabul ediyorum” gibi. İleride bu şartın gerçekleşmesi, geçmişteki irade beyanı ile evliliğin gerçekleşmesini gerektirmez.

Yanıt Açıklaması: Hırsızlık suçunun cezası, sağ elin bilekten kesilmesi biçimindedir.

Yanıt Açıklaması: İcap şu hallerde sâkıt olur: 1. İcabı yapanın icaptan dönmesiyle. İcaptan dönme, mûcibin icaptan döndüğünü söylemesiyle açık bir şekilde olabildiği gibi, akit meclisini terk etmesi ya da icabını değiştirmesiyle üstü kapalı olarak da olabilir. 2. Mucibin vefatı, 3. Mucibin ehliyetini yitirmesi, 4. Akdin konusunun helaki, 5. Akdin konusunun değişikliğe uğraması, 6. İcabın yöneldiği kişinin icabı reddetmesi.

Yanıt Açıklaması: S¸âyet insanların gereksinimlerini adaletli bir biçimde elde etmelerini sağlayacak toplumsal bir düzen kurulamazsa, güçlünün egemen olduğu olgusal bir yapı açığa çıkar. Toplumsal düzenin kurulması da, ancak bireylerin davranışlarını, nasıl olmaları gerektiği hususunda yönlendiren bir takım kurallar aracılığı ile gerçekleşebilir. Toplumsal yaşamı düzenleyen bu kurallara toplumsal düzen kuralları denilmektedir.