İslam Ahlak Esasları

Yanıt Açıklaması: Din

Yanıt Açıklaması: Çevre sorunlarının arkasında elbette her uygarlık ve kültüre mensup insanların neden olduğu pek çok irili ufaklı faktör vardır. Nitekim çevreyle ilgili sorunların çözümüne yönelik pek çok İslâmi öğreti ve öğüdün olması, çevre sorunlarının asr-ı saadet zamanında ve mekanında da az-çok mevcut olduğunu, dolayısıyla insanın olduğu her yer ve zamanda az veya çok çevre sorununun bulunabileceğini gösterir. Zaten Kur’an-ı Kerim’de çok açık bir biçimde “İnsanların elleriyle işledikleri yüzünden karada ve denizde fesat çıkar; Allah da belki dönerler diye yaptıklarının bir kısmını böylece kendilerine tattırır.” (Rum/30: 41) buyrulmaktadır. Çevre sorunlarının kaynağı, çevrenin kendisi değil insandır. Bundan hareketle, çevre sorunu yerel sorunlardan küçük bir sorun olmaktan çıkıp, son zamanlarda küresel bir soruna dönüşmüşse bunun sebebini, son zamanlardaki farklı kültürel ve teknolojik gelişmelerde ve özellikle bunlara neden olan insanların zihniyetlerinde aramak doğru olsa gerektir.

Yanıt Açıklaması: Kur’an’da çirkin ahlâk veya rezilet için dalâlet, fısk, israf ve zulüm gibi terimler kullanılmıştır. Fazilet ise; ahlakın övdüğü iyi olma, alçak gönüllülük, yiğitlik, doğruluk vb. niteliklerin genel adıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlılarda çevre bilinci, çevre temizliği ve hayvan haklarına riayetle ilgili ayrıntılı bilgi edinmek ve orijinal belgeler görmek için Sadık Albayrak’ın 41 Orijinal Belge Işığında Eski İstanbul’da Sosyal Hayat ve Çevre adlı kitabına bakınız. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Öfke

Yanıt Açıklaması: Çocuğuna iyi bir eğitim vermek, ona din ve ahlâk kurallarını, toplumun örf ve âdetlerini öğretmek, onu çağın gerektirdiği bilgilere sahip kılmak da anne-babanın görevlerindendir. Bu konuda da kız-erkek ayrımı yapılmamalıdır. Bugünün kızlarının yarının anneleri olacağı düşünülerek, onların da iyi bir bilgi donanımına sahip olmaları sağlanmalıdır. Bu çocukların anne babaları üzerindeki eğitim görme hakkı ile ilgili olduğundan cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Erdem bakımından kusurlu olma, var olma bakımından da bütünlüğü gölgeleyecektir. Dahası bu durumda bilgi bakımından bir kemalden söz etmek mümkün değildir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bütün yoksunlukların veya aşırılıkların temelinde sevgi açlığı yatmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kur’an’da çirkin ahlâk sergileyenleri, mühürlü kalp, akletmeyen akıl, sufli (aşağılık) nefs ve kirli ruh ifaderiyle tanımlamıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Nefs-i seb'î, yırtıcı veya saldırgan nefs: Makam, üstünlük taslama, başkalarını etki altında bırakma, intikam ve öfke güçleri bu nefse aittir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İfrat-tefrit

Yanıt Açıklaması: Çevre ahlâkı, bir taraftan betimleyici bir biçimde insanlar ile doğal çevreleri arasındaki ilişkide tabii denge ve gidişatın korunması ve bu ilişkide zaman zaman ortaya çıkan sorunların ve nedenlerinin belirlenip çözümlenmesi ile ilgilenirken, öbür taraftan da değer koyucu bir ahlâk olarak insanların çevre ile ilişkilerinin ahlâki açıdan en iyi nasıl olması gerektiği ile ilgili kuramlar ve ilkeler geliştirir, öneriler getirir ve öğütlerde bulunur.

Yanıt Açıklaması: Bir insanın, başkasına el açıp muhtaç olmaması, kimseye yük olmak durumunda kalmaması, kendi geçimini kendisinin temin etmesi kadar onur verici, itibar artırıcı, özgüven kazandırıcı ve yaşama sevincini coşturucu başka bir şey yoktur. Nitekim Rasulullah şöyle buyurmuştur: “Hiç kimse kendi el emeği ile kazanıp yediğinden daha hayırlı bir şey yememiştir. Allah’ın peygamberi Davut aleyhisselam da kendi el emeğinden yerdi.” (Buhari, 2008, 531). Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Son on yıllardaki bu tarihsel gelişmeler birkaç cümleyle özetlenmek istendiğinde denebilir ki, 1960’ların başında meydana gelen iki olay çevreci bilinçlenmenin ilk tohumlarını atmıştır. Bunlardan biri nükleer denemelerden sonra anne sütünde strontiyum 90 elementine rastlanması, diğeriyse, DDT gibi sentetik yapılı tarım ilaçları ve kimyasal maddelerin etkilerinin, hedefledikleri zararlılarla sınırlı kalmayıp, ekosistemi bir bütün olarak ve olumsuz yönde etkilediğinin anlaşılmasıydı. Bu olayların sonucunda insanlar, varlıkların karmaşık ekolojik döngülerle birbirlerine bağlı olduğunu fark etmeye başladılar. 1980’lerin başında ise art arda gelen yerel çevresel krizlerin aslında yaklaşmakta olan küresel boyuttaki çevresel krizin belirtileri olduğu ortaya çıkmaya başladı.

Yanıt Açıklaması: Yararlılık, faydalılık ya da menfaat kuramı, tabiata her şeyden önce yararzarar kavramları ekseninde bakar. Yarar ve zararda asıl dikkate alınan da, insanın yarar ve zararıdır. Bu kuram büyük ölçüde insan merkezli (antroposentrik) denilebilecek bir kuramdır. Batı çevre etiğinin yüzeysel ekoloji ve koruma etiği kuramına denk düşer. Doğal kaynaklar insana yararlı olduğu için korunmalı, gittikçe küresel bir krize dönüşen çevre sorunları da nihayette insan yaşamına zarar verecek boyutlara ulaştığı için önlemler alınmalıdır. Çevreye yarar-zarar açısından bakmak, çok üst düzey bir bakış olmasa da, yanlış da değildir; aksine son derece gerçekçi bir bakış açısıdır.

Yanıt Açıklaması: Zâlim, adalet erdemini gerçekleştiremeyen kişidir. Diğer erdemleri kişi, yerine şu ya da bu şekilde getirse dahi adaleti ifa etmeyebilir Böyle olursa onun kemalinden söz etmek mümkün değildir. Adalet bütün eğilimlerde tam orta yolu bulmaktır; ancak diğer faziletler gerçekleşirse, ortaya çıkar. Yani adaleti gerçekleştiren kişi diğer erdemleri de yerine getirdiği için erdemli kişi sayılır. Amaç da saadeti ele geçirmek yani mutlu olmaktır. Zalim kişi hem kendine hem de çevresine zulmeder. Böyle bir kişi, diğer erdemleri yerine getirse bile onun reziletlerden uzak olduğunu söylemek mümkün değildir.

Yanıt Açıklaması: Nişan ve düğün törenleri şekil olarak yöreden yöreye, ulustan ulusa değişebilir. Nişanlılık, tarafların birbirini daha iyi tanımalarına yönelik, evliliğe hazırlık dönemidir. Bu dönemde nişanlılar evli gibi yaşayamazlar. Aralarında dinî nikâh kıyılması da doğru değildir. Nişanlı iken ayrılmaları durumunda bu nikâh, dinî ve ahlâkî problemlere neden olur. Doğrusu; dinî nikâhın, resmî nikâhtan sonra yapılmasıdır. Ülkemizde de uygulama bu yöndedir. Verilenlere göre cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Aile

Yanıt Açıklaması: İslâm ahlâkının ortaya koyduğu kuralların en önemli özelliği, doğruluk ilkesine dayanmış olmasıdır. Doğruluk, İslâm ahlâk ilkelerinin en kapsayıcı olanıdır. İslâm’ın bir özel anlamı da “sırât-ı müstakîm (doğru yol)”dir. Yani İslâm dini, insanı Allah’a götüren doğru yoldur. Nitekim bir gün Hz. Peygamber’in yanına biri gelmiş ve “Ey Allah’ın Elçisi! Bana dini öyle bir tarif et ki bundan sonra onu kimseye sorma ihtiyacı hissetmeyim.” demiştir. Peygamberimiz: “Allah’a inandım de, sonra da dosdoğru ol!” buyurmuştur. (Müsned, III, 413) Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Denklik