Hadis Tarihi ve Usulü

Yanıt Açıklaması: Bu türün en tanınmış eseri Heysemî nisbesiyle tanınan Ali b. Ebî Bekr’in (ö. 807/1404) Mecma’u’z- zevâid ve menba’u’l-fevâid adlı kitabıdır. Heysemî bu eserinde Ahmed b. Hanbel, Ebû Ya’lâ el-Mevsılî ve Bezzâr’ın Müsned’leri ile Taberânî’nin üç Mu’cem’inin Kütüb-i sitte’de bulunmayan hadislerini bir araya getirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamberi gören sahâbenin onun hakkındaki ifadeleri ve anlatımlarıdır veya bunların yazıya geçirilmiş haline hadis denir.

Yanıt Açıklaması: Müstedrek türündeki eserler, önceki dönemindeki müellifinin eksikliklerini tamamlar. Konu esaslıdır. Eserleri esas alınan ilk dönem âlimleri genellikle hadisleri hangi şartlara göre topladıklarını ifade etmemişlerdir. Müstedrek müellifinin isabet etme ve yanılma ihtimali her zaman mevcuttur. Bu nedenle esas alınan eseri bütünüyle tamamladığı düşünülmemelidir.

Yanıt Açıklaması: Bilal ve Ebu Bekir ilk sahabilerdendir. Tasnif işlemi Hz. Peygamber’in vefatından sonra gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ra^vi^lerine göre düzenlenmiş olanlar. Bunlara Arapça’da Ale’r- rica^l kitaplar denir . Rica^l, Arapça’da adam, kişi anlamlarına gelen racül kelimesinin çoğuludur . Burada adamdan maksat hadis ra^vi^leridir. Ale’r-rica^l ifadesi ra^vi^lere göre demektir.

Yanıt Açıklaması: İslam coğrafyasının fetihler sonucu genişlemesi, sahabîlerin bu geniş coğrafyaya dağılmaları, vefatları sonucu sayılarının gittikçe azalması, yabancı kültürlerin İslam geleneğinin saflığını bozma riski, Müslümanlar arasında meydana gelen gruplaşmalar sonucu ortaya çıkan mezhep mücadelelerinde, tarafların görüşlerine uygun hadis uydurmaya başlaması ileri görüşlü kişileri hadisleri koruma ve kayıt altına almaya yöneltmiştir. Ancak E seçeneğinde verilen durum, bu nedenlerden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Mu‘cemler ale’l-ebvâb hadis kitaplarından biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı dârulhadîslerinin en önemlilerinden birisi, II. Murad’ın 1435’de yaptırdığı Edirne Dârulhadîsi’dir. Onun döneminde İslâm dünyasının pek çok yerinden değerli âlimler getirilmiştir. Fatih Sultan Mehmed’in hem hocası hem de Şeyhülislâmı olan Molla Gürânî’nin (ö. 893/1487) el- Kevseru’l-cârî ilâ riyâzi’l-Buhârî adlı Buhârî şerhi bu dönemin eserlerindendir. Molla Gürânî Kahire’de bulunduğu yıllarda İbn Hacer’in, Zerkeşî’nin ve meşhur bazı hadisçilerin öğrencisi olmuş, onlardan birçok kitap okumuştur. Molla Gürânî, İstanbul’da kendi adına bir dârulhadîs yaptırmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hadis râvîlerinin bu şekilde incelenmeye başlamasına, aynı hadisi farklı yerlerde, farklı hocalardan biraz değişik şekilde almış olan kimselerin bu durumu; “Falan râvî şöyle dedi, filan râvî şöyle dedi...” diyerek anlatması eklenince hadis rivayetinde sened kullanımı ortaya çıktı. Sened, hadisin, onu rivayet eden kimselerin isimlerinin sırayla zikredildiği kısmıdır. Kullanılan şekliyle, yani her bir râvînin bir önceki râvînin (hocasının) ismini vererek ilk kaynağa varan (muttasıl) şekliyle Müslümanlara has olan sened kullanımı, hadisin güvenilirliğini sağlamak için ortaya çıkarılmıştı.

Yanıt Açıklaması: Hadisleri bir araya getiren hadis kitapları yazılış yöntemlerine göre iki ana gruba ayrılır: Konularına göre düzenlenmiş olanlar. Râvîlerine göre düzenlenmiş olanlar

Yanıt Açıklaması: İslami ilimler İslam Dini’nin temel iki kaynağı olan Kur’an ve Hz. Peygamber’in sünnetine yani uygulamalarına dayanırlar. Dolayısıyla bu ilimler, İslam Dini’nin ilkeleri doğrultusunda oluşmuş, Müslümanlar tarafından geliştirilmiş, İslam Dini’ne içeriden bakan ilimlerdir. İslamî İlimler, İslam Dini’ni dışarıdan ve tarafsız olarak incelemezler. Müslümanlar’ın dînî açıdan sorumluluklarını ortaya koyan, kural koyucu (normatif) ve bağlayıcı nitelikte ilim dallarıdır. Müslümanların anlam dünyalarını, değer yargılarını, hayat anlayışlarını biçimlendirirler.

Yanıt Açıklaması: Tesbit, sabitleme, kaydetme, bağlama, sağlama, alma anlamına gelir. Bu dönemde hadislerin sözlü ve yazılı olarak öğretilmesi, öğrenilmesi, halk arasında yayılması, böylece hafızalarda ve değişik yazı malzemelerinde kaydedilip koruma altına alınması söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: İslami İlimler olgular alanıyla değil, değerler alanıyla, yani ne olduğuyla değil, ne olası gerektiği ile ilgilenir. Bu ilimler ele aldıkları olguları sadece olgu olmaları açısından değil, İslami değerle ilişkileri açısından inceler.

Yanıt Açıklaması: İlk Müslümanlar arsında çıkan siyasi ve fikri karışıklıklar hadisler için bir tehlikeyi beraberinde getirmişti. Bu, her kesimin kendisini desteklemek, muhalifini kötülemek için bazı sözler uydurup bunları Hz. Peygamber’e nispet etme teşebbüsüydü. Bu durumun ne zaman ortaya çıktığı tartışma konusu olsa da sahâbe neslinin sonlarına doğru yaygınlık kazandığı anlaşılmaktadır. İşte bu gelişme üzerine hadis alma ve nakletmede daha bir titizlik gösterilmeye başlandığı söylenebilir. Bu hareketin ortaya çıkmasından sonra hadisi rivayet eden kimseye hadisi kimden aldığı sorulmaya ve söylenen hoca güvenilir biri ise hadis alınmaya başlandı.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber Mekke’nin fethi esnasında kısa bir müddet müsaade ettikten sonra ikinci defa ve ebediyen yasaklamış olduğu mut‘a nikâhının haramlığı ile daha önce yasaklamış olduğu faizin haramlığını, on binlerce insanın bir araya geldiği Vedâ Haccı’nda tekrar duyurmuştu. Bunun sebebi, dinin hükümlerinin daha geniş bir sahaya yayılmasını, duymamış olanların duymasını sağlamak olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Şuabü’l-iman ders kitabı olarak okutulmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Sadece sahih hadisleri bir eserde toplama faaliyeti ilk defa üçüncü asırda Buhârî ve Müslim tarafından başlatılmıştı.

Yanıt Açıklaması: Ebvâb Arapça’da kapı veya konu başlığı anlamına gelen bâb kelimesinin çoğuludur. Ale’l-ebvâb ifadesi konulara göre demektir.

Yanıt Açıklaması: Sadece sahih hadisleri bir eserde toplama faaliyeti ilk defa üçüncü asırda Buhârî ve Müslim tarafından başlatılmıştı. Buhârî eserinin ismindeki “elmuhtasar” ifadesiyle sahih hadislerin tamamını bir araya getirmediğini belirtmekteydi. Müslim de bu hususu eserinde açıkça ifade etmekteydi. Dolayısıyla Buhârî ve Müslim’in el-Câmiu’s-sahîh’leri sahih hadislerin tamamını ihtiva etmemekteydi.

Yanıt Açıklaması: Müstahrec türü eserler, temel hadis kaynaklarındaki hadisleri a^li^ isnadla elde etmek ve onları daha güçlü kılmak amacınını gerçekleştirmek için hazırlanmıştır. Müstedrek türündeki eserler, sahih olan hadisleri bir araya getirme amacıyla hazırlanmıştır. Zevâid, kütüb-i sitte’de olmayan hadislerin bir araya toplanması ihtiyacına yöneliktir. Şerh çalışmaları, temel hadis kaynaklarının daha iyi anlaşılmasına, onlardan istifade etmeyi kolaylaştırmaya yöneliktir. Tahric türü eserler ise farklı konularda yazılan eserlerde bulunan hadislerin kaynağını gösterme ihtiyacına yöneliktir.