Hadis Tarihi ve Usulü

Yanıt Açıklaması: Keşmîrî’nin hadis okuturken takip ettiği genel usulü şöyleydi: Ders esnasında bahsi geçen bir kitabın ilmî tenkidini yapardı. Daha çok müşkil yerleri halletmeye çalışırdı. Bir konuda geniş açıklamalara girişmekten ziyade fazla konuya temas etmeye önem verirdi. Ders esnasında konuyla dolaylı olarak ilgili olan şeylere de, talebeye faydalı olacağını düşündüğünde, temas ederdi. Buna göre II ve IV numaralı öncüllerde verilen bilgiler doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Bu dönem aşağı yukarı hicri 1. yüzyılın sonlarına kadar devam etmiştir. Yani ilk Müslümanlar olan sahâbe nesli ile onlardan sonra gelen ve tâbiûn denen neslin büyüklerinin yaşadığı dönemdir.

Yanıt Açıklaması: İlk Osmanlı dârulhadîsinin I. Murad devrinde İznik’te Çandarlı Hayreddin Paşa (ö. 789/1387) tarafından yaptırıldığı kabul edilir. Bu asrın en önde gelen ismi İbn Melek diye tanınan İzzeddin Abdüllatif’tir (ö. 797/1394). Tire’de müderrislik yapan İbn Melek Osmanlı medreselerinde en çok okunan hadis kitaplarından olan Sâgânî’nin Meşâriku’l-envâr’ı üzerine Mebâriku’l-ezhâr isimli şerhini yazmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek suretiyle sahâbe adına veya hadis metinlerine göre alfabetik olarak düzenlenen eserler etrâf diye İsimlendirilmektedir. Bu nedenle günümüzde hadis kaynaklarını bulmayı kolaylaştıran Cd ‘ler ve Mu’cem’in olmadığı dönemde bu hizmeti Etraf kitapları görmektedir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlılarda ilk Dârulhadîs I. Murad döneminde 14. Yüzyılda yapılmıştır. Osmanlı eğitim sisteminde önemli bir yer tutan Dârulhadîslerde Buhâri ve Müslimin eserleri okutulmuştur. Buna rağmen İslam kültüründe Osmanlı dönemi bir olgunluk ve özümseme dönemidir. Hadis sahasında da eser yazmak değil hazım ve özümseme önemlidir .Osmanlılarda hâdis ilmi önemli bir yer tutar.

Yanıt Açıklaması: Tedvin ile tasnifin birbirine karıştırılması hadis tarihi konusunda yanlış kanaatlerin oluşmasına yol açmıştır. Batılı doğubilimciler tasnif sürecinin olgunluk dönemi eserlerini, hadislerin ilk defa derlendiği tedvin eserleri gibi algılayarak veya kasıtlı olarak öyle göstererek, hadislerin çok geç yazıya geçirildiğini savunmuşlardır. Fakat Tasnif faaliyetleri, tedvinin peşinden gelse de arada uzun bir zaman süreci yoktur. Tasnif sürecine tedvin sürecinden çok sonra geçilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sünnet kavramı, Hz. Peygamber’in davranışlarını; hadis ise, onun davranışlarının, sözlerinin ve onaylarının, tanıkları tarafından haber verilmesini ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Tedvin ve tasnif faaliyetleri için kesin başlangıç ve bitiş tarihleri vermek mümkün değildir.

Yanıt Açıklaması: Hadisler arasındaki ihtilâfın giderilmesinde dört temel yöntem vardır: 1-Cem‘ ve te’lîf: Cem‘ (الجمع (Arapça’da dağınık olan şeyleri bir araya getirme, te’lif (التاليف (ise uzlaştırma anlamına gelir. 2-Nesh: Nesh (النسخ (Arapça’da yok etmek, ortadan kaldırmak, nakletmek anlamlarına gelir. 3-Tercih: Birtakım ölçütlere dayanarak çelişen hadislerden birini tercih edip öbürünü terk etmektir. 4-Tevakkuf: Tevakkuf Arapça’da durmak, duraksamak, beklemek anlamlarına gelir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kitabü’l iman imamla ilgili kitaptır. El-Edebü’l müfred ahlakla ilgili kitaptır. Megazi savaşla ilgilidir. Siyer Peygamber’in hayatıyla ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Tedvîn Dönemi, daha önce değişik yazı malzemelerine kaydedilerek veya ezberlenerek koruma altına alınmış olan hadislerin kitaplar (dîvânlar) içinde toplandığı dönemdir ve hicrî 1. asrın sonlarından 2. asrın 1. veya 2. Çeyreğine kadar süren bir zaman dilimini içine alır. Bu dönemde yazılan eserlerden hiçbiri günümüze ulaşmamıştır. Muhammed Hamîdullah, ilk dönemlerin yazma eserlerinin hemen hemen hepsinin Bağdad’ın Moğollar tarafından istilası esnasında tahrip edildiğini kaydeder.

Yanıt Açıklaması: Hâkim en-Nîsâbûrî el-Müstedrek’te hadisleri üç grup halinde zikreder. Bunlar da yukarıdakilerdir.

Yanıt Açıklaması: “Cem‘u’l-fevâid” adlı eser Rudânî’ye aittir. Molla Lütfi “Ta‘lîka ale’l-Câm‘i’s- sahîh” adlı bir hadis kitabı telif etmiştir. Seydî Çelebi’ “Mustahrec mine’l-Buhârî” adlı hadis kitabını yazmıştır. Molla Gürânî “el- Kevseru’ l-cârî ilâ riyâzi’ l-Buhârî” adlı eserini yazmıştır.“Meşâriku’l-envâr” Sâgânî’ye aittir.

Yanıt Açıklaması: Din bazı alanlarda düzenleme getirmemiş, o alanlardaki düzenlemeyi insanlara bırakmıştır. Bu alan fıkıhta mübah kavramıyla ifade edilir. Mübah alanı dine ters düşmeme şartıyla insan aklı, bilgisi ve uzlaşısıyla düzenlenir. Bu alanı da, din alanı içine sokmaya çalışmak din koyucunun amacına terstir.

Yanıt Açıklaması: İmâm Mâlik’in meclisine üç yıl devam etmiş ve Malik’in Muvatta’ isimli eserinin önemli râvîlerinden birisi olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Fuat Sezgin’in İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsü’ne bağlı olarak yaptığı Buhârî’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar (İstanbul 1956) isimli doktora tezi, Türkiye’de hadis alanındaki ilk akademik çalışmadır.

Yanıt Açıklaması: Hadislerin Hz. Peygamber’in sağlığından itibaren yazılmaya başlandığını bildiren birçok haber vardır. Bunlar hadislerin yazılmasına sonradan izin verildiğini gösterir. Bu konudaki haberleri şu şekilde sınıflandırmak mümkündür: Medine Sözleşmesi Nüfus Sayımı Tutanağı İmtiyâz Belgeleri Yahûdîlerle Yapılan Yazışmalar Dîne Çağrı Mektupları Görevlilere Verilen/Gönderilen Tâlimatnâmeler Hz. Peygamber’in Mekke’nin fethinde okuyup da Yemen’li Ebû Şâh’ın isteği üzerine yazılıp bu sahâbîye verilen hutbe. Abdullah b. Amr b. el-Âs’ın yazdıkları Enes b. Mâlik’in yazdıkları Hafızasının zayıflığından şikâyet eden bir sahâbînin yazdıkları Ebû Râfi’in yazdıkları

Yanıt Açıklaması: Abbasîler döneminin hadis tarihi ile ilgili en önemli olaylarından birisi İslam Tarihinde mihne diye bilinen, Me’mûn döneminde 218/833 tarihinde başlayıp 234/849’de Mütevekkil döneminde sona eren uygulamadır. Mihne Arapça’da sınama, imtihan etme, sorgulama, eziyet etme anlamlarına gelir. Dönemin Abbasî halifeleri, başta hadisçiler olmak üzere âlimleri, Mutezile Mezhebi tarafından savunulan Kur’ân’ın yaratılmış olduğu görüşünü benimsemeye zorlamışlar, kabul etmeyenlere, hapsetme dâhil çok değişik işkenceler yapmışlardır. Bu uygulama ilk bakışta Mutezile Mezhebi’nin halifeler üzerindeki etkisiyle bir görüşün empoze edilmesi gibi görünse de arkasında siyasî gerekçeler vardır. Bazı tarihçiler mihne’nin, Sünnî-Şia çatışmasının iç harbe gitme tehlikesine karşı halifelerin Mutezileyi bir denge unsuru olarak kullanmaları stratejisinin sonucu olduğu görüşündedirler. Bazı tarihçiler ise, hadisçilerin ve fakihlerin halk üzerinde çok önemli bir etki gücü kazanmasından rahatsız olan halifelerin kendi otoritesine karşı tehdit oluşturan bu gücün dengelenmesini amaçladığı görüşündedirler.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber’in vefatından sonra Ebü Hüreyre’nin de hadis sahifeleri vardı. Hemmam b. Münebbih’in Sahifesi ismiyle bilinmektedir.

Yanıt Açıklaması: Râvîlerine göre düzenlenmiş olan hadis kitapları “Ale’r-ricâl” olarak adlandırılır. “Ale’l-ebvâb”, konularına göre düzenlenmiş hadis kitaplarına verilden addır. Câmî’ler, Muvatta’lar ve Musannefler de konularına göre düzenlenmiş hadis kitabı türleridir.