İslam Sanatları Tarihi

Yanıt Açıklaması: XVII. yüzyıl başında Sultan I. Ahmed döneminde (1603-1617) tek yaprak resim ve minyatürlerin belirli bir düzene göre içine yerleştirildiği, el yazması formatındaki murakka (albüm) yapımcılığı önem kazanmıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Çelebi Mehmed’in yaptırmış olduğu çinileriyle meşhur Bursa’nın en iddialı yapılarından birisi olan Yeşilcami ve türbede Tebrizli ustalarla birlikte Ali b. İlyâs Ali’nin isimleri dikkat çekmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Battal bir ebru çeşididir. Diğer şıklar şiraze örme çeşitleri içermektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sulu altın ile gölge verilip koyu altınla tahrirlenen bezeme üslubu Halkari'dir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Arapça’da “duâ” ve “namaz” anlamlarına gelen salâ (salât) Hz. Peygamber’e Allah’tan rahmet ve selâm temenni eden, onu metheden, onun şefâatını dileyen, aile fertlerine ve yakınlarına dua ifadeleri içeren, belirli bestesiyle veya serbest olarak okunan güftelerin genel adıdır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: 1220’li yıllardan sonra İslâm minyatür sanatında İlhanlılar’ın hâkim olduğu İran’da hazırlanan yazmalarda Uzakdoğu ve özellikle Çin sanatının etkileriyle yeni bir tarz ortaya çıkmıştır. Meraga’da kaleme alınmış İbn Buhtîşû’nun Menâfiu’l-hayevân’ı ile Bîrûnî’nin el-Âsârü’l-bâkıye’si bu döneme ait melez üslûbun sergilendiği başlıca eserlerdir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nin ikinci başkenti Edirne’de XV. yüzyılın ikinci yarısında hazırlanmış Dilsuzna^me (Oxford Bodleian Library, Quseley, nr. 133) Külliya^t-ı Ka^tibi (Resim 6.3) ve Ahmedi^ İskenderna^mesi (Venedik, Marciana Kütüphanesi, Cod. Or. nr. 57) erken Osmanlı minyatür üslu^bunu temsil eden eserler arasında yer alırlar. Doğru cevap a'dır.

Yanıt Açıklaması: Hafif kabarık mercan kırmızısı rengin kullanıldığı çiniler ilk kez İstanbul Süleymaniye Cami'nde görülür.

Yanıt Açıklaması: Yine Necmeddin Okyay’ın buluşu olarak XX. yüzyılın Türk hat sanatında yer alan yazılı ebrular vardır (Resim 7.17). Bir hat eseri Arap zamkı eriyiği ile kâğıda yazıldıktan ve kurutulduktan sonra ebru teknesine yatırılırsa, zamklı yerler ebruyu almaz ve yazılı kısım kâğıdın rengiyle kalır. Doğru cevap "c" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sasaniler dönemine ait fresk ressamlığı ve minyatürlü el yazmalarının varlığına değinen kaynaklar varsa da günümüze bu dönemden resimli bir el yazması ulaşmamıştır. İslam minyatürlerinin en erken tarihli örneklerinin zamanımıza ulaşabilenleri 12-13. yüzyıllara aittir.

Yanıt Açıklaması: Sünnet düğünü şenliklerinin anlatıldığı surnâme türündeki resimli yazmalar, ilk kez III. Murad döneminde (1574-1595) hazırlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Karahanlılar Dönemi sonrasında, Büyük Selçuklular döneminde gelişen çini geleneği, İlhanlılar zamanında daha da hız kazanmıştır. İlhanlılar döneminde gerek sırlı tuğla gerekse fîrûze renkli çiniler mimari bezemede ağırlık kazanmış, fîrûzenin yanı sıra siyah, beyaz ve kobalt mavisi de kullanılmıştır. İlhanlıların da Büyük Selçuklu sanatından etkilendiğini düşünürsek, Büyük Selçuklu çinilerinde de bu renklerin daha çok tercih edildiğini düşünebiliriz. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Cevabınız yanlış ise,“Desen” konusunu yeniden okuyunuz.

Yanıt Açıklaması: Anadolu Selçuklu mimarisinde dinî yapılar ekseriyetle çini mozaik tekniği ile süslenmiştir. Çini mozaik tekniği yapıların dış cephelerinde, bilhassa minare gövdelerinde, yarı açık mekânlarda, eyvanların kemer ve tonozlarında, taçkapılarda, mihraplarda, sandukalarda, kubbe geçişlerinde, kubbe içlerinde ve tavanlarda belli program dahilinde kullanılmıştır. İç mekânlarda insan elinin erişebildiği yerlerde daha çok düz renkli çini levhalar kullanılırken el değmeyen yerlerde çini mozaik tercih edilmiştir. Yapıların dış cephelerinde çini kullanımının görülmediği dönem ise Klasik Osmanlı Mimarisi Dönemi'dir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Şuğul, Türk bestekârları tarafından Türk mûsikisi makam ve usulleriyle bestelenmiş Arapça güfteli ilâhilere verilen isimdir. Elimizde bulunan şuğullerin büyük kısmı, kolay anlaşılan ifadelerden meydana gelmiş olup, ritim itibariyle de hareketli eserlerdir. Şuğullerin ağızdan ağza nakledilmesi esnasında bazı güftelerin bozulması nedeniyle, pek az şuğulün güfte yazarı bilinmektedir. Tekkelerde zikir esnasında okunduklarından daha çok nîm sofyan, sofyan ve düyek gibi küçük usullerle ölçülmüşlerdir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Kanûnî Sultan Süleyman’ın Irak Seferi’ni konu alan Mecmûa-i Menâzil (İÜ Ktp., TY, nr. 5964) ve Süleymannâme (TSMK, Hazine, nr. 1608) MatrakçıNasuh’un metinlerini yazarak resimlendirdiği diğer eserleridir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: XV. yüzyılda Safiyyüddin’in bu sistemi üzerinde pek çok çalışma yapıldı. Bu çalışmaların XIV. yüzyıldaki merkezi Azerbaycan ve çevresi, XV. yüzyıldaki merkezi ise Azerbaycan, Batı Türkistan ve Osmanlı kesimleridir. Bu döneme kadar daha çok Batı Türkistan ve Azerbaycan bölgelerinde yoğunlaşan çalışmalar, bu yüzyıldan itibaren Osmanlı ülkesine kaymaya başlamıştır. Mu^siki nazariyatı konusunda pek çok eserin yazıldığı bu dönemde Hızır b. Abdullah’ın II. Murad’a ithaf ettiği Kita^bü’l-Edva^r, Abdülka¯dir-i Mera^gi¯’nin başta Ca^miu’l-elha^n ve Maka¯sidü’l-elha^n olmak üzere yazdığı altı eser, La^dikli Mehmed C¸elebi’nin II. Ba^yezid’e takdim ettiği Zeynü’l-elha^n ve Risa^le-i Fethiyye önemli çalışmalardan bazılarıdır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Şehazde sancağı Amasya'da Sultan II. Bayezid'in de desteğiyle Hayreddin Mar'aşî etrafında Celâl Amâsî, Cemal ve Celâlzâde Muhyiddin Amâsî, Abdullah Amâsî, Şeyh Hamdullah ve oğlu Mustafa Dede gibi Anadolu'nun yedi büyük üstadı (esâtîze-i Rûm) yetişmiştir. Osmanlı hat ekolünün temelleri büyük ölçüde Amasya'da atılmıştır denebilir.