İslam Sanatları Tarihi

Yanıt Açıklaması: XVI - XIX. yüzyıllar arasında ufak boyutlu kağıt, parşömen, fildişi gibi farklı malzemeler üzerine yapılan resimlere de minyatür denilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Türk çini sanatında yaygın olarak kullanılan en eski çini bezeme tekniği olan çini mozaik tekniği, kaynağını sırlı tuğla süslemeden almıştır. Bu teknik XIII. yüzyılda Anadolu Selçuklu çini sanatına kişiliğini kazandırmış ve Osmanlı döneminde de XV. yüzyılın sonuna kadar varlığını sürdürmüştür. Doğru cevap b'dir.

Yanıt Açıklaması: Çini sanatında asıl heyecan verici gelişmeler XVI. yüzyılın ikinci yarısında çok renkli (elvan) sıraltı tekniğinin geliştirilmesiyle, İznik çinilerinde yaşanmıştır. Bu tarihten itibaren renkli sır tekniğinin yerini “çok renkli sır altı” tekniği almış ve bu teknik dışındaki bütün teknikler terkedilmiştir. Türk çini sanatının zirvesine ilk defa İstanbul Süleymaniye Camii’nde (1558) görülen, hafif kabarık mercan kırmızısı renginin kullanıldığı, İznik kâşîleriyle ulaşılmıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı döneminin en önemli çini üretim merkezi İznik olmuş, XV-XVII. yüzyıllar arasında evânî üretimiyle çini üretimi, teknik ve desen özellikleri bakımından birbirine paralel olarak hızlı bir gelişme göstermiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu Selçuklularında çini mozaik, genellikle kubbe içinde, kasnakta, geçiş unsurlarında, kemerlerde, eyvanlarda, mihraplarda, sandukalarda ve pencere üstlerinde kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: İslâm minyatür sanatının en önemli gelişme safhalarından biri Safevîler döneminde gerçekleşmiştir. Resim konusundaki hoşgörülü anlayışlarıyla minyatür sanatının gelişmesine katkıda bulunan Safevî hükümdarları sanatkârların çeşitli sanat alanlarında eserler ortaya koymasına destek ve imkân hazırlamışlardır. Safevî minyatür ekolü Türkmen ve Herat üslûbunun etkisiyle oluşmuştur. Özellikle Şah I. Tahmasb’ın saltanatı yıllarında Tebriz saray atölyesi Bihzad’ın yönetiminde en faal ve en değerli eserlerin verildiği bir sürece girmiştir. Bu devrin ünlü ustaları arasında öne çıkan Sultan Muhammed, Âgâ Mîrek ve Şeyhzâde gibi sanatkârlardır. Sa‘dî-i Şîrâzî’nin Külliyât’ı, Firdevsî’nin Şâhnâme’si, Nizâmî’nin Hamse’si bu ekolün günümüze ulaşan en zarif, göz alıcı eserleri arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Çini hamuru genel olarak kaolin (arıkil), kuvars ve feldspat grubu ham maddelerin karışımından meydana gelmiştir. Bunlardan başka çini hamurunda dolomit, talk, boksit, şamot ve mermer tozu gibi ham maddeler de kullanılabilir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İslâm dünyasındaki ilk nazarî mûsiki çalışmalarının ürünleri VIII. yüzyıldan itibaren alınmaya başlanmış ve mûsiki sistemindeki bu teorik yapı VIII-XIII. yüzyıllarda gelişerek Endülüs’ten Çin’e ve Orta Afrika’dan Kafkaslar’a kadar geniş bir alanda yaygınlaşmıştır. Emevîler ve Abbâsîler devrinde Yûnus el-Kâtib, Zelzel ve Halîl b. Ahmed el-Ferâhidî ile başlayan bu nazariyat çalışmaları daha sonraları İbrâhim el-Mevsılî, İbrâhim b. Mehdî, İshak el-Mevsılî, İbn Hurdâzbih ve İbnü’l-Müneccim ile devam etti.

Yanıt Açıklaması: Selçuklular’da, ahşap işlerde daha çok oyma/kabartma, şebekeli oyma, çatma (kündekârî) ve boyama teknikleri kullanılmış, mimari eserlerdeki kapı ve pencere kanatları dışında minberden rahleye, kürsüden sandukaya pek çok güzel eser meydana getirilmiştir. Yapıştırma bu teknikler arasında değildir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Na‘t: Hz. Peygamber’in isim ve sıfatlarının, örnek ahlâkının, üstün özelliklerinin, mucizelerinin konu olarak alınıp ondan şefaat dileklerinin dile getirildiği manzumelerin, Türk mûsikisi makam ve kaideleri çerçevesinde irticâlen veya bestesi ile okunmasıdır.

Yanıt Açıklaması: İstanbul’un bir kültür ve sanat merkezi haline gelmesinden sonra mu^siki çalışmaları, bu şehir ve çevresinde devam etmeye başladı. Dimitrie Cantemir (Kantemiroğlu) II. Ahmed’e ithaf ettiği Kita^bu İlmi’l-mu^siki^ ala^vechi’l- huru^fa^t adlı çalışmasıyla hem yeni bir nota sistemi teklif etmiş hem de 350 civarındaki mu^siki bestesini repertuvara kazandırmıştır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Pişmiş topraktan çanak çömlek yapma sanatının, Asurlular zamanına kadar uzandığı bilinmektedir. Orta Asya’da Turfan, Aşkar ve Hoça bölgelerinde yapılan araştırmalarda ele geçirilen örneklerden anlaşıldığına göre, Türkler daha VIII. yüzyıldan itibaren bu sanat dalında ileri derecede bilgi ve tecrübe sahibidirler. Bugünkü Çin sınırlarında kalan Doğu Türkistan bölgesindeki Kâşî veya Kaşgar şehrine nisbetle, pişmiş topraktan yapılan duvar kaplamalarına kâşî denildiği bilinmektedir. Uygurlar, Karahanlılar gazneliler, pişmiş toprağı ve çini sanatını kitâbelerde ve binalarda yapı malzemesi olarak kullanmışlardır. Seramik sanatı, İslâm öncesi Türk toplulukları arasında Göktürkler ve Kırgızlarda görülmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Bursalı Uzun Firdevsî’nin yazdığı hükümdar peygamber Süleyman’ın olağan üstü olaylarla dolu yaşamını konu alan eseri Süleymannâme’dir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu Selçuklu dönemi minyatür örnekleri, XIII. yüzyıl başlarında Konya’da hazırlandığı anlaşılan, Varka ve Gülşah adlı mesnevide yer alırlar.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İtalya’dan davet edilen Gentile Bellini tarafından yağlıboya portre yapılmıştır. Aynı dönemde nakkaşlar tarafından yapılan portreler ise minyatür tekniğindedir.

Yanıt Açıklaması: Tekbir; arefe ve kurban bayramı günlerinde kılınan farz namazlardan sonra, bayram namazlarında, kurban kesilirken, hac ve umre ihramı boyunca, mevlid okunurken, cenazede veya herhangi bir dini^ merasimin heyecanı içerisinde topluca, belirli bestesiyle okunan, Allah’ın yüceliğini ifade eden cümlelerdir. Uzun bir eser olmamasına rağmen dar bir çerçevede, makamın karakteristik yapısı o derece ustalıkla işlenmiştir ki, bütün dünya müslümanlarının a^deta bir sembolü haline gelmiştir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Sarı renk için zırnık (arsenik sülfür); mavi renk için çivit ağacından elde edilen ve en makbûlü Pakistan’ın Lahur (Lahor) şehrinden gelen Lâhur çividi; siyah renk için is mürekkebinin de ana maddesi olan balmumu isi veya beziryağı isi; lâciverd renk için Afganistan’daki Bedahşan’dan gelen ve lâcivert taşı (lapislazuli) adıyla bilinen Bedahşî lâciverdi; beyaz renk için isfidaç (üstübeç, bazik kurşun karbonat); tuğla kırmızısı renk için gülbahar (demir oksitleri fazla olan bir toprak boya cinsi); morumsu vişneçürüğü renk için Hindistan’da bazı dalların üstünde şebnem şeklinde oluşan lök (lak) maddesi; tütün rengi için Çamlıca toprağı. Boya çeşitleri sınırlı olmakla beraber, bunların birbirine katılmasıyla yeni renkler (meselâ: yeşil renk, zırnık ve Lahur çividi karışımıyla bulunur) elde edilmesi sağlanmıştır. XIX. yüzyılda zermürekkep ve gerektiğinde ilâve renklerle ve fırçayla işlenen Batı tarzı çiçeklere şükufe denir. Doğru cevap "e" şıkkıdır.