Hadis Tarihi ve Usulü

Yanıt Açıklaması: Söylemediği veya yapmadığı halde Hz. Peygamber’e nispet edilen söz ve işlerle ilgili haberler Mevzû hadisler kapsamında incelenir.

Yanıt Açıklaması: Er – Risale adlı eser imam Şafii’nin ünlü eseridir.

Yanıt Açıklaması: Hadis usûlünde senedinin bir veya birkaç yerinde (tabakasında) râvî sayısı bire düşen hadislere Ferd hadis

Yanıt Açıklaması: Ali el-Kârî “el-Esrâru’l-merfû‘a” adlı eserin yazarıdır.

Yanıt Açıklaması: Hadis ilminde, bir kusuru veya ekseriya hoş görülmeyen bir özelliği gizlenerek onun bulunmadığını zannettirecek şekilde rivayet edilmiş olan hadîs demektir. Hadisi bu şekilde rivayet etmeye ise tedlîs denir.

Yanıt Açıklaması: Tenkid lâfızlarından Cerh-Ta’dîl مُتَّهَمٌ†بِالْوَضْعِ râvînin tamamen reddini gerektirir.

Yanıt Açıklaması: Selçuklular’ın en dikkat çekici icraatlarından biri, hâkimiyetleri altındaki topraklardaki imar faaliyetleri çerçevesinde medreseler inşa etmeleridir. Anadolu’nun tarihî bölgelerindeki medrese kalıntıları bunun delilidir. Diğer taraftan İslâm coğrafyasında dârulhadîslerin yoğun olarak kurulduğu VII/XIII. asır, Selçuklu hükümdarları I. Alâddin Keykubad ile II. Gıyâseddîn Keyhüsrev dönemine rastlar. Bu asırda Anadolu’da kurulan ilk dârulhadîs, günümüzde Taşmescid diye bilinen Çankırı Dârulhadîsi’dir. Bundan otuz yıl sonra Anadolu’da ikinci dârulhadis Sivas’ta inşa edilmiştir. Sâhibiye (Gökmedrese) veya Çifte Minareli Medrese Dârulhadîsi olarak tınınır. Ardından Selçuklu veziri Sâhib Atâ’nin Konya’da yaptırdığı dârulhadîs ise İnce Minâre Dârulhadîsi olarak anılır. Bundan kırk yıl kadar sonra İlhanlılar döneminde Erzurum’da yapılan dârulhadîs, Ahmediye Medresesi olarak meşhurdur ve 714/1314 tarihli kitabesi günümüze kadar gelmiştir. Selçuklular zamanında daha birçok dârulhadîsin inşa edildiği muhtemel olmakla birlikte, haklarında şimdilik yeterli bilgi mevcut değildir.

Yanıt Açıklaması: Terim olarak sema, hadis hocasının (şeyh) hadislerini okuması, talebenin veya talebelerin de bizzat ondan işiterek hadisleri alması anlamındadır. Semâ’ yönteminde hadisi hoca okuyup anlatmakta, öğrenci ise dinlemektedir.

Yanıt Açıklaması: Hür erkeklerden Hz. Ebû Bekr, hür hanımlardan Hz. Hatice, çocuk ve gençlerden Hz. Ali, âzadlı kölelerden Zeyd b. Hârise ve kölelerden Bilâl-i Habeşî ilk Müslüman sahâbîlerdir.

Yanıt Açıklaması: Aynı veya farklı ta’dîl lâfızlarının tekrarıyla râvînin tam güvenilirliğini gösteren lâfızlar 2. derece, lâfız veya mana yönüyle mübalâğa ifade eden lâfızlar 1. derece, tekrar edilmeksizin güvenilirliği gösteren lâfızlar 3. derece, râvînin zabtında biraz eksiklik olduğunu gösteren lâfızlar 4. derece ve son olarak dördüncü derecenin altında yer alan lâfızlar beşinci derecedir.

Yanıt Açıklaması: Munkatı’ Arapçada, kesik ve kopuk anlamına gelir. Hadis ilminde, senedinde sahabeden sonra bir veya peşpeşe olmayarak, birkaç râvî atlanmış olan hadîse denir. Senedde ismi verilmeden “bir adam”, “bir kadın”, “bir hoca” gibi kapalı bir ifadeyle yani mübhem olarak zikredilen râvî de atlanmış sayılır.

Yanıt Açıklaması: Mütevâtir sözlükte, araya zaman girmekle beraber kesintiye uğramaksızın, devam etmek, birbiri ardınca gelmek anlamındaki v-t-r kökünden gelmektedir. Bir hadis terimi olarak mütevâtir şöyle tanımlanmıştır: “Yalan bir haberi rivayet etme hususunda birleşmeleri aklın ve âdetin kabul etmeyeceği kadar kalabalık râvîler topluluğunun kendileri gibi bir topluluktan alıp naklettikleri, görülen ve duyulan (his ve müşahedeye dayalı) bir olayla ilgili hadislerdir”.

Yanıt Açıklaması: Müksirûn Sahâbîler konusu incelendiğinde Abdullah b. Amr’in müksirûn sahâbîlerden olmadığı söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Farklı yollarla gelen bir eserin nüshaları arasında karşılaştırma yapılarak tashih edilmekte ve müellif metnine en yakın nüsha ortaya çıkarılmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Hadis tarihinde görülen uydurma sebeplerinin başlıcaları şunlardır: İslâm düşmanlığı Irk ve mezhep yanlılığı Maddi yarar elde etme hırsı İslâm’a hizmet arzusu Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Cerh-ta’dîl lâfızlarını derecelerine göre tasnif edip her derecenin hükmünü açıklayan ilk müelliftir.

Yanıt Açıklaması: Sözlükte mertlik, yiğitlik, insanlık, olgunluk ve iffet gibi anlamlara gelir. Istılahta, onurlu yaşama, genel ahlâk ve âdâba uyma ve dinin hoş gördüğü geleneklere saygılı gösterme olgunluğudur.

Yanıt Açıklaması: Hadislerin yazılması kaybolmalarını önlemek gibi yararlı bir işleve sahip olmanın yanında bu işte ehil olmayanların da el atması gibi olumsuz bir sonuç doğurmuştur. Özellikle o dönemde Arap yazımının yetersiz oluşu tashif ve tahriflere neden olmuştur. Dilin yetersiz oluşuna bir de Arap olmayan Müslümanların hadis yazımına el atması eklenince bazı hataların yapılması da kaçınılmaz olmuştur. Ravilerden değil de direk yazılı kaynaklardan alınması da mevcut hataların yeniden üretilip yayılması sonucunu doğurmuştur. Ancak yazıma ikinci asırda başlanması bu anlamda bir problem değildir. Kaldı ki birinci asırda da hadisler yazılı olarak saklanmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Üsküdar’da bugün kütüphane olarak kullanılan S¸emsi Paşa Dârulhadîsi, II. Selim döneminde kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber, hayatta olduğu sürece kişisel veya toplumsal düzeyde ortaya çıkan her türlü sorunun çözümünde bizzat başvurulan yegâne otorite konumundaydı. O, inen ayetleri söz ve uygulamalarıyla açıklıyor, karşılaştığı soru ve sorunları mevcut ayetler veya yeni gelecek vahiy çerçevesinde çözüme kavuşturuyor, toplumu vahiy doğrultusunda yönetip yönlendiriyordu. Sahabe, kişisel ve toplumsal düzeyde sorunlarını halledebilmek için Hz. Muhammed’e başvurmaktaydı.