İslam Sanatları Tarihi

Yanıt Açıklaması: Mevlevi^lik ve Bektaşi^lik dışında tarikatlarda zikirler genel olarak üç şekilde yapılırdı: 1- Diz çöküp oturarak ve başı sağa sola çevirmek veya diz kapakları yerde olduğu halde doğrulup oturmak suretiyle yapılan zikre kuu^d zikri, bu şekilde zikredenlere kuu^di^; 2- Ayakta beline kadar eğilip kalkmak, olduğu yerde sağa sola dönmek ve sallanmak şeklinde yapılan zikre kıya^m zikri, bu şekilde zikredenlere kıya^mi^; 3- Ayakta kol kola veya el ele tutuşarak sağ ayağını biraz ileri, sol ayağını da biraz geri atmak ve sağdan sola doğru düzenli bir tempo ile devamlı ilerleyip dönmek suretiyle yapılan zikre de devran zikri, bu şekilde zikredenlere devrani^ denilirdi. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerde verilenlerin hemen hepsi bu tekniğin özelliğidir. Ancak bu tekniğin Anadolu'da yaygınlık kazanamamasının asıl sebebi masraflı ve zahmetli olmasından kaynaklanmıştır. Anadolu’da örneklerine yalnız Konya Alâeddin Köşkü’nde rastladığımız bu teknik daha çok İran’da yaygınlık kazanmıştır. Bu tekniğin en çok görüldüğü yerler ise Basra, Rakka ve Kâşân’dır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: ''Ağaç ve kereste'' anlamında Arapça ''haşeb'' kelimesinin çoğulu olan ahşap, sözlük anlamının dışında, farklı ağaç cinslerinden seçilen malzemenin oyma, kabartma, geçme gibi tekniklerle işlenmesi sonucunda ortaya çıkan bağımsız bir sanat dalının da adı olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Tümü killi topraktan yapılan veya yüksek oranda kil ihtiva eden ham maddelerden üretilmiş, yüzeyi parlakça ve en sert seramik grubuna “porselen” adı verilmektedir. Eski kaynaklarda buna fağfûr denilmektedir. Fağfûr kelimesi, Osmanlılar tarafından Çin porseleni ve Çin imparatorlarını anlatmak için kullanılan bir tabirdir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Klasik ebruculukta kullanılan boyalar şunlardır: Sarı renk için zırnık (arsenik sülfür); mavi renk için çivit ağacından elde edilen ve en makbûlü Pakistan’ın Lahur (Lahor) şehrinden gelen Lâhur çividi; siyah renk için is mürekkebinin de ana maddesi olan balmumu isi veya beziryağı isi; lâciverd renk için Afganistan’daki Bedahşan’dan gelen ve lâcivert taşı (lapislazuli) adıyla bilinen Bedahşî lâciverdi; beyaz renk için isfidaç (üstübeç, bazik kurşun karbonat); tuğla kırmızısı renk için gülbahar (demir oksitleri fazla olan bir toprak boya cinsi); morumsu vişneçürüğü renk için Hindistan’da bazı dalların üstünde şebnem şeklinde oluşan lök (lak) maddesi; tütün rengi için Çamlıca toprağı. Boya çeşitleri sınırlı olmakla beraber, bunların birbirine katılmasıyla yeni renkler (meselâ: yeşil renk, zırnık ve Lahur çividi karışımıyla bulunur) elde edilmesi sağlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Taç kapı süsleme programlarındaki geometrik düzen, birbirine geçmeler yaparak örülen ve etrafını dolandıkları kemerin tepe kısmında birbirlerine bağlanarak tamamlanan düğümler ve şeritler biçiminde planlanır. Bazan da geometrik şekillerle birlikte bitkisel süslemelere de yer verilir.elçuklu taş yapılarında insan ve hayvan figürlerine de rastlanmaktadır. Kullanılan bu tür motifler arasında sırt sırta vermiş kartal, kuş resimleri, kadın ve erkek insan başları bulunmaktadır. Kayseri Döner Kümbet’te ise aslan resimleri vardır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İstanbul’da Topkapı Sarayı, Türk ve İslâm Eserleri ve Deniz müzeleri ile Ankara’daki Etnografya Müzesi ve diğer bazı müzeler, Türk ahşap sanatının seçkin örneklerinin korunup sergilendiği mekânlar arasındadır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt açıklaması yok

Yanıt açıklaması yok

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Çini mozaik tekniği yapıların dış cephelerinde, bilhassa minare gövdelerinde, yarı açık mekânlarda, eyvanların kemer ve tonozlarında, açkapılarda, mihraplarda, sandukalarda, kubbe geçişlerinde, kubbe içlerinde ve tavanlarda belli program dahilinde kullanılmıştır. İç mekânlarda insan elinin erişebildiği yerlerde daha çok düz renkli çini levhalar kullanılırken el değmeyen yerlerde çini mozaik tercih edilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Türklerde çini tezyinat geleneği ilk Müslüman Türk devletini kuran Karahanlılar'la birlikte başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Hz. Osman, İslâm’ın temel kitabı Kur’an sayfalarını çoğaltarak kitap haline getirmekle çok önemli dinî ve tarihî bir görevi başarıyla yerine getirmiştir. Böylece Kur’an metni Hz. Peygamber’e indiği gibi koruma altına alınmış, bu örnek nüshalardan yeni mushaflar kopya edilerek ilâhî metinler güvence altına alınmış; kuşaktan kuşağa bozulmadan aktarılarak günümüze ulaşmıştır. Doğru cevap "a" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: XVII. asırdan itibaren Batı âleminin de ilgisini çeken ebruculuk üzerine Roma’da 1646 yılında “Türk kâğıdı” olarak belirtildiği ilk yayından beri pek çok eser yazılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Topkapı Sarayı’nda Bağdat ve Revan Köşkleri, Üsküdar Çinili Camii (1640) ve Eminönü’ndeki Yeni Vâlide Camii’nde (1663) görülen çiniler desen ve kompozisyonlar açısından pek zengin olmakla birlikte, Osmanlı çini sanatında duraksamanın, hatta gerilemenin görüldüğü örneklerdir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Minârelerde ezandan ayrı olarak Allah’a yapılan dua ve münâcâtlara temcîd adı verilir. Üç aylarda recebin ilk gecesiyle başlayarak ramazanın teravih kılınan ilk gecesine kadar yatsı namazının ardından, ramazanda ise sahurdan sonra müezzinler ve cemaatin katılımıyla minarede okunur. Camilerde temcîde çıkmak ve temcîd okuyacak topluluğu idare edebilmek müezzinliğin önemli vazifelerindendir.

Yanıt Açıklaması: Tekkelerde tasavvuf ahlâkı safiyeti içinde gençler sanat eğitimi almışlardır.

Yanıt Açıklaması: Kanûnî dönemine özgün üslûbuyla katkıda bulunan nakkaş Matrakçı Nasuh’tur. Kaleme aldığı tarihî konulu eserleri, figürsüz manzaralar ve topoğrafik kent görünümleriyle resimlendiren Matrakçı Nasuh’un ilk eserlerinden biri, Târîh-i Sultan Bayezid (TSMK, Revan Köşkü, nr. 1272) adını taşır. Yavuz Sultan Selim devrini konu alan bir diğer eserinde (Dresden Sächsische Landesbibliothek, nr. E. 391), Yavuz’un Tebriz seferinde konakladığı menziller resmedilmiştir. Kanûnî Sultan Süleyman’ın Irak Seferi’ni konu alan Mecmûa-i Menâzil (İÜ Ktp., TY, nr. 5964) ve Süleymannâme (TSMK, Hazine, nr. 1608) Matrakçı Nasuh’un metinlerini yazarak resimlendirdiği diğer eserleridir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Arap mûsikisinde, Hz. Osman dönemine kadar “hudâ” ve “nasb” adı verilen iki basit form icra edilmekteydi. Daha sonra “sinâd (senâd)” ve “hezec” adlı formlar icra edilmeye başlandı. Hz. Osman devri, Hicaz’da profesyonel anlamda okuyucuların (mugannîler) ortaya çıkmaya başladığı dönemdir. Aynı zamanda şair olan Hz. Ali’nin güzel sanatlara ve edebiyata önem verdiği ve bu kişileri teşvik ettiği söylenir. Dört halife (Hulefâ-yi Râşidîn) devrinin sonlarında, o zamana kadar icra edilen mûsiki formlarından sanat değeri yüksek, arûza dayanan ve ağır ritimle seyreden “el-gınâü’l-mutkan (veya el-gınâü’r-rakik) adlı bir form düzenlendi. Doğru cevap C'dir.