İslam Sanatları Tarihi

Yanıt Açıklaması: Zikir meclislerinde bazen beraberce bazen de tek kişi olarak okunan eserlerde doğal olarak ortaya “sesler, nağmeler” yani “mûsiki” çıkmaktadır. Ancak burada şu noktayı açıklıkla ifade etmeliyiz, bu zikir meclislerinde asıl olan zikirdir. Mûsiki ise zikrin devamlılığını sağlayan bir araç görevini üstlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: XVII. yüzyıl sonlarında tezhip sanatına girmeye başlayan ve yaygınlaşması hızla devam ederek XVIII. yüzyılda önü alınamayan Batı tarzı süsleme, klasik tezhibin değerlerini yok etmiştir. Bu asır tezhibinde, Batı’dan gelen barok, rokoko üslûplarının tesiriyle tezhip sanatında simetrisiz vazolar, sepetler, saksılar, kurdeleler, perdeler ve fiyonklar bezeme unsuru olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu motiflere geleneğimizde hiç bulunmayan gölgeli boyama, ışık gölge oyunları ile hacim verme gayreti eklenince görüntü tamamen değişmiştir. Doğru cevap C'dir. Diğer şıklar Tezhip sanatının özellikleridir.

Yanıt Açıklaması: XIV. yüzyılda bazı hayvan motiflerinin biraz stilize edilerek içinde yer aldığını Avrupalı ressamların tablolarından çıkardığımız bu halılardan sonra, XV. yüzyılın sonuna doğru daha çok geometrik desenlerin hâkim olduğu Holbein halıları karşımıza çıkar. Ressam Holbein’in tablolarına konu olduğu için bu adla anılan söz konusu halılar, Batı Anadolu veya Uşak bölgelerinde dokunmuştur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu'da üretilmiş XII.-XIII. yüzyıllara tarihlenen ilk minyatürler, Silvan, Diyarbakır, Mardin, Aksaray, Kayseri ve Konya gibi merkezlerde hazırlanmış eserlerde yer alır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Günümüze kadar korunarak gelmiş ahşap minberler içinde kündekârî tekniğiyle yapılmış kıymetli örnekler vardır. Konya Alâeddin Camii’nin Ahlatlı bir ustaya ait 1155 tarihli, Siirt Ulucamii’nin Abdülfettah isimli bir ustaya ait 1191 tarihli, Divriği Ulucamii’nin Tiflisli Ahmed’e ait 1241 tarihli minberleri bunlar arasında sayılabilir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kitabın bo ğ az adı verilen kalınlı ğ ı ö lçüsünde geni ş li ğ i bulunan kısıma da miklebi alt kaba ba ğ layan sertab adı verilir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: III. Murad devrinin bir diğer yeniliği, içinde Osmanlı padişahlarının dizi halinde padişah portrelerinin yer aldığı Şemâilnâme veya Kıyâfetü’l-insâniye fî Şemâilü’l-Osmâniye adlı eserin hazırlanmasıdır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Peygamberimiz’in hayatında bu konuyla ilgili olumlu tavırları, tavsiyeleri ve tatbikatları, müslümanların Hz. Peygamber’in tavsiyelerini yerine getirme konusunda a^deta yarışır hale gelmelerine; müslümanların Kur’an’ı daha güzel nağmelerle okumaya yönelik daha çok çaba göstermelerine yol açtı. Ancak bu iyi niyetli yaklaşımların zamanla sesler arası bir rekabete dönüşmeye başladığı, dolayısiyle Kur’an okumada herkesin büyük dikkatle sürdürmeye gayret gösterdiği ağırbaşlı ve sade üslu^bun yerini, a^deta nağmeler yarışına bıraktığı gözlendi. Bir vasıta olarak, Kur’an okuyuşunda yardımcı unsur olan güzel ses, sanki Kur’an’ın metninin önüne geçmeye başladı. Bunun üzerine “tecvid” ve “kıraat” ilimleri ortaya çıktı. Kur’ an’ ın birtakım kurallar çerçevesinde okunmasını sağlayan bu ilimler, güzel ses ve mu^sikinin de katılımıyla gelişti. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: XVI. asır ortalarında ebruculuk, Hindistan üzerinden İran’a ve sonra da İstanbul’a kadar yayılmıştır. Aynı yüzyılın sonlarında, İstanbul’dan Avrupalı seyyahlar tarafından kendi memleketlerine götürülen ebru kağıtları önce Almanya’da, sonra da Fransa ve İtalya’da mermer kâğıdı veya Türk mermer kâğıdı, hatta sadece Türk kâğıdı adıyla tanınıp benimsenmiş ve oralarda da yapılmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: II. Bayezid döneminin 1484-1485 yılları olaylarını işleyen resimli manzum bir eser olan Şehnâme-i Melik Ümm metni, Melik Ümmî tarafından yazılmış, tasvirleri Abdullah nakkaş tarafından yapılmış, bu dönemin tarihî konulu ilk eseridir.

Yanıt Açıklaması: Minyatürlü Osmanlı el yazmalarının türlerini şehnâmeler, gazavatnâmeler, surnâmeler, silsilenâmeler, peygamberler tarihi, tasavvuf, bilim ve edebî konulu eserler, kıyafet albümleri ve sefaretnâmeler olarak gruplandırmak mümkündür. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Müzehhip'in asıl malzemesi altındır. Arap zamkıyla ezilen varak altın suyla temizlendikten sonra jelâtinli su yardımıyla kullanılır. Desen içinde daha önce belirlenmiş yerlere hazırlanan altın fırçayla sürülür ile kuruduktan sonra mührelenir. Eğer mat parlatma yapılacaksa mühre ile altın arasına ince kâğıt konur. Bezemeye zenginlik kazandırmak maksadıyla farklı renkte altın da kullanılabilir. Gümüş karışımıyla yeşil altın ve bakır karışımıyla sarı/kırmızı renkli altın elde edilir. Altın ve ona yakışan renklerin seçimi ile desen içinde dağılımı önemlidir. Birbirine yakışan renklerin yan yana getirilmesi ve yeteri kadar kullanılması gerekir. Tarihte, tezhip için toprak boyalar kullanılırdı.

Yanıt Açıklaması: Camideki ibadetin aslını namaz oluşturur. Bu münasebetle müezzinin ezan okuması, İhlâs sûrelerinin kıraati, kamet getirmesi, namazın cemaatle kılınması sırasında imamın kıraati, selâmdan sonra müezzinler tarafından okunan ibareler, tesbihat, dua ve mihrâbiyenin bütünü cami mûsikisini meydana getirir. Ancak namaz dışında çeşitli sebeplerle okunan ilâhi, na‘t salâ, mersiye, mi‘râciyye, mevlid, tevşîh ve kasideler de camideki icraatlar içerisinde zaman zaman yer alır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kitre: Teknenin içine konulacak suya kıvam vermek, böylece serpilen boyaların çökmesini önlemek için kullanılan ve geven isimli çalı sınıfından bir Anadolu bitkisinin salgısı olan bu madde, krem renginde düzgün olmayan plakalar veya şeritler halindedir. Doğru cevap b'dir.

Yanıt Açıklaması: Kitap kabının üstü anlatıldığı şekilde bırakılabileceği gibi, dışına kenar suyu da getirilebilir. Kenar suyundaki desenler kesintisiz işlendiyse yekpâre su , yuvarlak veya mekik biçimli şekillerle bölündüyse parçalı su (paftalı su) adını alır. Desen yerine hat kullanıldığında buna da kitâbeli su denilir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı devri kitap kaplarının ilk örneklerinde Selçuklu tesiri belirgindir. Fâtih Sultan Mehmed devrinde (1451-1481) yapılan ciltlerde Timurlu, Akkoyunlu ve Karakoyunlu tesirleri de görülür.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Türk din mûsikisinde öteden beri mevlidhanlıkla şöhret bulmuş pek çok mûsikişinas yetişmiştir. Son dönem mevlidhanları arasında Hâfız Sâmi, Hâfız Kemal, Hâfız Burhan, Mecit Sesigür, Esat Gerede, Ali Üsküdarlı, Hüseyin Sebilci, Kâzım Büyükaksoy, Zeki Altun, Kâni Karaca günümüz mevlidhanları arasında ise Halil İbrahim Çanakkaleli, Fevzi Mısır, Aziz Bahriyeli, Emin Işık, özellikle belirtilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Abba^si^ler döneminde Grekler’e ait nazari^ mu^siki eserlerinin tercüme faaliyeti başlamıştır. 830’da Halife Me’mu^n tarafından kurdurulan Beytülhikme bir çeşit İsla^m üniversitesi olmuş ve bu tercüme çalışmalarını üstlenmiştir. Bizzat halifeler tarafından desteklenen ve halkın da rağbet ettiği mu^siki bu dönemde büyük ilerleme kaydetmiştir. Doğru cevap E'dir.