İslam Ahlak Esasları

Yanıt Açıklaması: Ticaret

Yanıt Açıklaması: Nefs-i seb'î, yırtıcı veya saldırgan nefs: Makam, üstünlük taslama, başkalarını etki altında bırakma, intikam ve öfke güçleri bu nefse aittir. Yırtıcı/saldırgan güç, orta düzeyde olursa bundan meydana gelen huy şecaat (cesaret) olarak kabul edilir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Son on yıllardaki bu tarihsel gelişmeler birkaç cümleyle özetlenmek istendiğinde denebilir ki, 1960’ların başında meydana gelen iki olay çevreci bilinçlenmenin ilk tohumlarını atmıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Bir iş hayatına atılırken, başlangıçta olması gereken en önemli ahlâki şartlardan biri, bu işle ilgili niyetin iyi olmasıdır. Niyet, sadece iş konusunda değil her konuda aslıdır ve ulaşılan sonucun değerini belirleyen en önemli etkendir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: "İş ahlakı günümüzde henüz bilincinde olunmayan bir kavramdır." ifadesi yanlıştır.

Yanıt Açıklaması: “Erdemlilik kuramı”nın ilk ilkesi merhamettir. Erdemlilik, sorumluluğun gereklerini yerine getirmenin üstünde bir şeydir. Çevreye de sorumluluğumuzun sıradan gereklerinin üstünde bir gözle bakmak, İslâmın çevre ahlâkının temel ilkelerinden biri olsa gerektir. Çevremizdeki doğa ve canlılar, en üstün erdemlerle kendilerine muamele etmemizi hak etmekte ve bu tarz muameleler bizim daha yetkin/kamil insan olmamızın da gereği olmaktadır. Erdemli insan, tüm ilişkilerinde erdemli düşünüp duyan ve erdemli davranan insandır. Çevreyle ve özellikle de çevremizdeki canlılarla ilişkimizde riayet etmemiz gereken en önemli erdemlerden biri merhamet erdemidir. Merhamet, ilk olarak, haksız yere öldürmemek, acı vermemek, zalim olmamak, zulüm etmemek, yani merhametsiz olmamaktır. Bir hadiste hayvanlarla ilgili merhametsizliğe karşı insanlar şöyle uyarılır: “Haksız olarak bir serçeyi öldürenden Cenab-ı Hak kıyamet gününde hesap soracaktır.” (Müslim, “Sayd”, 57) Hayvanlara zulmetmemek insanlara zulmetmemekle yakından bağlantılıdır ve o oranda ahlâki bir gerekliliktir. Nitekim Kur’an-ı Kerim, “Yerde yürüyen hayvanlar ve kanatlarıyla uçan kuşlar da ancak sizin gibi birer toplulukturlar” (En’am/6: 38) buyurmaktadır. Hayvan hakları denildiğinde genellikle onların hayatlarına müdahale edilmemesi, fıtri yapılarına uygun işlerde çalıştırılmaları, kaldırabilecekleri kadar yük taşıtılmaları, gerekli yiyeceklerinin yeterince ve zamanında verilmesi, tabii ortamlarının ve üreme imkanlarının sağlanması, kendilerine işkence ve eziyet edilmemesi, hasta olduklarında tedavi ettirilmeleri gibi hususlar akla gelir. Osmanlı Türkleri, hayvanların korunması, barınması, yetiştirilmesi ve bu tür haklarına riayet edilmesi gibi birçok hususta çağının anlayışının çok üzerinde uygulamalar sergilemişlerdir. Bunun en iyi göstergeleri, hayvanlar için kurdukları vakıfların bolluğu, kedi ve köpeklerin bakımları için vakfiyelere şartlar koymaları, evler yapılırken uygun yerlere hayvanların su içebilmeleri için yalaklar yapılması, kuşlara yuva temini amacıyla cami ve medrese gibi binaların duvarlarına arabesklerle süslü kuş evlerinin yapılması gibi örnek ve çoğu diğer milletlerde görülmeyen uygulamalardır.

Yanıt Açıklaması: İfrat ve tefrit, İslâm dini ve dolayısıyla ahlâkında da, klasik dönemin felsefi ahlâkında da yanlış olan ve ahlâki bulunmayan tutum ve davranışlardır. Her iki aşırılığın da toplumlara büyük zararları olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Dinimizde beş vakit namazın cemaatle kılınmasının teşvik edilmesi, haftada bir kılınan cuma namazının farz oluşu, yılda iki kez kılınan bayram namazları, zekât ve bütün İslâm Dünyasından temsilcilerin katılımıyla gerçekleşen “büyük kongre” mahiyetindeki hac vb. ibadetlerin de amacı, insan ilişkilerini geliştirmeye ve sosyal bağları güçlendirmeye yöneliktir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Daha önce de gördüğümüz gibi İslâm ahlâkçıları, insan ruhunun baz temel kuvvetlere sahip olduğunu, bu kuvvetlerin akıl, gazab ve şehvetten meydana geldiğini kabul etmişler ve bu üç temel kuvvetin fazilet ve reziletlerin ana kaynağı olduğunu söylemişlerdir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Çocuğun sağlam bir karakter kazanması, gelişip yetişmesi, sonra da hayata hazırlanmasında ailenin önemi sanıldığından da fazladır. Çocuğun kişiliğinin oluşmasında önündeki ilk modeller, annesi-babası ve ailenin diğer bireyleridir. Çocuk belli bir aşamadan sonra bu modellerin de tesiriyle kendine özgü davranışlar geliştirmeye başlar. İnançlar, dinî ve ahlâkî değerler, örf ve âdetler, güzel alışkanlıklar hep aile içinde kazanılır. Aile, çocukta toplum törelerine ve millet ideallerine karşı ilginin uyandığı, din ve ahlâk duygularının filizlendiği kutsal bir kurumdur. Bireylere millî kimlik kazandıran ilk yer de ailedir. Bundan dolayı, bir toplumun gücü, nüfusunun çokluğu ya da birey olamamış, milleti ile bütünleşememiş kuru kalabalığın fazlalığı ile değil, o toplumu oluşturan ailelerin sağlam ve sağlıklı olmasıyla orantılıdır. Aile yapısı sağlıklı olmayan bir toplumun veya milletin uzun ömürlü olabileceğini söylemek mümkün değildir. Tarihte de milletlerin çöküşünün, onların sosyal yapısında, özellikle de aile yapısındaki bozulmalarla başladığını biliyoruz. İdeal bir ailede anneler ve babalar çocuklarına miras olarak sadece maddî birikimlerini değil, bilgi birikimlerini ve tecrübelerini, ülkü ve ideallerini, kutsal değerlerini de bırakırlar. Ancak bu bilinçteki anne ve babalar topluma, devlete ve millete yararlı evlât yetiştirebilirler. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Evlilikte evlerin birbirlerine karşı görevleri 6 başlık altında toplanır; Karşılıklı sevgi ve saygı, Paylaşım, Sadakat ve vefa, Namus ve İffet, Sorumluluk bilinci, Samimiyet ve iyi niyet

Yanıt Açıklaması: U¨stünlük sağlama güdüsünün orta düzeyde etkinliğini gerçekleştirememesi sonucu korkaklık meydana gelir. C¸oğu zaman bu güdüye öfke gücü denmektedir. Bu güçten kaynaklanan erdeme ise cesaret denilmektedir. Cesaretin zıddı ise korkaklıktır.

Yanıt Açıklaması: Arzu, öfke ve düşünme gücü olarak nefsin 3 gücünden bahsedilir.

Yanıt Açıklaması: Örneğin yüzeysel ekolojiye göre, bitki ve hayvan türleri gibi doğal çeşitlilik insanın kullanabileceği bir kaynak olarak yararlı görülürken ve korunması gerektiği savunulurken, derin ekolojiye göre doğal çeşitliliğin her bir öğesinin insana sağladığı yarardan bağımsız olarak kendi özsel değeri vardır ve onlar bundan dolayı korunmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: söz konusu konuların işlendiği eser Ahlakı Olgunlaştırma'dır

Yanıt Açıklaması: Erdemlilik çoğu kere, ahlâklı ve iyi karakter sahibi biri olmakla eş anlamlı kullanılır. Erdem ahlâkı veya etiği dendiğinde ilk akla gelen filozof olan Aristoteles, erdemi, iş ahlâkıyla da çok bağlantılı bir biçimde tanımlar. Doğru cevap E'dir

Yanıt Açıklaması: yumuşak kalp fazileti anlatmak için kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Yukarıda anlatılan genel ilke ve kurallara ek olarak kocanın hak ve görevlerini şöyle ifade edebiliriz: Koca hanımına ve çocuklarına karşı sorumluluğunun bilincinde olmalı, onlara değer vermelidir. Hanımına karşı nazik ve kibar davranmalı, onun yakınlarına da saygı göstermelidir. Evin yönetimine hanımını da ortak etmeli, önemli kararları alırken ona da danışmalı, onun haklarını koruyup gözetmeli, sıcak ve rahat bir aile ortamı oluşturabilmek için çalışıp didinmeli, çoluk-çocuğunu helâlinden kazanarak yedirmeli ve giydirmelidir. Kazancını hanımından ve çocuklarından esirgememeli, ama israf da etmemelidir. Ailenin huzurunu bozacak içki, kumar vb. kötü alışkanlıklardan uzak durmalı, ailenin namus ve şerefine leke getirecek davranışlardan kaçınmalıdır. Gerektiğinde ev işlerinde, çocuk bakımı ve eğitiminde hanımına yardımcı olmalıdır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Anne ve baba ile çocuklar arasındaki bağı ifade eden nesebin kaynağı ise, meşru evliliktir. Sahih neseb, ancak meşru evlilik içinde meydana gelen doğum ile gerçekleşir. Aile bağının gücü, aile bireylerinin birbirine karşı sevgi ve saygıları yanında, görev ve sorumluluklarını yerine getirmeleriyle doğru orantılıdır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Örneğin yüzeysel ekolojiye göre, bitki ve hayvan türleri gibi doğal çeşitlilik insanın kullanabileceği bir kaynak olarak yararlı görülürken ve korunması gerektiği savunulurken, derin ekolojiye göre doğal çeşitliliğin her bir öğesinin insana sağladığı yarardan bağımsız olarak kendi özsel değeri vardır ve onlar bundan dolayı korunmalıdır. Yine örneğin çevre kirliliği, yüzeysel ekolojiye göre, ekonomik büyümeyi tehdit ediyorsa azaltılmalıdır; oysa derin ekolojiye göre, çevre kirliliğinin azaltılması ekonomik büyümeden daha önce gelir ve buna bakılmaksızın azaltılmalıdır. Keza, kaynak kavramı, birincilere göre, insanlar için kaynak, ikincilere göre ise, bütün canlılar için kaynak anlamına gelmektedir (Olphant, 2007). Derin ekoloji yanlılarının çevre ve ahlâk açısından, insan merkezciliği aşan çok daha yüksek değerleri savunduğu ve bizim aşağıda Batı’daki gibi kutuplaştırmak yerine dikey sıralama içinde sunacağımız İslâm çevre etiği kuramlarının daha yüksek düzeydekilerine yakın olduğu bir gerçektir.