Hadis Tarihi ve Usulü

Yanıt Açıklaması: “Riyazü’s-sâlihîn” isimli eserde 1900 civarında hadis bulunmaktadır. Nevevî, bu kitabıyla âyet ve hadisleri esas alarak fert, aile ve toplum planında uyulması gereken prensipleri ortya koymayı amaçlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Belli bir kitabı esas alan ilk şerh çalışması hicrî dördüncü asırda Hattâbî (ö. 388/998) tarafından Buhârî’nin Sahih’i üzerine yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Bu tür eserlerde Sahîhayn denilen Buhârî ve Müslim’in Câmi’lerindeki hadisler ya senedleri olmaksızın alfabetik şekilde veya sahâbî râvilerine göre müsned tertibinde bir araya getirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Hadisleri, Ravilerine göre gruplandıran hadis kitapları şu üç türdür: Mu’cemler, Müsnedler ve Etraf Kitapları.

Yanıt Açıklaması: Mihne, tam da tasnif döneminin en mükemmel eserlerinin verildiği sürece ve sonrasına denk gelir.

Yanıt Açıklaması: Hâlid el-Hazzâ, hadisleri ezberlemek için yazmış, ezberledikten sonra ise yazdıklarını imha etmiştir. Abdullah b. Amr, Yemen’li Ebû Şâh, Yemen’li Ebû Hüreyre ve Enes b. Mâlik ise genç sahâbîlerdendir.

Yanıt Açıklaması: Gelişigüzel bir araya getirilen hadisler sınıflandırılmıştır. Tedvîn faaliyeti sürerken tasnif faaliyetleri de başlamıştır. Tasnif faaliyetleri, tedvînin peşinden gelse de arada uzun bir zaman süreci yoktur. Aynı dönemde yaşayan bazı âlimler hadisleri gelişigüzel yazarken bazıları tasnif ederek, gruplandırarak yazmıştır. Bir araya toplanan hadislerin belli bir sistematiğe göre gruplandırılması gereği hissedilmiştir. İslam geleneğinin saflığının bozulabileceği riskini ortadan kaldırmak amacıyla tercih edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerin tamamı Osmanlı döneminde kurulan hadis medreselerindendir.

Yanıt Açıklaması: Belli bir kitabı esas alan ilk şerh çalışması hicrî dördüncü asırda Hattâbî (ö. 388/998) tarafından Buhârî’nin Sahih’i üzerine yapılmıştır. Kütüb-i sitte’nin otoritesinin pekiştiği hicrî altıncı asırdan itibaren yapılan şerhler önemli ölçüde bu eserler çerçevesinde olmuştur. Hatta söz konusu şerhlerin önemli bir kısmının bu dönemde yapıldığı görülmektedir. Nitekim bir araştırmada Buhârî’nin el-Câmiu’s-sahîh’iyle ilgili 197 şerh çalışması yapıldığı tespit edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kenzü’l-ummâl Ali el-Müttakî el-Hindî’nin (ö. 975/1567) Süyûtî’ye ait söz konusu iki eseri ile Ziyâdetü’l-Câmi’ adlı zeylindeki rivâyetleri fıkıh konularına göre alfabetik olarak düzenlediği hadis kitabıdır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı hadis müderrisleri incelendiği zaman, hadis sahasında çok miktarda ve çok çeşitli eserler vermedikleri görülür. Bu durumun Osmanlı eğitim sistemindeki fıkıh-kelâm merkezlilikten ve medrese mezunlarının ağırlıklı olarak idareciliğe hazırlanmasından kaynaklandığı söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: İslâmî ilimlerle ilgili çalışmalarda Cumhuriyetten sonra bir müddet hem nitelik hem nicelik bakımından bir duraklama ve gerileme oldu. Dinî eğitim açısından fetret devri olarak isimlendirilebilecek olan 1920-1950’li yılların hadis çalışmaları açısından da çok farklı olmadığı görülmektedir. Genel olarak değerlendirildiğinde Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulu­şundan 1950’li yıllara kadar hadis çalışmaları açısından ciddi bir durgunluk yaşanmış, bu tarihten sonra ise yeni bir döneme girilmiştir. 1960-70’li yıllar telif ve tercüme açısından açılım yılları olarak görülebilir. 1980’lere gelindiğinde ise klasik hadis kitaplarının tercüme edilmesinin yanında bunların Arapça baskılan da gerçekleştirilmiştir. Bugün artık, ulusal ve uluslararası düzeyde de ciddi çalışmalar ve yayınlar yapılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Esbâbü’l-Vürûd geliş, ortaya çıkış sebepleri anlamına gelir. Tekili Sebebü’l-Vürûd’dur. Bu ilim dalı hadislerin söyleniş sebepleri, hangi ortamlarda, ne amaçla söylendiklerini araştırır. Bu ilim dalı çok önemli olmakla birlikte yeterince gelişmemiş ve fazla kitap yazılmamıştır. Bu konuda ilk müstakil kitabı Ömer b. İbrâhîm el-Ukberî’nin (ö.387/997) yazdığı kaynaklarda belirtilmekteyse de günümüze ulaşamamıştır. Bu konuda yazılıp günümüze ulaşan iki önemli eser vardır: -Süyûtî’nin, el-Lüma’ fî esbâbi vürûdi’l-hadis’i. Doksan sekiz hadisin fıkıh konularına göre tertip edilmiş şekilde vürud sebeplerini içermektedir. - İbn Hamza el-Hüseynî’nin (ö.1120/1708) el-Beyân ve’t-ta’rîf fî esbâbi vürûdi’l-hadîs isimli eseridir. 1154 hadisin vürûd sebebi geçmiş kaynaklardan derlenmiştir. Hadisler alfabetik olarak sıralanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Mu‘cem türü hadis kitapları arasında en meşhur olanları Taberânî diye meşhur olan Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed et-Taberânî’nin (ö.360/970) büyük, orta ve küçük mu‘cem olmak üzere hazırladığı üç mu‘cemidir. Yani Ebu’l-Kasım Süleyman b.Ahmed et-Taberani Mu’cem türü eser yazmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hüreyre’ye nisbet edilen “es-Sahîfetu’s-sahîha” isimli hadis kitapçığı Hz. Peygamber’in vefatından sonra Sahâbe döneminde yazılmıştır. İmtiyaznameler, dine çağrı mektupları, sadakât hadîsleri, Medine Sözleşmesi ve Yahudilerle yapılan sözleşmeler ise Hz. Peygamber döneminde yazılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber’in sünnetlerinin yaptırım gücü ve bağlayıcılığı kişilere ve ortama göre değişebilir. Örneğin Peygamberimizin devlet başkanı olarak yaptıkları herkesi değil sadece idarecileri bağlar. Savaş halinde, barış durumunun sünnetleri uygulanmaz. Sünnetlerin bağlayıcılığı konusunu belirlemek fıkıh ilminin alanına girer.

Yanıt Açıklaması: Meğâzî kitaplarında Hz. Peygamber’in savaşları ile ilgili rivayetler bir araya getirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İmkânların kıtlığı ve şartların zorluğuna rağmen çeşitli Arap ülkelerinden, Afrika’ya, Hint Alt Kıtasından Özbekistan’a, Türkiye’den Avrupa ve Amerika’ya kadar pek çok ülkeye ilmi seyahatler yapan hadis âlimi Abdülfettah Edü Gudde‘dir.

Yanıt Açıklaması: Hadisin ilk râvîsi olan sahâbîlere göre sıralanmasına müsned denir.

Yanıt Açıklaması: Kur’an’ın bildirdiğine göre Hz. Peygamber’in Temel Görevleri; Tebliğ, Beyan/Tebyin, Tezkiye ’dir.