Yaşayan Dünya Dinleri

Yanıt Açıklaması: Taoizm’in kaynaklarına göre Tao; doğruluk, yol, dünyanın tabii nizamı, dünyayı yöneten sebep, dünyanın değiştirilemez kanunlarına göre işlemesi, âlemden önceki ilk ve her şeyi kucaklayıcı sebep, yaratıcı ilke, varlığın değişen çokluğunun temelindeki değişmez birlik, hayat ve her türlü hareketi meydana getiren güç, şekilsiz, mükemmel, kendi kendine yeterli, Gök’ten ve Yer’den önce var olan, sessiz, cisim olmayan ve değişmeyendir. O hiçbir tasvire sığmaz, gözle görülmez, dokunulmaz, yanılmaz, sınırsız, ezeli ve ebedi olandır.

Yanıt Açıklaması: Therevadinlerin kutsal metin külliyatı olan Pali kanonu mö. 25’deki dördüncü konsilde Sri Lanka’da yazıya geçirildi. Bu külliyat üç ana gruba ayrılır ve tipitaka (üç sepet) olarak adlandırılır. Bu üç bölüm, konsillerde tespit edilen sıraya göre: Vinaya Pitaka, Sutta Pitaka ve Abhidhamma Pitakadır.

Yanıt Açıklaması: Savaşlar, istilalar, sürgünler, göçler ve benzeri nedenlerle farklı dini geleneklerin zorunlu olarak yan yana varlıklarını devam ettirmeleri durumu, zamanla bu geleneklere bağlı insanların dini anlama ve yaşama noktasında birbirlerinden etkilenmelerine neden olmaktadır. Bu durum zamanla yeni din yorumlarının ve mezhepleşme hareketlerinin ortaya çıkışına zemin hazırladığı gibi, bazı durumlarda dini senkretizmin yaşanmasına ve farklı dini değerleri bir araya getirmek suretiyle oluşturulan yeni inanç sistemlerinin/dinlerin oluşumuna da neden olabilmektedir. Bu şekilde ortaya çıkan ve farklı inanç sistemlerinden inanç ve ibadet unsurları taşıyan melez dinsel gelenekler “senkretik dinler” olarak tanımlanmaktadır. Örneğin İslâm ile Hindu geleneğinden birçok unsur taşıyan Sih dini, son dönemlerde ortaya çıkan ve Hıristiyanlıkla Yahudilikten ya da Hıristiyanlıkla Budizmden birçok unsur taşıyan Yahova Şahitleri, Moonculuk, Sayentoloji gibi hareketler senkretik akımlar olarak değerlendirilebilir. Protestanlık ve Hanefilik ise birer mezheptir.

Yanıt Açıklaması: Birçok araştırıcı kutsalın çeşitli tariflerini yaparlar. Bu tariflerde üzerinde ittifak edilen temel özellikler arasında kutsalın sıra dışılığı, olağanüstülüğü ya da diğer şeylerden farklı bir değer taşıması, bambaşkalığı, bu evrenin dışından bir anlam taşıması gibi hususlar dikkati çekmektedir.

Yanıt Açıklaması: kurtuluşa giden üç yoldan, aydınlanma (cnana), dini ritler (marga) ve aşk (bhakti) denir. Avater ise on farklı bedende anlamına gelir.

Yanıt Açıklaması: Budist dharmanın ikinci önemli yönünü varlığın üç özelliği oluşturur.Bunlar: Geçicilik (anicca), Acı (dukkha), Ruhun Yokluğu (anatman) olarak adlandırılırlar.

Yanıt Açıklaması: Budistlerin her eyleme kendileriyle başladıkları üç mücevher, “Buddha’ya (aydınlanmış olana) sığınırım, Dharma’ya (öğretiye) sığınırım ve Sangha’ya (cemaate) sığınırım” şeklinde dile getirilen, Buddha, dharma ve sanghadan oluşur. Bunlar aynı zamanda bir kimseyi Budist yapan esaslardır ve bu yüzden de Budist âmentüsü olarak kabul etmek mümkündür.

Yanıt Açıklaması: Günümüz Hinduizm’i içinde de varlığını devam ettiren ancak ortaya çıkışları çok eskilere giden üç ana mezhep vardır: Şivacılık, Vişnuculuk ve Şaktizm. Üçüncü büyük dini gelenek olan Şaktizm, “güç” yani Tanrı’nın yaratıcı gücü anlamına gelen şaktiden türer. Bu gücün genellikle dişil olduğu kabul edilir ve mitsel olarak tanrıların eşleri aracılığıyla temsil edildiği düşünülür.

Yanıt Açıklaması: Sözlü rivayetlerden hareketle 720 yılında derlenmesi tamamlanan ve ‘Japonya’nın günü gününe yazılmış tarihsel defteri’ anlamına gelen Nihongi, 31 cilttir. Nihongi, Kojiki’nin bir yorumu şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Hint dinleri, bu coğrafyada çıkmış; farklı birer din haline gelmiş olsalar da ortak verilerden (karma, samsara, genedoğum/reenkanasyon) haraket eden ve ortak varış noktaları (mokşa, nirvana) olan dinlerdir: Bunlar: Hinduizm, Cayinizm, Budizm ve Sih dinleridir

Yanıt Açıklaması: Evlendikten sonra babasının bütün engellemelerine rağmen tanrılar Siddhartha’nın geçeceği yol üzerinde birinci gün yaşlı bir insan, ikinci gün bir hasta üçüncü gün yakılmak üzere götürülen ölü bir beden ve dördüncü gün dünyayı terk etmiş münzevi bir keşiş olarak çıkarlar. Bunları gören Siddhartha ihtiyarlık, hastalık, ölüm ve var olmanın yol açtığı bu değişikliklerin üstüne çıkmış insan hakkında bilgi sahibi olur.

Yanıt Açıklaması: Mandencede bilgi, hikmet anlamına gelen “manda” teriminden türetilen Mandayuta, Sâbiîliği ifade eden ve Sâbiîler arasında yaygın olarak kullanılan bir terimdir. Bu terimden hareketle Batılı araştırıcılar Sabiîliği Mandeizm olarak isimlendirirler.

Yanıt Açıklaması: Said Feyumi, Tevrat’tan bölümleri Arapça’ya çevirmiştir. Eric Sharp, Şehristani’yi ön plana çıkarmış bir yazardır. Hegel ve Frazer, insanlık tarihinde din öncesi bir çağın varlığını savunmuştur. Ninian Sharp ise Hegel ve Frazer’in aksine dinin insan yaşamının ayrılmaz bir parçası olduğunu öne sürmüştür.

Yanıt Açıklaması: Sihler bugün dış görünüşleriyle içinde yaşadıkları bütün toplumlarda çok açık bir şekilde ayırt edilebilmektedir. Onların bu şekilde ayırt edilebilmesinin sebebi, onuncu guru Guru Gobind Singh (1666-1708) tarafından dış saldırılara karşı bir savunma gücü ve ayrı bir kimlik olarak Sihlerin varlığının devamını garanti altına almaya yönelik olan, khalsa tarikatının kurulmasıdır. Bir giriş töreniyle khalsanın bir üyesi haline gelen sihin, beş şeyi taşıması gerekir. Bunların her biri “k” ile başladığı için beş ks anlamında kakka olarak adlandırılırlar.

Yanıt Açıklaması: Hindular kendi dinlerini ifade etmek için sanatana dharma ismini kullanırlar. “Sonsuz/ezeli dharma/yasa” anlamına gelen bu kelimeyle belli bir kurucuyla ilişkendirilen dünyanın diğer büyük dinlerinin aksine, onun bir başlangıcının olmadığını ifade etmek isterler.

Yanıt Açıklaması: Din terimi sınırlı bir çerçevede kullanılmakta, örneğin kendilerini yeni ya da müstakil bir din olarak tanımlasalar da çeşitli kişi ya da gruplarca tasarlanan veya sosyal gelişmelere paralel olarak ortaya çıkan bazı akımlar din kapsamında görülmemektedir. Peki, kutsal nedir? Birçok araştırıcı kutsalın çeşitli tariflerini yaparlar. Bu tariflerde üzerinde ittifak edilen temel özellikler arasında kutsalın sıra dışılığı, olağanüstülüğü ya da diğer şeylerden farklı bir değer taşıması, bambaşkalığı, bu evrenin dışından bir anlam taşıması gibi hususlar dikkati çekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Din anlamına geliyor olarak kullanılan dharma kelimesi daha geniş bir çağrışıma sahiptir ve birey ve toplumun maddi ve manevi hayatının gerçekleri ve ilhamlarıyla ilgili teoriler ve uygulamalar bütününü ima eder

Yanıt Açıklaması: Mecusiler ateşe tapmazlar, zira Mecusilikte ateş bir tapınma objesi ya da bir tanrı değildir, tanrısal saflığın, temizliğin ve iyiliğin bir sembolüdür. Dolayısıyla Mecusiler için kullanılan Ateşperest (Ateşe tapacı) ismi gerçeği yansıtmamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Nirvana bir yer değildir. O, bir haldir; mutluluk hali, duyuların faaliyet göstermediği bir mutluluk halidir.

Yanıt Açıklaması: Mistik Ekol, Simyacı Ekol, Ferdiyetçi Ekol, Legalist Ekol, Ch’an MezhebiTeoizmin mezhepleri arasındadır.