Hadis Tarihi ve Usulü

Yanıt Açıklaması: Tahric hadis ilminde iki farklı anlamda kullanılmıştır. Birincisi rivâyet dönemi olarak kabul edilen ilk dört asırda, “bir kimsenin bir hadisi, sözlü veya yazılı olarak ilk kaynaklarından alıp senediyle birlikte eserine alması” anlamına gelir. İkincisi ise sonraki dönemlerde, “bir hadisin veya bir kitaptaki hadislerin temel hadis kaynaklarındaki yerlerini tespit ederek de- ğişik açılardan tenkidini ve değerlendirmesini yapmak” mânâsında kullanımıdır.

Yanıt Açıklaması: Hadisler ilk olarak tesbit döneminde yazıya aktarılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek suretiyle sahâbe adına veya hadis metinlerine göre alfabetik olarak düzenlenen eserler etrâf diye isimlendirilir. Etraf türü eserler hadislere ulaşımı kolaylaştırmak için yazılmış eserlerdir.

Yanıt Açıklaması: Muhammed Enver Şâh Hüseynî Keşmîrî, muhaddis, müfessir, fakîh, usûlcü, mütekellim, sûfî, edib ve muhakkik vasıflarına hakkıyla sahip olan bir âlimdir. 1292/1875’de Keşmîr’e bağlı Vodvân kasabasında doğdu. Beş yaşına geldiğinde Ku’rân-ı Kerîm okumaya başladı. Daha sonra babasından Farsça edebi eserler okudu. On yaşını doldurmamışken Farsça nazım ve nesir yazma seviyesine geldi. Keşmîrî, Keşmîr ve civarındaki âlimlerden ilim tahsilini bitirdikten sonra komşu Hezâre bölgesine gitti ve orada, üç yıl boyunca mantık, felsefe, kozmografya vb. ilimleri tahsil etti.

Yanıt Açıklaması: Müstedrek, Arapça’da ek, ilave, tamamlama, düzeltme gibi anlamlara gelir. Müstedrek türü eserler, önceki dönemdeki bir müellifin şartlarına uyduğu halde kitabına almadığı hadisleri toplamak suretiyle onun eksikliklerini tamamlayan kitaplardır. Müstedrekler esas aldıkları eserin sistemine göre telif edilirler. Dolayısıyla müstedrekler konu esaslı kitaplardır.

Yanıt Açıklaması: Tedrîbü’r-râvî İbnü’s-Salâh’ın Ulûmü’l-hadîs’ine Dayanarak Yazılan bir kitaptır.

Yanıt Açıklaması: Oryantalizmin ilk ortaya çıkışındaki en önemli etken Dinler arası diyalog çalışmalarına hazırlık yapmaktır.

Yanıt Açıklaması: Ahlak ve Âdâb Kitapları: Buhârî’nin el-Edebü’l-müfred isimli ahlâk hadislerini topladığı kitabı bu türün en güzel örneğidir. İbn Ebü’d-Dünyâ (ö.282/894), Harâitî (ö.327/938) ve Süleyman b. Ahmed et-Taberânî (ö.360/971) Mekârimü’l-ahlâk isimli kitaplar yazmışlardır. İbn Ebû Şeybe’nin de Kitabü’l-edeb isimli bir kitabı vardır.

Yanıt Açıklaması: Eserin tam adı Cem’ul-fevâid min Câmi’i’l-usûl ve Mecma’i’z-zevâid’dir. Eser Naim Erdoğan tarafından Büyük Hadis Külliyâtı adıyla Türkçe’ye tercüme edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek suretiyle sahâbe adına veya hadis metinlerine göre alfabetik olarak düzenlenen eserler etrâf diye isimlendirilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Üçü de Müteahhirûn Dönemi Hadis Usûlü Kitaplarındandır.

Yanıt Açıklaması: Hadisin dindeki konum ve önemi başta akaid ve fıkıh olmak üzere birçok ilim tarafından delil olarak kullanılmasını gerekli kılmıştı. Ancak rivâyet döneminden uzaklaştıkça söz konusu ilimlerde isnad kullanımı azalmış hadislerin kaynaklarına işaret etme geleneği terk edilmişti. Bu durum farklı konularda yazılan eserlerde bulunan hadislerin kaynağını gösterme ihtiyacını ortaya çıkardı. Aşağıda zikredilecek tahric türü eserler bu amaçla telif edildi.

Yanıt Açıklaması: İlk Osmanlı dârulhadîsinin I. Murad devrinde İznik’te Çandarlı Hayreddin Paşa (ö. 789/1387) tarafından yaptırıldığı kabul edilir. Bu asrın en önde gelen ismi İbn Melek diye tanınan İzzeddin Abdüllatif’tir (ö. 797/1394). Tire’de müderrislik yapan İbn Melek Osmanlı medreselerinde en çok okunan hadis kitaplarından olan Sâgânî’nin Meşâriku’l-envâr’ı üzerine Mebâriku’l-ezhâr isimli şerhini yazmıştır.

Yanıt Açıklaması: Fedail kitaplarının özelliği belli davranışların, Şahısların, mekânların, zamanların değerli oluşları ve üstünlükleri ile ilgili hadisleri bir araya getirmesidir.

Yanıt Açıklaması: Müstahrec türü eserlerin hadisler açısından sağladığı faydalar içerisinde hadislerin bir sonraki nesle aktarımının kolaylığından bahsedilmemektedir.

Yanıt Açıklaması: Hadisleri bir araya getiren hadis kitapları yazılış yöntemlerine göre iki ana gruba ayrılır: Konularına göre düzenlenmiş olanlar. Bunlara Arapça’da Ale’lebvâb kitaplar denir. Ebvâb Arapça’da kapı veya konu başlığı anlamına gelen bâb kelimesinin çoğuludur. Ale’l-ebvâb ifadesi konulara göre demektir. Râvîlerine göre düzenlenmiş olanlar. Bunlara Arapça’da Ale’rricâl kitaplar denir. Ricâl, Arapça’da adam, kişi anlamlarına gelen racül kelimesinin çoğuludur. Burada adamdan maksat hadis râvîleridir. Ale’r-ricâl ifadesi râvîlere göre demektir.

Yanıt Açıklaması: Riyâzü’ s-sâlihîn, Nevevî’nin, âyet ve hadisleri esas alarak fert, aile ve toplum planında uyulması gereken prensipleri ortaya koymayı amaçladığı eseridir. Diğer şıklardaki et-Terğîb ve’t-terhîb ise Münzirî’ye, Müsned’ Ebû Ya’lâ’ya, Sahîh İbn Hibbân’a, et-Terğîb ve’t-terhîb ise Ebu’l-Kâsım el-Isbahânî’ ye aittir.

Yanıt Açıklaması: Sa‘îd b. Zeyd, hadis rivayetinden kaçınan ilk Müslümanlardan ve aşere-i mübeşşere’dendir ve neredeyse hiç hadis rivayet etmediği nakledilmektedir. Ebû Hüreyre, Abdullah b. Ömer, Enes b. Mâlik ve Hz. Âişe ise en çok hadis rivayet eden sahâbîlerdendir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de akademik hadisçiliğin başlatıcısı M. Tayyip Okiç’tir. Raşit Küçük, İsmail Lütfi Çakan, Nebi Bozkurt, Kemal Sandıkçı İlâhiyat Fakültelerinde hâlen görev yapan, hadis sahasında akademik kariyere sahip öğretim üyelerindendir

Yanıt Açıklaması: Hadis ilmi ile ilgilenenler tarihte değişik unvanlarla anılmışlardır. Hadis öğrenen öğrencilere, hadis ilminde yolun başında olanlara Tâlib denir. Talep eden isteyen anlamındadır.