İslam Ahlak Esasları

Yanıt Açıklaması: Nasırüddin Tusi’ye göre de sevgiadaletten üstündür. Hatta adalete ihtiyaç, insanlar arasındaki sevgiyoksunluğundandır. Eğer bireyler arasında yeterince sevgi olsaydı, ne hakkınıverme ne de hakkını almaya ihtiyaç olurdu. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: İslâm dini ve ahlâkında, çalışmak, üretmek, kazanmak, mal sahibi olmak, zengin olmak, makul bir refah içinde yaşamak; geçimini helal yoldan temin etmek, daha fazla refah ve huzur içinde yaşamak, kamu ve din yararına harcamalarda bulunabilmek gibi niyetlerle edinildiği ve haram bulaştırılmadığı sürece tamamen meşru ve hatta makbul ve fazlasıyla teşvik edilen şeylerdir. Kötü olan ve yerilen, malı sadece dünyalık niyetlerle edinmek, haram yollarla kazanmak, kötü yollarda harcamak ve malın kendisini ebedi kılacağını zannederek iş meşguliyeti yüzünden ahiretini unutmaktır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Meskenler ve şehirlerin doğal çevresini imar bağlamında düşünülebilecek bir hadiste de Peygamberimiz “Yoldan rahatsızlık verici şeyleri kaldırmak bir sadakadır.” buyurmuştur.

Yanıt Açıklaması: Arzu gücünün hastalıkları, eksiklik yönünden tembelliktir.

Yanıt Açıklaması: bu hadiste vurgulanan ebeveynin çocukların ahlaki eğitimleri noktasındaki görevleridir.

Yanıt Açıklaması: İnsanın, bu iki yönü arasında ve bu iki yönüne ilişkin istek ve arzularında dengeyi gerçekleştirme çabası, onun ahlâkî yönünü oluşturur. Zaten ahlâkî erdemler, insanın isteklerinde dengeyi yani orta yolu bulmasıyla ortaya çıkar. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İslâm dini, insanın hiç bir duygu ve eğilimini yok etmek istememekte; ancak hayatın bütünüyle ölçülü olmasını, ifrat ve tefritten kaçınılması gerektiğini bildirmektedir. Bütün iş ve davranışlarımızda orta yolu tutmak fazilet sayılır. Faziletlerin de esasını teşkil eden huylarda aşırılık (ifrat) ve bunlardan yoksunluk (tefrit) rezilet sayılmıştır. Bu sebeple "itidâl" (ölçü sahibi olmak) son derece önemli kabul edilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İş etiği veya meslek etiği gibi az çok farklı kavramlarla da ifade edilebilen iş ahlâkı, Batı dünyasında da 1960’lardan itibaren özellikle önemsenmeye ve sadece dini ve felsefi ahlâk bağlamında değil özellikle iktisadi ve idari bilimler alanında bağımsız bir araştırma konusu ve hatta disiplin olarak gelişmeye başlamıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal hayatı düzenleyen kavramlar hukuk, ahlak ve dindir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde artık, toprak kirlenmesi ve erozyonla toprak kaybı, su kirlenmesi ve susuzluktan çölleşme, kirli su nedeniyle oluşan hastalıklar, hava kirliliği ve küresel ısınma, ozon tabakasının delinmesi ve kanser benzeri hastalıklardaki artışlar, yağmur ormanları başta olmak üzere ormanların yok edilmesi ve oralarda yaşayan binlerce bitki ve hayvan türünün neslinin tüketilmesi, fabrika çiftliklerde et tüketimi için yetiştirilen hayvanlara yapılan insanlık dışı muameleler, nükleer ve kimyasal atıkların neden olduğu kitlesel ölümler ve kalıcı hastalıklar, yeryüzü kaynaklarının bir kısım insanlar açlıktan ölürken bir kısmı tarafından adaletsizce ve israf içinde tüketilip yok edilmesi gibi sorunlar, hepimizi etkileyen ve gelecek nesillerimizi de etkileyecek olan çevre sorunlarının sadece birkaç ana başlığın oluşturmaktadır. fakat bunlar arasında toprak kayması çevre sorunlarından biri değildir.

Yanıt Açıklaması: İslamiyette beş vakit namazın cemaatle kılınmasının teşvik edilmesi, haftada bir kılınan cuma namazının farz oluşunun amacı, insan ilişkilerini geliştirmeye ve sosyal bağları güçlendirmeye yöneliktir.

Yanıt Açıklaması: sözkonusu ayet kutsiyet ilkesiyle doğrudan bağlantılıdır.

Yanıt Açıklaması: “Allah’a oldukça sevimsiz gelen, ama O’nun helâl kıldığı bir çare boşanmaktır” . (Ebû Dâvud, “Talak”, 3)

Yanıt Açıklaması: İnsan ruh-beden bütünlüğünden oluşan bir varlıktır. İki kanatlı bir kuş gibi, o, bu iki yönüyle bir bütündür. Bedenî yönü ve ihtiyaçları onun günlük hayatının devamını sağlar, onu dünyaya bağlar. Ruhî yönü ise onun moral ve manevî dünyasını oluşturur, onu ahirete bağlar; yaptıklarının hesabını ahirette mutlaka vereceğini bilerek davranmaya zorlar. Kur’an-ı Kerîm’in algıladığı insan da, salt bedenî ya da ruhi değil, bu varlık bütünlüğüne sahip olan insandır. Zaten dünya-ahiret dengesi de ancak bu varlık bütünlüğüne sahip olan insan tarafından gerçekleştirilebilir. İnsan için önemli olan; bu iki yönüne ilişkin arzu ve isteklerini dengeli bir şekilde gerçekleştirmesidir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Müslüman kişi davranışlarında itidâl (orta yol), fazilet ve güzel huyların, ifrat ve tefrit (aşırılık veya bir şeyin yokluğu) ise rezilet ve kötü huyların çıkmasına sebep olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Gazali'ye göre, iyi bir tüccarın başarılı bir işhayatıyla birlikte dinini de koruması ve ahiretini ihmal etmemesi için şu hususlara dikkat etmesi gerekir: 1) Ticarete başlarken, çoluk çocuğunun nafakasını helal kazançla temin etmek, kendisi için istediğini toplumdaki öteki kişiler için de isteyip onlara yardımcı olmak, kendi kazancıyla dinine yardımcı olmak ve benzeri tarzda iyi niyetler taşımalıdır. 2) Sanatında veya ticaretinde kifaye farzlardan bir farzı yerine getirmeye, o toplum için gerekli olan iş alanlarından birindeki bir boşluğu doldurmaya niyet etmelidir. 3) Dünya pazarını ahiret pazarına engel yapmamalıdır. 4) Çarşı-pazarda da Allah’ı sürekli hatırlamayı ve anmayı sürdürmelidir. 5) Ticaret konusunda ölçülü olmalı, aşırı hırs ve istek içinde olmamalıdır. 6) Yalnız haramdan kaçınmakla yetinmemeli, şüpheli işlerden de uzak durmalı, fetvalar yanında kalbine de danışmalı ve kalbinin işkillendiği şeyden vazgeçmelidir. 7) Yaptığı her işin bütün safhalarını gözden geçirmeli, bir gün hepsinden dolayı hesaba çekileceğini unutmamalıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Nazari güç orta/itidal durumunda olmadığında: Cehalet Amelî güç orta/itidal durumunda olmadığında: Zulüm Gazap gücü orta/itidal durumunda olmadığında: Korkaklık Şehvet gücü orta/itidal durumunda olmadığında: Ölçüsüzlük Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kur’an’da çirkin ahlâk veya rezilet için dalâlet , fısk , israf ve zulüm gibi terimleri kullanmıştır. Kur’an’da güzel ahlâk veya fazilet için hasene, hidâyet, sıdk, amel-i salih ve ihsan gibi pek çok kavram kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bedenin korunması ve geliştirilmesi için gerekli olan şeyleri sağlama, gereksiz olanlara da ilgisiz kalma erdemine iffet dediğimizi anımsarsak; iffetsizlik ise bir tür ölçüsüzlüktür. Bundan daha çok beden zarar görecektir. Zira ya şehvet eksikliği ya da şehvet hastalığı şeklinde aşırı arzu düşkünlüğü hâsıl olacaktır. Her iki rezilet de bedene zarar verecektir. Beden ve ruh arasındaki dengeyi göz önüne getirecek olursak, bu durumda, bedenden sadır olan bir kötülüğün ruhu da gölgelemesi çok tabii bir durumdur. Bu erdem, şehvet güdüsüne bağlıdır. Fazlalığında günahkârlık, azlığında ise şehvet eksikliği olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Çevre sorunlarının nedenleri konusundaki özet bilgiyi bitirmeden önce, bu konuda dinlere yönelik bir suçlamayı değerlendirmeden geçmemekte yarar vardır. Bazı Batılı çevreciler, ‘dünyadaki varlıkların insanın hizmetine sunulduğu’ şeklinde Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslâm gibi dinlerin kutsal metinlerinde yer alan kimi ifadeleri çevre sorunlarının temel nedeni gibi göstermektedirler. Oysa durum tam anlamıyla böyle değildir. Çünkü Kur’an’ın belirttiğine göre Dünya da hayvanlar da insana yarar sağlamakla ve anlamlarını insanla ilişkileri içinde kazanmakla birlikte, ne Dünya ne de hayvanlar sadece insanlar için yaratılmış değillerdir. Örneğin şu iki ayette bu durum açıkça belirtilir: “Allah, yeri canlı yaratıklar için meydana getirmiştir.” (Rahman/55: 10) Şu ayette ise hayvanlar daha açıkça zikredilmiştir: “Doğrusu suyu bol bol indirmekteyiz. Sonra yeryüzünü iyice yarmakta ve orada taneli ekinler, üzümler, sebzeler, zeytin hurma ağaçları ve bahçelerde koca koca ağaçlı meyveler ve çayırlar bitirmekteyiz. Bunlar sizin ve hayvanlarınız için geçimliktir.” (Abese/80: 25-32, Bu ayetler, İslâm çevre ahlâkının en merkezi ayetlerinden olsa gerektir.