Din Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Lider, kendisinde olağanüstü haller ve Tanrı tarafından seçilmiş insan olduğunu iddia eden kişidir. Kendisine inanmış, çevresini etkileme gücüne sahip ve sıra dışıdır.

Yanıt Açıklaması: Mahrumiyet duyarlılığı; din, bilhassa sosyo-ekonomik olacak en alt toplumsal katmanlarda bulunan ezilmişlerin sorunlarına duyarlılık gösterilmesi noktasına dikkatleri çeker.

Yanıt Açıklaması: Resmî/kitabî olan din belirli bir örgüt altında kurumsallaşabilir. Bunun en önemli örneği Katolikliktir. Katolik kilisesi büyük ve tek bir örgüt olarak neyin Hıristiyanlığa uygun olduğunu, neyin ise bunun dışında kaldığını belirler. Diğer seçenekler resmi din ve geleneğin sentezidir ve gelenek ve din bir çatışmaya girer.

Yanıt Açıklaması: A, C, D seçeneklerindeki ifadeler Agnostik Kamu alanı ile ilgilidir. Bruce Ackermann tarafından öne sürülen görüş ise Liberal Diyaloglardır.  Söylemsel kamu alanında kamusal alan, o toplumda yaşayan ve siyasal, kültürel, toplumsal tüm karar süreçlerinden etkilenen insanların, aslında kendileri ile ilgili olan tüm meselelerde tartışmalara katılarak bir söylem üretmeleridir. Bunun anlamı; karar süreçlerine bir şekilde etkide bulunmalarıdır. Yani, modern toplumların gelişimini kamusal alana katılımın genişlemesi açısından analiz edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Weber’in ülkemizdeki temsilcisi sayılan ve asıl ilgi alanı ekonomi olan Sabri F. Ülgener, ‘iktisat zihniyeti’ adını verdiği bir tutum ahlakına dayanarak toplumsal oluşum ve dönüşümün başlangıçlarında önemli ölçüde dinden kaynağını alan bir ‘iktisat ahlakı’ olduğunu iddia eder. Tamamen değerlerle yüklü bu iktisat ahlakı, coğrafi, ekonomik, sosyo–kültürel ilişki biçimleri ve siyasal yapılanma bileşkesinde yeni bir şekil alır ki buna ‘iktisat zihniyeti’ denir. Bu artık salt bir dini ahlak değildir; toplumsal şartların etkisinde yeniden oluşmuş bir tutum ahlakıdır. Ancak gelinen noktanın kökleşmesinde dinin önemli bir işlevi olduğu için bu algılayış biçimi de bütünüyle dinin bir görüşü sanılır.

Yanıt Açıklaması: Bir dinin inanç ve uygulama alanındaki farklı yorum ve içtihatlarına mezhep denir.”

Yanıt Açıklaması: Çocukluk ve erken gençlik dönemlerinde psikolojik sorunlar yaşayan ve “ben” duygusu bir türlü sağlıklı biçimde oluşmayan bireylerde narsistik yaralar oluştuğu görülmektedir. Buna Yaralanmış Ben denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Habermas, kamusal alanın içeriği ve sınırları kesin olarak çizilen bir alan olarak tanımlamaz. Ona göre, kamusal alan, o toplumda yaşayan ve siyasal, kültürel, toplumsal tüm karar süreçlerinden etkilenen insanların, aslında kendileri ile ilgili olan tüm meselelerde tartışmalara katılarak bir söylem üretmeleridir. Bunun anlamı; karar süreçlerine bir şekilde etkide bulunmalarıdır. Bu bağlamda söylemsel kamu alanı, sürekli bir tartışma ve diyalogla içeriklenen bir alan olma hüviyetine bürünecektir. Habermas, burada aslında demokratik katılım süreçlerini de devreye sokan bir anlayıştadır. Bu diyalog, tartışma ve üretilen söylemler, bir süreklilik kazanarak aslında kamusal alanın sürekliliğini sağlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Tarih boyunca dinin gündelik hayat içerisinde kamusal alanda var olan temel bir mekanizma olduğunu görmekteyiz. Kamusal alanda bütün di^ni^ sembol ve değerlerin rahatlıkla ifade edilebildiğini, dinin kamusal alana yansıyan boyutlarını sosyal, kültürel, ekonomik birçok alanlarda takip etmek mümkündür. Fakat modern zamanlarda dinin rolü ve konumu değiştirilmeye çalışılmıştır. Bu yeni durumda din, salt bir kalbi^ inanç olarak görülerek özel alanla, vicdanla sınırlandırılmıştır. Dolayısıyla dinin kamusala taşan boyutlarının yoğunluğu azaltılarak özel alanın bir konusu yapılmıştır. Modern zamanlardaki kamusal alan düzenlemeleri ya da tasarımları, dinin kamusal alandan uzaklaştırılması temel tezi üzerine kurulmuşlardır. Bu anlayışın bir uzantısı olarak kamusal alanda tüm dini sembol ve değerlerin temsil edilememesi, bulunamaması, çağdaş bir din ve kamusal alan tartışmasına teka^bül etmektedir. Bu anlayışta kamusal alan, tüm di^ni^ sembol ve değerlerden arındırılmış nötr, değer taşımayan bir alan şeklinde tanım bulmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İslam kültüründe dindarlık eğilimine paralel gelişen ibadet tarzının ilk örneği Hz. Muhammed döneminde görülmüştür. Bir grup sahabi güzdüzleri sürekli oruç tutmak ve geçerleri de sürekli namaz kılmak üzere kendi aralarında sözleşmişler ve bunu uygulamaya koymuşlardır. Konu Hz. Muhammed’e intikal ettiğinde ise, Hz. Muhammed bunun doğru olmadığını söyleyerek itidal çağrısında bulunmuştur

Yanıt Açıklaması: Bellah 1967 yılında yayınlanan “Amerika’da Sivil Din” Başlıklı makalesinde sivil din kavramını kullanır. Sivil din tezi, sekülerleşmenin artması yönündeki beklentiyi, Amerika Birleşik Devletleri’nde dini inanç ve kurumlara olan kamusal bağlılık gerçeğiyle uzlaştırmanın bir aracını sağlamaktadır. Bu teorik uzlaştırma, ABD’de Hıristiyanlığın sanayileşmeyle birlikte yaşamaya devam etmesinin, kendi geleneksel teolojik muhtevası pahasına gerçekleşmiş olduğu yönündeki bir iddia biçimini almıştır. Baptizm, evlilik, pazar ayini ve okulu gibi Hıristiyan kurumlarına yönelik kamusal destekler, dinin muhtevasındaki derin boşalma ve dönüşümü maskelememelidir.

Yanıt Açıklaması: Bir toplumun içinde farklı dinler, etnik gruplar, kültürler kadar bunların kendi içerisinde de bir çeşitlenmesi söz konusudur. Dolayısıyla farklı mezhepler, tarikatlar, cemaatler, folklorlar alt düzeydeki farklılıklar olarak göze çarpmaktadır. Bu çeşitliliğin kendi özel alanlarında yaşamlarını sürdürmeleri bir problemle karşılaşmayabilirken, kamusal alanda bu farklılıkların kendilerini ifade edebilmeleri özgürlük bağlamında tartışılagelen bir durum olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet döneminde din sosyolojisi öğretimi, kurumsal olarak ancak 1949’da Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nin açılmasıyla yeniden programa alınır. Böylece Cumhuriyet döneminde ilk din sosyolojisi öğretimi Mehmet Karasan (1907–1974) tarafından başlatılır.

Yanıt Açıklaması: yüzyıl başlarına gelindiğinde, “kamusal” olanın kimleri içerdiği ve kamuya çıkıldığında, çıkılan yerin neresi olduğu konusu, bilhassa Londra, Paris gibi Avrupa başkentlerinde öne çıkmaya başlamıştır. Burjuvalar, daha öncesine göre toplumsal kökenlerini gizleme kaygılarından sıyrılmışlardır. Çünkü sayıları oldukça artmıştı. Onların yaşadıkları şehirler, toplumdaki çok çeşitli grupların ilişkiye geçtikleri bir dünya hâline gelmişti. Böylece “kamu” sözcüğü modern anlamını kazanmış ve dolayısıyla artık yakın arkadaşlar ve aile kesimlerinden farklı konumu olan bir toplumsal yaşam bölgesi değil, göreceli olarak çok çeşitli insanları içine alan bir kamusal alan haline gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Modernleşme ve sekülerleşme kuramcıları, modern değerler ve kurumları benimseyen ve özümseyen toplumlarda dinin toplumsal ve siyasal alanlardaki etkinliğinin ortadan kalkacağını, bireysel olarak ta dini pratikler, ibadetler ve ritüellere katılımın gerileyeceğini savunuyordu. On dokuzuncu yüzyılda A. Comte, H. Spencer, E. Durkheim, M. Weber, K. Marks ve S. Freud gibi düşünürler sanayi toplumunun gelişimine paralel olarak dinin önem kaybedeceği görüşünü savunuyordu. “Dinin ölümü veya yok oluşu” şeklinde ifade edilebilecek bu yaklaşım 19. yüzyıl sosyal bilim anlayışına egemen olan anlayışı yansıtıyordu.

Yanıt Açıklaması: Yedinci Gün Adventistleri İsa’nın geleceği kehanetinde bulunan Miller’in takipçisi olmakla birlikte onun niçin yanıldığı konusunda da bir doktrin geliştirdiler. Kademeli hakikat öğretisi adını verdikleri bu anlayışa göre, Tanrı insanları imtihan etmek için daha önce vahiy gönderdiği kişilerin yanılmalarına izin verir.

Yanıt Açıklaması: Kamusal, özelde olabilecek olmayan demektir. “Özel”de olabilecek iken kamusal olan ise, aslında kamusal değil, devletleştirilmiş olandır. Dolayısıyla kamusal ancak özelin sınırları içerisine giremeyecek, özel tarafından doldurulması mümkün olmayan bir varlık kazanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sennett’in belirttiğine göre, yaklaşık 1470’li yıllarda kamu sözcüğünün İngilizcede ilk bilinen kullanımı, kamuyu toplumun ortak çıkarı ile bir tutmak şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal ihtiyaçlarını karşılamak için bir araya gelen, aidiyet bilinci taşıyan, birbirleri arasında sıkı iletişim olan, belirli bir hiyerarşiye ve normlara sahip, buna bağlı olarak toplumsal yaptırım uygulayan, görece sürekliliğe sahip insan topluluğuna sosyal grup adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Kurşun döktürmek dışındaki seçenekler kitabi dine uygun örneklerdir.