Hadis Tarihi ve Usulü

Yanıt Açıklaması: B, C, D, E seçenekleri anlaşılacağı üzere hadis yazımına izin verildiğine dair haberlerdendir. Ebû Sa‘îd el-Hudrî’nin nakline göre Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: “Benden Kur’ân dışında hiçbir şey yazmayınız. Kim benden bir şey yazmışsa onu imha etsin. Benden hadis rivayet edin, (bunda) hiçbir sakınca yoktur. . .” (Müslim, “Zühd”, 72).

Yanıt Açıklaması: Bir kimsenin sahâbî olup olmadığı şu dört yoldan biriyle belirlenir. Tevâtür, Şöhret, Şâhitlik ve İkrâr.

Yanıt Açıklaması: Kezzâb, râvînin yalancılığını gösteren terimlerden biridir.

Yanıt Açıklaması: ilk üç asırda hadislerin aslına uygun olarak naklinde amacı gerçekleştirecek en isabetli metodun sema^’ olduğu genel kabul görmüş ve hadis a^limlerinin çoğu tarafından tercih edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Müslümanlığın kısa süre içinde yayılması bazı kesimlerin maddi manevi zarara uğramasına neden olmuştur. Bu kişilerce uydurma hadisler ortaya atıldığı bilinmektedir. Hadisin Müslümanlar nazarında değerinin yüksek olması ilk dönemlerden beri çeşitli hadislerin uydurulmasına neden olmuştur. Ayrıca kendi ırk ve mezhebini üstün, düşman gördüklerini ise kötü göstermek isteyenlerin de hadis uydurdukları bilinmektedir. Bazı cahil Müslümanlar ise İslam’a hizmet ettikleri düşüncesiyle hadis uydurmuşlardır. Ancak başlıca gerekçeler içinde Arap dilini bilmiyor olmanın bir hadis uydurma gerekçesi olduğuna dair bir bilgi bulunmamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Hadisleri yazmanın amacı sonraki nesillere yazılı metin bırakmak değildi. Unuttuklarında hafızaya destek sağlamasıydı. Bu dönemde yazılı metinler oluşturulmuş olsa bile hadisler şifahi olarak nakledilmekteydi.

Yanıt Açıklaması: Hadis öğrenim ve öğretim metotları hadislerin aslına uygun olarak naklini temindeki öncelikleri, hadis âlimleri tarafından kabul görmeleri ve yaygınlıkları ile amacı gerçekleştirmekte birbirine yakınlıkları dikkate alınarak üç grup halinde incelenmektedir. Bunlar I., II. Ve IV. maddede doğru olarak verilmiştir. III. maddedeki “Errihle fî Talebil’l-Hadîs” tabiri ise hadis öğrenmek amacıyla yapılan yolculuklar anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Mukayese,  Bir hadisin farklı rivâyetlerinin bir araya getirilip birbirleriyle karşılaştırılması demek olan mukayese, o hadisin sıhhat derecesinin tesbitinde olduğu gibi râvî veya râvîlerinin zabt seviyelerinin belirlenmesinde de son derece önemlidir. Kullanımı Hz. Peygamber ve sahâbeye dayanan bu usûl, zamanla geliştirilerek esaslı bir yöntem haline gelmiştir. İbnü’l-Mübârek,“Hadis(ler)inin sahîh olmasını istersen onları birbiriyle mukayese et” sözüyle; İmam şâfiî de haber-i vâhid’in delil olma şartlarını sıralarken “râvî, hadis hâfızlarının rivâyet etmiş olduğu bir hadisi nakledecekse, rivâyeti onlarınkine uygun olmalıdır. Rivâyetlerin bir araya toplanıp birbirleriyle karşılaştırılması sayesinde sahîh olanlar olmayanlardan, zayıf râvîler hıfzı güçlü olanlardan ayrılır” ifadesiyle buna dikkat çekmiştir. Şu’be, Süfyân b. Uyeyne, Yahya el-Kattân ve İbn Mehdî gibi ünlü hadis imamları, râvî ve rivâyetler hakkında hüküm verirken bu usûlü sıkça kullanmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Zayıf hadisler birbirini takviye ederek hasen li-gayrihî derecesine yükselirler. Fakat bütün zayıf hadisler birden çok isnadla (te‘addü’t-turuk) rivayet edilmek suretiyle zayıflıktan kurtulmazlar.

Yanıt Açıklaması: Garîb senedin özelliklerine göre sınıflandırmadır.

Yanıt Açıklaması: Sema^’ ve kıra^at yoluyla hadis öğrenimi ve riva^yetinde hocanın veya talebenin dalgınlık, unutma ve uyuklama gibi sebeplerle hata ihtimali bulunmaktaydı. Bu yüzden sema^’ ve kıra^at yollarıyla alınan hadisler de ica^zete muhtaçtır.

Yanıt Açıklaması: Soruda bahsi geçen sözü söyleyen kişi A seçeneğindeki Abdülkerim b. Ebü’l-Avcâ’dır. Abdülkerim b. Ebü’l-Avcâ (ö. 160/776), Halife Mehdî zamanında hadis uydurduğu tespit edildiği için asılmak üzereyken bu sözleri söylemiştir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber, Medîne’ye hicret ettikten sonra yaptığı ilk iş, bir mescid inşa etmek olmuştur. Mescid-i Nebevî olarak bilinen bu mescid, sadece bir ibadet yeri değil, başta eğitim-öğretimolmak üzere, idarî, hukukî ve askerî işler olmak üzere İslâm ve müslümanlarla ilgili her türlü konunun konuşulup tartışıldığı ve karar bağlandığı çok amaçlı bir merkez olarak kullanılıyordu. Bu yapısıyla Mescid-i Nebevî, İslâm’ın ilk kurumsal binası olmak yanında ilk örgün eğitim kurumu niteliği taşır. Hz. Peygamber, ashâbı ile birlikte burada sık sık ilim ve sohbet meclisleri oluşturur; gerekli gördüğünde onları toplar ve çeşitli konularda bilgilendirirdi. Özellikle sabah namazından sonra halkalar halinde mescidde oturur, Kur’an okur, dinin farzlarını ve sünnetlerini öğrenmeye çalışırlardı.

Yanıt Açıklaması: Metinde görülen dil ve özellikle de, mana bozuklukları ile ölçüsüz ifadeler onun uydurulmuş olduğuna işaret edebilir.

Yanıt Açıklaması: Hadis ilminde belli bir formasyon kazanmış bir kişi, sened ve metni incelemek suretiyle bir hadisin uydurma olup olmadığı konusunda kanaat sahibi olabilir.

Yanıt Açıklaması: Metâin-i aşere denilen on kusur vardır ki, bunlar râvîyi güvenilir, rivâyetini makbul olmaktan çıkarır. Yalancılık, yalancılıkla itham, fısk, cehâlet ve bid’at râvînin adâletini; çok hata etmek, aşırı dalgınlık, yanılma, sikaya muhâlefet ve kötü hâfıza zabtını ortadan kaldıran kusurlardır. Buna göre ezbercilik kusur sayılmaz.

Yanıt Açıklaması: Çözüm: Yahya b. Ma‘în, Müslim, İbn Hazm, Ebû Bekir İbnü’l-Arabî gibi âlimlere göre ne helal, ne haram, ne de amellerin faziletiyle ilgili konularda zayıf hadisle amel etmek caiz değildir.

Yanıt Açıklaması: İcazet metoduna delâlet etmek üzere en çok kullanılan lafız, (ecazeli: bana icazet verdi) siğasıdır. (Defaa ileyye kitâbehu: falan bana kitabını verdi) münaveleye delalet etmek üzere kullanılan rivayet lafızlarıdır. (Ketebe ileyye fülan: falan kimse bana yazdı) lafzı mükatebe metoduna delalet etmek üzere kullanılan rivayet lafzıdır. (Evsâ ileyye: bana vasıyyet etti) lafzı vasıyyet metoduna delalet etmek üzere kullanılan rivayet lafzıdır. (Beleğani: bana ulaştı) lafızları ise vicade metoduna delâlet etmek üzere kullanılan edâ siğalarıdır.

Yanıt Açıklaması: Doğru yanıt Kutsi hadis olacaktır. Metnin özelliklerine göre yapılan sınıflandırmalardan biri olan kutsi hadis Yüce Allah’a, Kur’an olmayarak nispet edilen söz ve işle ilgili hadis anlamına gelir. Soruda ifade edildiği gibi Rabbani veya ilahi hadis de denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Lafzi mütevatir: Bütün rivayetlerinde lafızları aynı olan yani, Hz. Peygamber’in ağzından çıktığı şekilde bize ulaşan hadislerdir.