İslam Sanatları Tarihi

Yanıt Açıklaması: Klasik ciltin unutulduğu son yüzyılda bunu Güzel Sanatlar Akademisi’nde öğreten Bahaddin Tokatlıoğlu (1866-1939), Necmeddin Okyay (1883-1976), Sacid Okyay (1914-1999) sıralanabilir. Bugün aynı mesleği İslâm Seçen (d.1936) ve onun yetiştirdikleri yürütmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sır altı ve sır üstü tekniklerinin bir arada kullanılmasıyla çok renkli bir satıh elde etmeye yarayan tekniğe “mi^na^i^” adı verilmiştir. Bu teknikte ısıya çok dayanıklı olan renkler sır altına, az dayanıklı olan renkler de sır üstüne tatbik edilir. Doğru cevap d'dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı kültüründe Enderun Mektebi, resmî mektepler ve üstatların evleri, özellikle daha geniş alanda güzel sanatlar akademisi konumunda olan tekkeler sanat eğitimi yapılan, tarihte büyük sanatkârlar yetiştirmiş kurumlardır. Osmanlılarda eğitimin ilk basamağı Sıbyan Mektebidir. Bunlara “Mahalle Mektebi” de denirdi. Sıbyan Mektepleri ya müstakil bir yapı halinde ya da külliyelerin içerisinde, camilerin bitişiğinde, her köy, mahalle ve semtte açılan okullardı. Osmanlı sarayında çocuk şehzadeleri yetiştirmek için Şehzadegan Mektebi vardı. Harem, sarayda padişahın ailesinin ve hizmetlilerin kaldığı bölümdür. Burada çocukların eğitimiyle kalfalar ve dadılar ilgilenmekteydi. Harem aynı zamanda hizmetli ve cariyelerin eğitim aldığı bir kurum niteliğindeydi. Haremde okuma-yazma ve dini eğitimin yanında nakış, dikiş, örgü gibi dersler görüyorlardı. Kapıkulu Ocaklarının altında da Acemioğlanlar Ocağı vardı. Önceleri tamamıyla gayrimüslim tebaadan daha sonraları da kısmen Müslümanlardan devşirilen çocukların ilk getirildiği mektep burasıydı. Burada gerek vücutça gerekse zihin bakımından bir eğitim verilirdi.

Yanıt Açıklaması: Temcid, minârelerde ezandan ayrı olarak Allah’a yapılan dua ve münâcâtlardır. Üç aylarda recebin ilk gecesiyle başlayarak ramazanın teravih kılınan ilk gecesine kadar yatsı namazının ardından, ramazanda ise sahurdan sonra müezzinler ve cemaatin katılımıyla minarede okunurdu. Camilerde temcîde çıkmak ve temcîd okuyacak topluluğu idare edebilmek müezzinliğin önemli vazifelerindendi. Doğru cevap "e" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlılar tarafından İznik’te meydana getirilen ilk seramikler, kırmızı hamurlu ve tek renkli sırla yapılmış olup bunlara birinci dönem İznik çinileri denmektedir. Yakın zamana kadar Milet’te üretildiği düşünülerek “Milet işi” denen bazı kırmızı hamurlu çinilerin de, yapılan kazı ve araştırmalar sonucunda, XIV. yüzyılın ikinci yarısından XV. yüzyılın başlarına kadar tarihlenen ikinci dönem İznik çinileri olduğu anlaşılmıştır. İznik seramiklerinin üçüncü devresinde, Selçuklu seramiğinden bazı etkiler taşıyan tek veya iki renkli motiflerle işlenmiş basitçe bir teknik kullanılarak ileri düzeydeki İznik çini sanatının parlak devresi hazırlanmıştır. Dördüncü dönem İznik çini ve seramiklerini, Milet işi adlandırmasında olduğu gibi, yine Şam’da üretildiği düşünülerek “Şam işi” adı verilen mavi beyaz çini grubu oluşturmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Levni^ tarafından yapılan Osman Gazi’den III. Ahmed’e kadar dizi padişah portrelerinin bulunduğu Kebir Musavver Silsilena^me’deki (TSMK, III. Ahmed, nr. 3109) minyatürler, Batılılaşma dönemi Osmanlı tasvir üslu^bunun ilk örnekleridir. Doğru cevap e'dir.

Yanıt Açıklaması: Renkler serpildikten sonra, ucu kitreli suya dokundurulmak şartıyla ince tel çubuk önce yukarıdan aşağıya veya sağdan sola, sonra da diğer yönde keskin ve muntazam hareketlerle bütün satıhta yürütülerek ortaya çıkan ebruya tarama (gelgit) ebrusu denir. Doğru cevap "a" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’da üretilmiş XII.-XIII. yüzyıllara tarihlenen ilk minyatürler, Silvan, Diyarbakır, Mardin, Aksaray, Kayseri ve Konya gibi merkezlerde hazırlanmış eserlerde yer alır. Günümüze ulaşan minyatürlerin en eski örnekleri Artuklu Kitâbü’l-Haşâiş ve Kitâbü’t-Tiryâk adlı eserlerde görülür. Antik el yazmalarından kopya edilen bu ilk minyatürlerde Bizans resminin etkilerine rastlanır. Diyarbakır’da Artuklu Emîri Nâsırüddin Mahmud için Cezerî tarafından 1206’da hazırlanan Kitâb fî Ma‘rifeti’l-hiyeli’l-hendesiyye adlı eserin (TSMK, III. Ahmed, nr. 3472) minyatürleri ise Anadolu dışındaki çağdaşı Selçuklu minyatür üslûbuyla benzerlik taşır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Osmanlı döneminde uygulama alanı bulmuş oyma, kakma, çalma, kazıma, vidalama, altın kaplama (tombak), savatlama, zincir işi, daha çok takı ve tören eşyasında kullanılan telkâri ve mine gibi geliştirilmiş birçok teknik söz konusudur. Bu tekniklerin uygulanmasında ayak çarkı, mengene, demirci makası, pense, eğe ve kalem gibi aletler kullanılır.Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İslam sanatında minyatür yapan sanatçılara nakkaş denir. Doğru cevap b'dir.

Yanıt Açıklaması: XVI. yüzyılın ikinci yarısında oluşan klasik tasvir üslûbunun yaratıcısı Nakkaş Osman’dır. Bu üslûpta, Kanûnî döneminde var olan yüzey bezemeciliğinin önemini yitirdiği, sade zeminlerin tercih edilerek konu edilen olayların yalın bir anlatımla ve belgesel bir gerçekçilikle yansıtılmaya çalışıldığı görülür. Nakkaş Osman, şehnâme türündeki Zafernâme Şehnâme-i Selim Han, Şehnâme-i Murad, Hünernâme I ve Hünernâme II genel İslâm tarihi türündeki Zübdetü’t-tevârih ve surnâme türündeki Surnâme-i Hümayun adlı eserleri resimlendiren nakkaşları yönlendiren başusta olmuştur. Bu sebeple Osmanlı minyatür sanatına yön veren en ünlü nakkaş olarak tanınır. Hünernâme adlı eserin ilk cildinde bulunan Topkapı Sarayı’nın birinci avlusunun XVI. yüzyıldaki durumunu belgeleyen minyatür, Nakkaş Osman ve ekibindeki diğer nakkaşların gerçekçi yaklaşımını sergileyen tasvirlerden biridir.

Yanıt Açıklaması: Ba^bürlü devrinde Tebriz’den gelen ustalarla yerel ustaların katılımıyla kendine özgü müslüman Hint minyatür üslu^bu doğmuştur. Bu ekolün en verimli dönemi Ekber S¸ah zamanına rastlar. Bu dönemde çeşitli yazmaların yanı sıra Ba^bürna^me ve Ekberna^me adlı eserler resimlendirilmiştir. Doğru cevap e'dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nin ikinci başkenti Edirne’de XV. yüzyılın ikinci yarısında hazırlanmış Dilsuznâme Külliyât-ı Kâtibi ve Ahmedî İskendernâmesi erken Osmanlı minyatür üslûbunu temsil eden eserler arasında yer alırlar.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Kitap ciltleme usulünde ilk iş olarak, sahtiyan (keçi derisi) veya meşin (koyun derisi), hangi deri cinsi tercih edilecekse, debbâğhânede önceden temizlenip kahverengi, siyah, vişneçürüğü veya ördekbaşı yeşili bir renge ılık banyoda boyanmış olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde pişmiş topraktan yapılan kullanım eşyalarına seramik veya keramik denilmektedir. Sırça ve Kâşî ise Çini'nin diğer isimleridir. Tümü killi topraktan yapılan veya yüksek oranda kil ihtiva eden ham maddelerden üretilmiş, yüzeyi parlakça ve en sert seramik grubuna “porselen” adı verilmektedir. Eski kaynaklarda buna fağfûr denilmektedir. Fağfûr kelimesi, Osmanlılar tarafından Çin porseleni ve Çin imparatorlarını anlatmak için kullanılan bir tabirdir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir Mevlevî âyininin icrasını şu ana başlıklarla özetleyebiliriz: a) Âyin bestesi içerisinde bulunmamakla birlikte her âyinin başında okunması gelenek haline gelen, güftesi Mevlânâ’ya, bestesi Mustafa Itrî Efendi’ye ait rast makamındaki “na‘t”ın okunması, b) Okunacak ve çalınacak âyîn-i şerifin makamında neyle uzunca yapılan “baş taksim”, c) Aynı makamda dört haneli bir “peşrev”in çalınması, d) Neyzenbaşının yaptığı kısa “taksim”, e) Dört selâmdan oluşan “âyîn-i şerif”in okunup çalınması, f) “Son peşrev” ve “son yürük semâi”nin yürükçe icrası, g) Ney veya başka bir sazla yapılan kısa “son taksim”, h) Âyinhanlardan biri tarafından okunan “aşr-ı şerif”, ı) Tarikatçı veya duâcı dede ile en sonunda şeyhin okuduğu “Fâtiha” ve “gülbanklar”. Önce mürşidin izniyle üç adet nefes, ardından on iki imamın adı zikredilen “düvâz” veya “düvâzde imam” denilen manzumeler okunması, Bektaşi tarikatının ayinlerinde görülür. Dolayısıyla doğru cevap "b" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Şiir, edebiyat, müzik gibi sanatlar, fonetik (işitsel) sanat örnekleridir.