Hadis Tarihi ve Usulü

Yanıt Açıklaması: Hadis tarihinde ilk dönem veya mütekaddimûn dönemi denilen bu asırlarda yaşamış beş râvî tabakası vardır.

Yanıt Açıklaması: Hadis usulü ilminin gayesi, bir haberin Hz. Peygamber’e ait olup olmadığını tespit etmeye yarayan kuralları belirlemektir.

Yanıt Açıklaması: Zayıf hadisin çok çeşitli olmasının nedenleri arasında şunlar sayılabilir: 1. Ra^vi^nin tenkid edilmesindeki sebeplerin farklılığı 2. Senedde ra^vi^ düşmesinin az veya çok olması 3. Ra^vi^ eksikliğinin senedin değişik yerlerinde olması 4. Hadisin metnindeki kusurun onun sahihliğine zarar verme derecesindeki değişiklikler.

Yanıt Açıklaması: Önemli hadis medreselerinden bir Kânûnî devrinde 1557’de yapılan Süleymaniye Dârulhadîsi’dir.

Yanıt Açıklaması: Bu dönemde hadis kitaplarının okunmasında farklı usuller takip edilmiştir. Bunlar, okuyup geçme (tarîku’s-serd), açıklama ve araştırma (tarîku’l-hal ve’l-bahs), ve geniş açıklama (tarîku’l-im’ân) olmak üzere üç farklı usuldür. Geniş açıklamalı yöntem, genellikle bir hadis kitabının halka yönelik okutulması durumunda uygulanan bir usuldür.

Yanıt Açıklaması: Habercinin zabt sıfatını olmaması ve dinde güvenilirliğinin zayıf olması Kurandaki şu ayete dayanmaktadır, “Fasık bir kimse size bir haber getirdiği zaman onun doğruluğunu araştırın” (Hucurat 49/6).

Yanıt Açıklaması: Mütevatir, peygambere ait olduğu kesin olup başından sonuna kadar her tabakada yalan söylemek üzere anlaşmaları aklen ve adalet en mümkün olmayacak kadar çok ravinin rivayet ettiği hadistir.

Yanıt Açıklaması: Ebû Bekir b. Ahmed es-Sıbğî (ö. 342/954) tarafından Nîşâbur’da kurulan Dârussünne (sünnet evi) bu merkezlerin ilki sayılır.

Yanıt Açıklaması: Hadislerin gerçekten Hz. Peygamber’e ait olup olmadığını araştıran hadis tenkitçiliği, insanoğlunun haberlerin doğruluğunu belirlemek için şimdiye kadar bulabildiği ve kullandığı üç evrensel yöntemi kullanır: -Haberi verenin, haber verdiği olaya tanık olup olmadığının, doğru algılama konusunda bir engel bulunup bulunmadığının, haberi doğru olarak aktarmasını engelleyecek herhangi bir neden, engel veya kusur bulunup bulunmadığının araştırılması. - Haberin başka kaynaklardan te’kîdi, yani aynı haberi veren başka kaynaklar olup olmadığının araştırılması, varsa ikisinin karşılaştırılması. Hadislerin bütün farklı rivayet kanallarının ve zincirlerinin araştırılması, bir araya toplanması, karşılaştırılması ve bir bütün olarak değerlendirilmesi. - Her hangi bir hadis, akla, Kur’an’a, İslâm Dini’nin genel ilkelerine, İslâm âlimlerinin icmâ’sına, Hz. Peygamber’in yaygın ve meşhur bir sünnetine, kesin bilimsel verilere, kesin tarihsel gerçeklere aykırı ise, çok sayıda kişiyi ilgilendiren bir konuda sadece bir kişi rivayette bulunuyorsa kabul edilmemiştir. Bu üçüncü tür tenkit yöntemi, İslâm Tarihi’nin çok erken dönemlerinden beri uygulanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Yüce Allah’a, Kur’an olmayarak nispet edilen söz ve işle ilgili hadis demektir. Kudsî hadîs yerine rabbânî hadîs veya ilâhî hadîs de denir.

Yanıt Açıklaması: İlmî ve Tedricî Bir Metod Takip Etmek öğrenenin bir özelliğidir.

Yanıt Açıklaması: Yaş veya ilim yönünden kendinden üstün bir âlimin yanında hocalık yapmamak, gerekirse öğretim önceliğini üstün olana vermek ilim âdâbındandır ve kendisinden üstün olana öncelik vermeyi gerektirir. Muhaddisler bunun güzel örneklerini vermişlerdir. Örneğin birer tâbiî olan İbrahim en-Nehaî ile Şa’bî bir araya geldiklerinde, İbrahim (ilimle ilgili) hiç konuşmazdı.

Yanıt Açıklaması: Yazıdan kaynaklanan hataları önlemek amacıyla muhaddislerin aldıkları söz konusu tedbirlerin sonunda yazılı hadis metinlerindeki hataları tashih etmek üzere semâ ve kırâat meclisleri oluşturulmaya başlanmıştır. Zira hatadan kurtulmanın en sağlıklı yolu hadisi semâ ve kırâat yollarından biriyle almaktan geçmekteydi. Böylece muhaddisler önce hadisi istinsah ediyor, sonra da onu ehlinden semâ veya kırâat metotlarından biriyle alıyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Sened ve/veya Metnin Özelliğine Göre İsimlendirilenler bölümü incelendiğinde aslında bulunmayan bir şey eklenmiş olan hadise Mudrec denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sahâbîler, zaman zaman rivâyet konusunda birbirlerine tenkitler yöneltmişlerdir. Ancak bu tenkitler, unutma, yanılma, iyi veya tam ezberleyememe gibi zabt kusurlarından kaynaklanmaktaydı. Yalan söyleme bunlardan biri değildir. Sahabe dürüstlük konusunda birbirlerine güvenir.

Yanıt Açıklaması: Munkatı’ Arapçada, kesik ve kopuk anlamına gelir. Hadis ilminde, senedinde sahabeden sonra bir veya peşpeşe olmayarak, birkaç râvî atlanmış olan hadîse denir.

Yanıt Açıklaması: Muallel kelimesi Arapça’da hasta, kusurlu, sakat, özürlü gibi olumsuz anlamlar taşır. Hadis ilminde, ancak işin uzmanı âlimlerin fark edebileceği ve sahihliğe zarar veren gizli bir kusuru (illeti) bulunan hadîse denir.

Yanıt Açıklaması: Zayıf hadisin çok çeşitli olmasının nedenleri arasında şunlar sayılabilir: 1. Râvînin tenkid edilmesindeki sebeplerin farklılığı 2. Senedde râvî düşmesinin az veya çok olması 3. Râvî eksikliğinin senedin değişik yerlerinde olması 4. Hadisin metnindeki kusurun onun sahihliğine zarar verme derecesindeki değişiklikler.

Yanıt Açıklaması: Halife Ömer b. Abdülazîz Medine Valisi Ebû Bekir b. Muhammed b. Hazm’a (ö. 120/738) bir mektup göndererek Hz. Peygamber’in hadislerinin, sünnetlerinin ve Amra bint Abdurrahman’ın rivâyetlerinin araştırılması ve toplanması tâlimatını vermişti. Böylece resmî hadis tedvîni başlamış ve bu durum yazılı hadis metinlerinin çoğalmasına vesile olmuştu.

Yanıt Açıklaması: İslâm coğrafyasının genişlemesi, sahâbenin değişik bölgelere dağılmış bulunması ise hadislerin Kur’an gibi tek kitap haline getirilmesine engel teşkil etmiştir. Bu durumda muhaddisler hadiste yapılabilecek tashîf ve tahrifleri, Arap yazısından kaynaklanan diğer hataları önlemek için bazı tedbirler almayı gerekli görmüşlerdir. Arap yazısının yazılı metinlerden doğrudan nakil yapmak için yetersiz olduğu bu dönemde muhaddisler, hadislerin hatasız naklini temin etmek amacıyla D seçeneğinde verilen I. ve III. tedbirleri almışlardır. II. ve IV. maddede bahsedilen uygulamalar ise bu dönemde alınmış tedbirlerden değildir. Bu dönemde hadislerin doğru yazılımı için herhangi bir okul kurulmamıştır. Hadis öğrenmek için yapılan yolculuklarda engellenmemiş hatta hadis talebeleri hadisleri bizzat hocadan almak için yorucu yolculuklara çıkmışlardır.