Tefsir Tarihi ve Usulü

Yanıt Açıklaması: Fazlurrahman, son dönemde Kur’ân’ı anlamaya yönelik çalışmalarda adını en sık duyduğumuz isimlerdendir. Fazlurrahman’ın önerdiği Kur’ân’ı anlama yönteminin Batı hermenötik geleneğinden etkilendiği bariz bir biçimde görülse de Fazlurrahman’ın bütünüyle Batı düşüncesine bağlı bir tefsîr yöntemi uygulamaya çalıştığı söylenemez. Almış olduğu sıkı dinî eğitim ve eserlerinde yoğun bir şekilde kullandığı İslâm düşüncesinin klasik kaynakları, onun Müslüman dünya görüşüne bağlı kaldığını gösterir. Fazlurrahman’a göre İslâm dünyasındaki en ciddi mesele, eğitim meselesidir. Bu meselenin halli ise İslâm düşüncesindeki yenilenmeyle alakalıdır.

Yanıt Açıklaması: Kur’ân âyetlerini tarihsel metinler olarak değerlendiren ilk sistematik çalışma ise, Kur’ân kıssalarının tarihsel veriler olduğunu, bu verilerin o dönem Araplarının bilgileri ya da dil üslupları çerçevesinde serdedilmiş bilgilerden meydana geldiğini savunan Halefullah’ın, “Kur’ân’da Öyküleme Sanatı” adlı eseridir.

Yanıt Açıklaması: Mutezile, Emevîler zamanında, hicri ikinci asırda Hişam b. Abdülmelik zamanında yaşayan Vâsıl b. Ata’nın kurmuş olduğu mezheptir. Hasan Basri’nin ders halkasında yer alan Vâsıl, büyük günah konusunda hocasından farklı bir görüşe sahip olmasından dolayı ondan ayrılmış (itizal), bu yüzden de mezhebe “mutezile” (ayrılanlar) ismi verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yani, hem tefsi^r alanı, hem de başka alanda uzman olan şahısların tefsi^re dair çalışma yapmaları neticesinde ilgili akımlar ortaya çıkmıştır. Bir başka etken ise hicri^ birinci yıldan itibaren İsla^m coğrafyasının genişlemesi, Arap olmayan unsurların Müslüman olması, İsla^m toplumunda siyasi karışıklıkların baş göstermesi, akaid ve iman konusunda ihtilafların ortaya çıkmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Bu ekollerin ortaya çıkıp gelişmesinde birçok etken vardır. Ancak bunlar arasında en önemli etken, temsilcilerinin interdisipliner (değişik ilimlerde ihtisas sahibi) şahıslar olmasıdır. Yani, hem tefsîr alanı, hem de başka alanda uzman olan şahısların tefsîre dair çalışma yapmaları neticesinde ilgili akımlar ortaya çıkmıştır. Bir başka etken ise hicrî birinci yıldan itibaren İslâm coğrafyasının genişlemesi, Arap olmayan unsurların Müslüman olması, İslâm toplumunda siyasi karışıklıkların baş göstermesi, akaid ve iman konusunda ihtilafların ortaya çıkmasıdır. Bu sebeplerden dolayı itikâdî açıdan İslâm toplumu, fırkalara ayrılmış, buna bağlı olarak da bu alanda bilimsel ekoller ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: “Biz, bir a^yetin hükmünü yürürlükten kaldırır veya onu unutturursak mutlaka daha iyisini veya benzerini getiririz” (Bakara (2), 106). Bu a^yetin içinde yer aldığı bağlam dikkatli bir şekilde incelendiğinde, buradaki a^yet ile Kur’a^n a^yetlerinin değil, önceki kitaplarda varolan hükümlerin kastedildiği anlaşılır.

Yanıt Açıklaması: Fazlurrahman’a göre İslâm dünyasındaki en ciddi mesele eğitimdir.

Yanıt Açıklaması: Mutezile, düşünce sistemini “usûl-i hamse” (beş temel prensip) üzerine kurmuştur. Bu beş prensip, tevhid (Allah’ın zatında, sıfatlarında ve eylemlerinde tek olduğu inancı), adalet (Allah’ın hayrı yapması, şerrin meydana gelmesinde etkisinin olmaması), va’d-vaid (Allah’ın sözüne sadık kalması), menzile beynel menzileteyn (büyük günah işleyenin ne kâfir ne de mümin olacağı yani, fasık olduğu) ve emr-i bil ma’ruf ve nehyi ani’lmünkerdir (iyiliği emretmek, kötülüklere engel olmaktır). Mutezile, Kur’ân tefsîrini özellikle bunlardan tevhid ve adalet prensipleri üzerine temellendirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kıssalarla hedeflenen ümmetin eksik kalan bilgilerini tamamlayarak onları eğitimek. Burada bilgi tekrarı yapmak gibi bir durum söz konusu değildir

Yanıt Açıklaması: kelimenin özel bir bilim ve sanat dalında kazanmış olduğu terim anlamında kullanımıdır. Bunun karşısında ise hususî örfî mecaz olup lafzın bu anlamın dışında kullanımıdır. Meselâ “fiil”, luğavî hakikat olarak “eylem, iş” anlamlarına gelirken gramerde zamana bağlı olarak bir işin yapılmasını anlatan bir terim manasıyla hususî örfî hakikat olmuştur. Bu son anlamın dışında kullanılması da hususî örfî mecazî olur. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Cebrâil’in görünmeden çıngırak sesine benzer bir sesle vahiy getirmesidir.

Yanıt Açıklaması: Garîb lafzı, sözlükte “bilinmeyen, az bilinen, kapalı, tek/nadir, yabancı, tuhaf ” gibi anlamlara gelmektedir. Terim olarak ise az kullanılması, farklı lehçe ve dillerden alınması sebebiyle manası sözlüklere veya ilgili mercilere başvurulmadan anlaşılmayan kapalı lafız şeklinde tanımlanmaktadır. Kur’ân’ın nazil olduğu dönemlerde Hicaz bölgesinde Araplar, çok sayıda kabileden; Arap dili ise, onlarca lehçeden oluşmaktaydı. Peygamberin lehçesi ise Kureyş lehçesiydi. Tüm lehçeler, büyük oranda dil malzemesi ve kullanımı açısından birleşmekle beraber lafız, anlam ve ses yönünden birbirinden farklılık arzeden yönleri de vardı. Ayrıca Arap kabilelerinin ziyaret ve ticaret ilişkileri, gerek anlam gerekse ses boyutunda etkileşime, kelime aktarımına ve dil özelliklerinin transferine sebep olabiliyordu. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Elmalılı Hamdi Yazır’ın 1930’lu yıllarda hazırlamış olduğu tefsîr çalışmasının adı Hak Dini Kur'an Dili'dir.

Yanıt Açıklaması: Arap dilinde lafızları farklı, anlamları ise aynı olan kelimelere müterâdif (eşanlamlı); bu olguya da terâdüf (eşanlamlılık) denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Nüzül sebepleri, Kur’an’ın iniş sürecinde vuku bulmuş olaylarla ilgili bir kavramdır

Yanıt Açıklaması: İsti’âre, sözlükte “birinden bir şeyi ödünç almak” anlamına gelir.

Yanıt Açıklaması: Arap dilinde lafızları farklı, anlamları ise aynı olan kelimelere mütera^dif (eşan­ lamlı); bu olguya da tera^düf (eşanlamlılık) denmektedir.

Yanıt Açıklaması: İctimâî tefsîr ekolü, pozitivizmin büyük oranda etkili olduğu 19. asrın son çeyreğinde ortaya çıkan reaksiyonik bir tefsîr akımıdır. Akımın ilk çıktığı yer A seçeneğinde belirtilen Mısır’dır.

Yanıt Açıklaması: Soruda açıklaması verilen ilim dalı D seçeneğindeki Müşkilü’l-Kur’ân’dır. Kur’ân’ın çeşitli özelliklerine vakıf olmayan ve bu konuda yeterli alt yapısı bulunmayan bazıları onun birtakım âyetleri arasında ihtilaf bulunduğunu zannedebilir. Başka bir ifadeyle bir âyetin manasının başka bir âyetin manasıyla çeliştiğini düşünebilir. Böyle bir vehme düşmüş kimseye cevap verilmesi ve vehminin giderilmesi gerekir. İşte bu tür izahları yaparak vehimleri ortadan kaldırmaya çalışan Kur’ân ilmine “Müşkilü’l-Kur’ân” denir.

Yanıt Açıklaması: yüzyıl sonrası gelişen bu akımlara, çağdaş tefsi^r ekolleri denmektedir ki bunlar, konulu tefsi^r ekolü, ictima^i^ tefsi^r ekolü ve bilimsel tefsi^r ekolüdür. S¸imdi bu ekolleri, anahatlarıyla sunmaya çalışalım.